RamazÂn-ı Şerîf ayı ve oruc ibadetinin fazileti ve hikmetleri…
Oruc, AllÂh’ın emrine tÂbî olmak ve O’nun rızÂsını kazanabilmek icin imsak vaktinden akşam Guneş’in batışına kadar yemek, icmek ve cinsî munÂsebetten uzak durmak sûretiyle yapılan bir ibadettir.
Başta oruc olmak uzere namaz, zekÂt, infak, zikir, Kur’Ân tilÂveti, yardımlaşma, ikrÂm etme gibi ibadetlere ağırlık verilerek değerlendirilen Ramazan ise, feyizli bir hayatın yaşandığı mubÂrek bir mukÂfÂt ayıdır. Ayların efendisidir.[1] Bu ayda CenÂb-ı Hak kullarına cok buyuk ikram ve ihsanlarda bulunur. Af kapılarını sonuna kadar acar. Kucucuk amellere bile buyuk sevaplar lûtfeder. Nitekim Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuşlardır:
“Ramazan ayı girdiğinde Cennet kapıları acılır, Cehennem kapıları kapanır ve şeytanlar zincire vurulur.” (BuhÂrî, Bed’u’l-Halk, 11; Muslim, SıyÂm, 1, 2, 4, 5)
ORUCUN HİKMETLERİ
Bu mubÂrek ayda, fÂnî lezzetlerden vazgecip bÂkî lezzetlere nÂil olmanın sırrına, Hak TeÂlÂ’nın emir buyurduğu oruc ibadetiyle kavuşulur. Oruc tutan mu’min, dÂimî bir ibÂdet şuuru icinde nefs engeliyle mucÂdele eder ve onu kontrol altında tutarak tesirini asgarîye indirir.
Oruc, hayat mucÂdelesinde zarûrî olan “azim, sabır, sebat, irÂde, kanaat, hÂle rızÂ, metÂnet, nefsÂnî arzulardan uzaklaşma” gibi hÂllerin tÂlimi ile ahlÂkî durumumuzu kemÂle erdirir. Nefsin yemek, icmek ve şehvetten yana, bitmez tukenmez arzularına karşı insanın şeref ve haysiyetini koruyucu bir kalkan vazifesi gorur.
Yine oruc, mahrûmiyet ve aclık vÂsıtasıyla, CenÂb-ı Hakk’ın lûtfettiği sayısız nîmetlerin kadrini hatırlatır. Yoksulların hÂllerini duşundurup onlar icin duyacağımız merhamet ve şefkat hisleriyle yureklerimizi hassaslaştırır. Şukran duygularını canlandırır. Bu vasfıyla oruc, sosyal hayattaki kin, hased, kıskanclık gibi toplumu huzursuzluğa boğan menfîlikleri bertaraf etmekte en muessir bir ibadettir.
Oruc, yalnız bu ummete değil, evvelki ummetlere de farz kılınmıştır. Allah TeÂl buyurur:
“Ey îmÂn edenler! Oruc, sizden oncekilere farz kılındığı gibi, AllÂh’a karşı gelmekten sakınasınız diye, sayılı gunlerde size de farz kılındı…” (el-Bakara, 183-184)
İslÂm’ın farz kıldığı ibÂdetler, ceşitli mÂnevî hastalıklar icin ilÂc gibidir. NefsÂnî arzular, dunya suslerine aldanmak, zevk ve eğlenceye meyil gostermek de, mÂnevî-rûhÂnî hastalıkları ortaya cıkaran sebeplerdendir. Bu tur mÂnevî hastalıklara yakalanmamak icin perhiz yapmak gerekir. Oruc ise bu tedÂvînin en guzel yoludur. Zira orucu, insanı yaratan CenÂb-ı Hak emretmektedir. Elbette kullarının ihtiyacını en iyi O bilir.
Gercekten oruc, pek cok maddî ve mÂnevî hastalığa bir ceşit ilÂc durumundadır. Bunun icindir ki, «sayılı gunler»de tutulur. Zira bir ilÂc devamlı kullanılırsa vucut ona alışır ve artık ilÂcın bir faydası gorulmez. Bu sebeple Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“Ben bundan sonraki hayatımı hep oruclu gecireceğim!” diyen sahabîsine:
“–Butun zamanını oruclu gecirenin orucu yoktur.” buyurmuşlar ve bu sozlerini uc defa tekrarlamışlardır. (BuhÂrî, Savm 55-57)
Tıp cevreleri de, otuz gunden az tutulan orucun tesirsiz olacağını, kırk gunden fazlasının da alışkanlık yaparak, belli donemlerde yeme icmeye ara vermenin getireceği faydaları temin etmeyeceğini bildirmektedirler.
Oruc, insana yeme-icme disiplini, iştahına hÂkim olma alışkanlığı kazandırır. Oburluğa, pisboğazlığa ve netice itibÂrıyla hastalıklara mÂnî olur. Oruc tutan kişi şişmansa, fazla kilolarını atar, bir yıl aralıksız calışan sindirim sistemi orucla dinlenmiş olur.
KÂinÂta baktığımızda orada da orucun pek cok misÂlini buluruz:
Biyolojik araştırmalar, vahşî hayvanların kar yağdığında karınlarını doyurmak icin hicbir şey bulamadıklarını gostermiştir. Bunun sonucu olarak bu hayvanlar kışı uyuyarak, yani Âdeta ilkbahara kadar oruc tutarak gecirmektedirler.
Ağacların durumu da aynıdır. Kışın yapraklarını doker uykuya dalarlar ve hatt ilkbahar gelip buzlar eriyene kadar koklerine su bile alamazlar. Oruclu gecen bu birkac aydan sonra ilkbahar geldiğinde daha canlı ve daha verimli olurlar. Bu durum, yaprak ve ciceklerinin bolluğundan da anlaşılabilir.
Madenler bile oruca muhtactırlar. Motor ve makineler uzun sure calıştıktan sonra bir sure durdurulurlar. Bu dinlenme, onların eski guclerini kazanmalarını sağlar.
Son zamanlarda Tıp’ta uygulanan yeni bir tedavi metoduyla, kronik hastalıklar, hastanın durumuna gore uzun veya kısa sureli oruclarla iyileştirilmektedir.[2]
Diğer taraftan orucun belli bir ayda tutulması, muslumanların birlik ve beraberliğini sağlaması acısından da muhimdir. Bir de diğer insanlarla birlikte yapılan işler kişilere kolay gelir ve Ramazan-ı Şerîf bir bayram havası icinde beraberce idrÂk edilir. Neticede, sayılı gunlerden ibÂret olan oruc, yine sayılı gunlerden ibaret olan hayatımıza mustesn bir incelik, derinlik ve zarÂfet kazandırır.
Bunun yanında Ramazan-ı Şerîf ayının, senenin butun mevsimlerini dolaşması da, ayrı bir hikmet ifÂde eder. Senenin muhtelif mevsimlerinde yaşanan sıcak, soğuk, serin ve ılık gunler ile uzun, kısa veya dengeli butun gunlere sırasıyla Ramazan isabet eder. Boylece oruc, belli zaman aralıklarıyla senenin butun gunlerini bereketlendirir. Bu durum, aynı zamanda oruc tutanlar icin de nice farklı zorluk ve kolaylık dolu tecellîlere vesîle olur; mu’min gonullere nice mÂnevî hazlar yaşatır. Yine bu hÂl, mu’minlerin, her hÂlukÂrda Allah TeÂlÂ’nın emrine itaat etmesinin en guzel bir temsîlidir.
CenÂb-ı Hak, Ramazan ve oruc hakkında şoyle buyurur:
“Ramazan ayı, insanlara yol gosterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın acık delilleri olarak KurÂn’ın indirildiği aydır. Oyleyse sizden Ramazan ayını idrak edenler onda oruc tutsun! Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamadığı gunler sayısınca) başka gunlerde kaz etsin. Allah sizin icin kolaylık ister, zorluk istemez. Butun bunlar, sayıyı tamamlamanız ve size doğru yolu gostermesine karşılık AllÂh’ı tÂzîm etmeniz, şukretmeniz icindir.” (el-Bakara, 185)
Bu Âyet-i kerîmeye gore CenÂb-ı Hak, orucun Âdeta Kur’Ân’ın indirilmesine bir şukur olarak tutulmasını arzu etmektedir. Ancak O, her hususta olduğu gibi orucu da kullarına kolaylaştırmıştır. Onları hicbir zaman zor durumda bırakmamıştır. Âyetin son kısmında ise Âdeta oructan hÂsıl olması gereken hususu beyan buyurmuştur. Buna gore insan, oruc ile AllÂh’ın azametini ve lûtuflarını idrÂk etmekte ve O’na en guzel şekilde şukredebilmeyi oğrenmektedir.
HÂsılı orucun asıl mÂn ve ozu, belirli bedenî arzulara ara vermek yanında, şuuru da dunyevî alÂkalardan, AllÂh’ın dışındaki şeylerden (mÂsivÂdan) boşaltarak CenÂb-ı Hak ile beraberlik icin mÂnevî teksîfin mumkun olan en ust sınırına ulaşmaktır.
ORUCUN FAZİLETİ
Hazret-i MevlÂn -kuddise sirruh- buyurur:
“İnsanın asıl gıdÂsı AllÂh’ın nûrudur. Ona aşırı ten gıdÂsı vermek lÂyık değildir. İnsanın asıl gıdÂsı, ilÂhî aşk ve akıldır.
İnsan, asıl rûhÂnî gıdÂsını unuttuğu ve ten gıdÂsına duştuğu icin huzursuzdur. Doymak bilmez. İhtirasından yuzu sararmış, ayakları titremekte, kalbi telÂşla carpmaktadır. Nerede yeryuzu gıdÂsı, nerede sonsuzluğun gıdÂsı?!.
Allah şehîdler icin; «Rızıklanmaktadırlar.» diye buyurdu. O mÂnevî gıd icin ne ağız, ne de ceset vardır.”
Az yemekte, bilhassa aclık ve oructa on guzel haslet vardır:
1) Aclıkta kalp safÂsı ve hÂfıza kuvveti; toklukta ise ahmaklık ve unutkanlık olur.
2) Aclıkta kalp rikkati olur; du ve ibÂdetlerden haz ve feyz alınır. Toklukta ise kalp katı olur ve ibÂdetten zevk hÂsıl olmaz.
3) Aclıkta gonul yumuşaklığı, inkisar ve tevÂzû; toklukta ise taşkınlık, gurur, kibir ve ovunme olur.
4) Aclıkta fakir ve aclar duşunulur. Toklukta ise bunlar unutulur, duşunulmez olur.
5) Aclıkta şehevî ve nefsÂnî istek ve arzular kırılır. Toklukta ise nefs-i emmÂre kuvvet bulur.
6) Aclıkta vucut zinde ve uyanık bir hÂldedir. Toklukta ise uyku ve gaflet ağır basar.
7) Aclıkta ibÂdet ve kulluğa devam etmek kolaydır. Toklukta ise tembellik ve gevşeklik olur.
8) Aclıkta beden sıhhatli olur. Toklukta ise vucut yıpranır ve hasta olur.
9) Aclıkta bedende hafiflik ve ferahlık; toklukta ise ağırlık ve atÂlet olur.
10) Aclıkta sadaka vermeye, îsar ve infÂka şevk gelir. Bu da, kulu kıyÂmet gununun dehşetli sıcağında serin bir golgeliğe nÂil kılar. Toklukta ise, ya cimrilik ya da musriflik ortaya cıkar. Bu da kulu mÂnen helÂk eder.
Yani tokluk, nefsÂnî arzuları tahrîk ederken; aclık, -aşırıya kacmadıkca- tefekkur ve tehassus melekesini guclendirir.
HÂsılı oruc, insanın her bakımdan sıhhatli olmasını sağlar. Nitekim Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurur:
“Oruc tutunuz ki, (madden ve mÂnen) sıhhat bulasınız!” (Heysemî, III, 179)
Aclıkla kazanılan maddî-mÂnevî sıhhat ve hasletlere işaret eden en kÂmil mesned şudur: CenÂb-ı Hak, peygamberlerini nubuvvetin feyzini almaya orucla hazırlamıştır. Onlar mÂnevî kemÂlÂtın zirvesine ulaşınca bir sure insanlık Âleminden uzaklaşmış ve kendilerinde melekî vasıflar tecellî etmiştir. Boylece kalpleri ve dimağları, ilÂhî vahyin feyziyle dolup taşmıştır. MeselÂ;
Sina Dağı’nın pek kıymetli peygamberi Hazret-i Mûs -aleyhisselÂm- Tevrat nÂzil oluncaya kadar kırk gun kırk gece oruc tutmuştur.
Sair Dağı’nın mukaddes peygamberi Hazret-i Îs -aleyhisselÂm- da, İncil’den ilk kelÂmı duyuncaya kadar, kırk gun kırk gece oruc tutmuştur.
Hazret-i Muhammed -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de, Kur’Ân-ı Kerîm nÂzil olmaya başlamadan once, uzun sure Mekke yakınındaki Hira Mağarası’nda yalnız başına kalmış ve gunlerini muhtelif ibÂdetlerle gecirmiştir. Sonunda Cibrîl’in sesinden mujdesini almış ve ilÂhî feyizlerin nûru, gonlune doğmaya başlamıştır.
Yine MîrÂc’a cıkıp CenÂb-ı Hak ile keyfiyeti bizce mechul olan husûsî bir goruşmeye nÂil olmadan evvel, muşriklerin uc sene devam ettirdikleri ambargo boyunca şiddetli aclığa ve muhtelif sıkıntılara sabrederek rûhî kemÂlÂtın zirvesine yukselmiştir.
Bu hakîkatler de gosteriyor ki, orucun asıl gÂyesi ve faydası mÂnevîdir. Dolayısıyla oruc, bir ibÂdet olduğundan, sırf o gÂye ile tutulmalıdır. Onun yalnız zÂhirî faydaları gÂye hÂline getirilirse, oruc, ibÂdet olmaktan cıkar. Yani oruclarımızda mide dolgunluklarını onlemek, kilo vermek gibi gÂyeler olmamalıdır. Boyle oruclarda rızÂ-yı ilÂhî duşunulemez. Allah icin tutulan oruclarda ise bu gibi faydalar zÂten kendiliğinden zuhûr eder.
Bu sebeple oruc tutan musluman, kalbî hayatını, nefsÂnî arzu, meyil ve duşuncelerden korumalıdır. Sadece yemek-icmek gibi bedenî temÂyullerden uzak durmakla kifÂyet etmeyip gonul Âlemini de gıybet, yalan, kin ve haset gibi her turlu suflî tavırlardan da muhafaza etmelidir.
ORUCLUNUN SEVİNECEĞİ İKİ AN
Burada sayamadığımız daha pek cok fayda ve fazîleti sebebiyle CenÂb-ı Hak, kullarını oruca teşvik etmiştir. İnsanların oruca rağbet etmeleri icin de onun fazîletini kat kat artırmıştır. Her iyiliğe, on mislinden yedi yuz misline kadar sevap verilir. Ancak oruc bunun hÂricindedir. Onun karşılığını Allah TeÂl hesapsız olarak verecek ve oruc tutan kullarını gerek dunyada gerekse Âhirette sevindirip Cennet’inde husûsî olarak ağırlayacaktır. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şoyle buyurmuşlardır:
“Allah TeÂl şoyle buyurdu: «İnsanın oruc dışındaki her ameli kendisi icindir. Oruc ise Ben’im icindir, onun mukÂfatını da Ben vereceğim.»
Oruc kalkandır. Biriniz oruc tuttuğu gun kotu soz soylemesin ve kavga etmesin. Şayet biri kendisine hakaret eder ya da catarsa:
«–Ben orucluyum!» desin.
Muhammed’in canı kudret elinde olan AllÂh’a yemin ederim ki, oruclunun ağız kokusu, Allah katında miskten daha hoştur. Oruclunun sevineceği iki Ân vardır:
Biri, iftar ettiği Ândır, diğeri de Rabb’ine kavuşup orucunun karşılığını gorduğu Ândır.” (BuhÂrî, Savm, 9; Muslim, SıyÂm, 163)
VelhÂsıl oruc, rûhun en guzel gıdÂlarından biridir. Kulu bedenen ve mÂlen riyÂzat hÂlinde yaşatır. HelÂlleri bile asgarîde kullanmaya alıştırarak rûhu inkişÃ‚f ettirir. HelÂlleri dahî riyÂzat hÂlinde kullanan bir mu’min ise şupheli şeylerden daha fazla sakınır ve haramlara hic yaklaşmaz.
Dipnotlar:
[1] Bkz. Beyhakî, Şuab, III, 314-315; Heysemî, III, 140.
[2] Prof. Dr. M. Hamîdullah, İslÂm’a Giriş, s. 104.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hak Din islam, Erkam Yayınları
ORUC NEDİR? ORUCUN FAYDALARI NELERDİR?

RAMAZAN VE ORUCUN FAZİLETİ

[h=3]İLGİNİZİ CEKEBİLİR[/h]MANEVİ HASTALIKLARA ŞİFAALLAH’IN RIZASININ EN COK GOZETİLDİĞİ İBADETTEVBE ETMEK İCİN FIRSAT AYIİFTAR NEDİR? İFTARLA İLGİLİ HADİSLERRAMAZAN’DA KİMLER ORUC TUTMAYABİLİR?ECRİ BUYUK OLAN İBADETLERORUCUN FAZİLETİ