Yirminci yuzyılın başı, Osmanlı İmparatorluğu'nun etnik haritasının cizildiği, tebaanın etnik kokenlerine gore hesaplandığı, yerleşim alanlarının nasıl yeniden bicimlendirileceğinin sorgulandığı bir donemectir. İttihat ve Terakki, Osmanlı Devleti'nin dinsel cemaatlere yonelik olarak kullandığı takibat metotlarını geliştirip "modernleştirerek" etnik kimlik temelli araştırmalar haline getirdi. Bir yanda etnik koken araştırmalarındaki "bilimsel" sıfatının cazibesi ve etkileme kudreti, diğer yanda milliyetci politikaların harita, etnografya ve topografya uzerinde sınandığı "muhendislik" faaliyeti, 1913-1918 arasında imparatorluk nufusunun bileşimini topyekûn değiştirdi. Fuat Dundar, İttihat ve Terakki'nin raporlar, kitaplar, araştırma heyetleri ve dergilerle bicimlendirdiği; nufus kompozisyonuna dair gizli ve acık verilere dayanarak uygulamaya koyduğu ve en uzak bolgelerde en ince ayrıntısına kadar telgraflarla izlediği "iskÂn" politikalarını inceliyor.

Rum, Bulgar, Ermeni, Kurt, Yahudi, Nasturi ve Suryanilere yonelik yer değiştirme, mubadele, tehcir, "yeniden iskÂn" etme siyasetinin hangi amaclara dayandığını, bu amacların nasıl bicimlendiğini ve kimler tarafından uygulandığını araştırıyor. Belge, harita, nufus verileri, telgraflar ve şifreli emirlerle surecin nasıl idare edildiğini carpıcı bir bicimde ortaya koyuyor.

Bu araştırma ile Anadolu'nun Turkleştirilmesi ve İslÂmlaştırılmasının, coğrafyanın guvenilir "unsurlarla" tahkim edilmesinin, İttihat ve Terakki'nin milliyetcilik projesinin onemli bir ayağı olduğu anlatılırken, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e devreden etnografik mirasın ve bakış acısının ne olduğu da carpıcı bir bicimde ortaya konuyor.
(Tanıtım Bulteninden)




Alıntıdır. İletişim Yayınları, 2. Baskı, 2008, 26 mb.









Yararlı olması dileğiyle.