"Miladi 1000 yılındayız. Orta Asya'dan İspanya'ya uzanan geniş topraklarda, İslam uygarlığının en parlak donemi hukum suruyor. Kervan yollarının bir sinir sistemi gibi yayıldığı bu topraklardaki kentler, donemin Avrupa kentlerine parmak ısırtacak buyukluğe ve ihtişama ulaşmıştır. Musluman tuccarlar ve seyyahlar kuzey Akdeniz kentlerinden Hindistan ve Cin'e ulaşan kervan yollarında mekik dokuyor, bu bilinmedik diyarların urunlerini ve bilgilerini kendi dunyalarına taşıyorlar. İşte bu kitap Arap seyyah ve coğrafyacılarının zamanın İslam dunyasına ve yabancı diyarlara nasıl baktığını ele alıyor. Hem erken ortacağın Arap-Musluman uygarlığı hakkında bircok somut bilgiye ulaşıyoruz, hem de bir "bakış acısı tarihi" okuyoruz, yani o dunyanın icinde yaşayanlarca nasıl gorulduğunu oğreniyoruz. Bu, kendi icinde buyuleyici bir macera oluşturuyor. Seyyah-coğrafyacılarımız İslam kentlerini anlatıyor bize: Kurtuba, İskenderiye, Kahire, Mekke, Medine, Şam, Bağdat, Kûfe, Basra, Musul, Hemedan, Rey, İsfahan, Şiraz, Nişapur, Semerkand ve Buhara. Sonra gozlerini Bizans'a, Konstantiniyye'ye ve Roma'ya ceviriyorlar. Kostantiniyye hic değişmeyen tek bir imgeye indirgeniyor: Boğazici. Seyyahlarımız ona "Nehir" adını verir ve cığırının Karadeniz'den Akdeniz'e kadar uzandığını soylerler. Bu nehrin kenarında her yeri işlenmiş taştan bir kent bulunur. Roma ise bir ibadet şehri olarak algılanır. Bu kentte "tam yuz bin can, kırk sekiz bin rahip, uc yuz elli buyuk şamdan, altı yuz vazo ..." vardır. Yazarlarımız daha sonra bizleri Efrenciye'nin ceşitli kentlerinde gezdirirler. "Mecûslar'ın tek sabit ikametgÂhı İrlanda Adası'nda" bir balina avında "tayfalardan biri balina yavrusunun yanına yaklaşıp başını dostane şamarlarla okşar"; fil ise "hassas ve korkaktır, ozellikle kedilerden urker... Savaşta kullanılır, ama aynı zamanda tarlalarla ilgilenebilir, bir evi supurebilir, su cekebilir, pazara cıkıp alışverişte para ustunu kontrol edebilir. Hatta eğer goruş alanı icindeki bir kadın bayılıp uygunsuz yerleri gorulecek şekilde duşerse, hayvan hortumuyla onun giysisini duzeltir." Bin yıl oncesinin buyulu dunyasına hoş geldiniz."

Kitap Yayınevi, 1. Baskı, 2003, (cev.) Ali Berktay

ALINTIDIR