Bugun, kullanmakta olduğumuz Turkce sozlukler, hemen genellikle,
sozcuklerin kavramlarım (ya da anlamlarını) acıklayan Âdeta, sozcukleri
sozcuklerle tanıklayan bir ceşit ceviri sozlukleridir. Daha cok okuyanların
işlerine yarar. Bizim bu ?Kavramlar Dizini? ise, tam tersine, bir konu
(theme) sozluğudur. Soz kavramını değil, kavramın unutulmuş sozcuğunu
buldurup oğretmek amacıyle duzenlenmiştir.
Her yazar, zihninde beliren bir kavramın sozcuğunu unutabilir ya da
bilmeyebilir. Halk deyişiyle, (Dilimin ucundadır) dediği bu sozcuğu bir turlu
sezinemez. Sezinip buldukları da cok kez yerinde karşılıklar değildir. Bu soz-
cuğu gramer de gostermez. O sozcuk şekillerinin, dizilişlerinin kurallarını
oğretir, yerlerini oğretmez. Eldeki sozlukler ise aranılan sozcukleri de kap-
sadıkları halde, yerlerini bulup gosteremez. Bu kelimeyi carcabuk bulup ta-
nıtacak arac, anlamdan kavrama ilkesi uzerine hazırlanmış ?Kavramlar
Dizini?dir.
Kitabın sozcuk kadrosu alabildiğine geniş tutulmuştur. Bugun dili-
mizin kullanılmakta olan butun sozcuklerini kapsamaktadır. Teknik yapı-
sına gelince, Turkcemizin bugunku gelişme ve oluşma durumuna en uygulu
ve kullanışlı bir plana gore işlenmiştir. Bu planda, duşunceyi en yalın belir-
timiyle simgeleyen sozcukler, kalın basılı olarak, A?dan Ze?ye kadar alfabe
sırası ile sıralanmıştır. Bunların bir kısmı oğeleri, turleri, ayırtılarıyle-yaratık,
nitelik, eylem olarak- anlamdaşlık, yakın anlamlılık, fikir cağrışımı, gramer...
gibi turlu ilişkilerle gruplar halinde toplanmış merkez sozcuk (madde başı)-
lerdir. Bir kısmı da merkez sozcuklere gonderilen sozcuklerdir. İşte bu alfabe
sırası ve gondermeliler yardımıyle herhangi bir kelimeyi istenildiği zaman
bulmak mumkun olacaktır.
Boyle bir kelime hÂzinesi, duşuncenin de yardımcısı olur. Gercekten,
duşuncelerimizin anlatılabilir maddeleri olan olaylar, duygular, izlenimler
zihinde ancak cok kısaltılmış sozcukler biciminde var duşunulebilir. Soz-
cuklerle duşuncelerimizi biribirinden ayırmak, gercekten mumkun olmaya-
cağına gore, soz zenginliği demek, fikir zenginliği demek olur ki, bu niteli-
ğiyle kitabımız, yazarlar icin ayrı bir onem taşır.
Ozellikle, oğrenciler, kompozisyon odevlerini hazırlarken cok kez bir
vokabuler darlığı ve yoksunluğu yuzunden caresiz kalırlar. Bunun icin de
uyarsızlık, yetersizlik, yineleme gibi uslup zayıflıklarından kendilerini kurta-
ramazlar. Kitabımız bu alanda da butun gerec ve olanakları bulup hazırlar.
Hem de, yalnız aranan bir iki sozcuğu buldurmakla kalmaz, kavramın ceşit-
li yonlerden ilgili sozcuklerini gramer gruplan halinde bir revu gibi onlerine
serer.
Dizinimiz dil devrimi bakımından da buyuk bir onem taşır kanısın-
dayız. Bugun, Turkceleştirme akımı, aynı zamanda, kavramdan sozcuğe
ilkesine dayanan bir harekettir. Bu bakımdan gerek Osmanlıca terimlere,
gerek her gun akın akın ceşitli vasıta ve yollarla dilimize girmekte olan ya-
bancı sozcuklerle toplumun arasız faaliyetlerinin gerektirdiği yeni kavram-
lara Turkce karşılıklar bulmak cabasında da Dizinimiz, onemi kucum-
senmeyecek bir elkitabıdır.
Ş. RECAİ CİN
Ş. Recai Cin - Kavramlar Dizini 2 L-Z
Tıpkıcekim PDF, Clearscan
2.5 Mb
388 Tek Sayfa
TDK , 1971
Bu kitap ilk kez forumumuzda paylaşılmaktadır.
Lutfen forumun linklerine sahip cıkın.
Forumun adresini verin ailemize katılsınlar.
Forum paylaşım-katılım kulturudur.
Harcanan emek bu forumun gelişmesi icindir, sahip cıkalım.
