Apple ve iPhone 11, Soylendiği Kadar Cevre Dostu mu?
Doğaya artık kaldırabileceğinden daha fazla yuklendiğimiz kesin ve bu konuda onemli adımlar attığımızı soylemek de cok doğru olmaz. Doğaya karşı hassas olan insanlar olarak cebimizde bulundurduğumuz telefonların ureticilerinin doğaya ve cevreye katkıları ne noktada? Apple, gercekten son telefonunda gosterdiği kadar cevre dostu mu? Apple’ın yeni iPhone’ları iPhone 11 ve iPhone 11 Pro yeşil gorunuyor. Yeşilin doğayı betimlemek icin kullanılmasının yanı sıra Apple da cevreci bir kimlik cizmeye calışıyor. Peki Apple gercekte ne kadar ‘yeşil’? Apple’ın 10 Eylul’de gercekleştirdiği etkinliğinde değindiği noktalardan bir tanesi de telefonların kaplarıydı. Titanyum ve seramik gibi luks materyaller de kullanılıyor bu kaplarda ancak standart olarak %100 geri donuşturulebilir aluminyum da sunuyor. Aslına bakılırsa bu oldukca iyi başlangıc sayılır. Geri donuşturulebilir materyallerin kullanılması daha az madenciliğe ihtiyac duyulduğu anlamına geliyor ve aluminyum oldukca fazla geri donuşturulebilirliği bulunan bir materyal. Tam tersi olan plastik ise sadece yedi kere geri donuşturulebilirken kağıt dort kere geri donuşturulebiliyor. Ana govde de telefonun parcalarından bir tanesi ve telefonun icinde de nadir cıkan metaller dÂhil materyaller kullanılıyor. Apple, Taptic motorunda %100 geri donuşturulebilir nadir metaller kullanıyor ancak bu tum telefonda bulunan nadir metallerin sadece ceyreğine denk geliyor. Tabii her ne olursa olsun Apple’ın bunu belirtmesi oldukca umut verici ve gelecek yıllarda bu oran daha da artabilir. Royal Society of Chemistry’nin tahminlerine gore sadece Birleşik Krallık’taki evlerde 40 milyon cihaz birikmiş durumda ve bu cihazlarda daha iyi şekillerde kullanılabilecek nadir metaller de bulunuyor. Evinizde kullanmadığınız telefonunuz varsa gelecekte bunu geri donuşturebilme şansı da var demektir. Yeniden kullan, geri donuştur iPhone 11 etkinliği sırasında Apple, bir tur takas sistemi tanıtmıştı. Bu sistemde iPhone sahipleri, ellerindeki telefonu belli bir indirim karşılığında vererek yeni model iPhone alabiliyorlar. Alınan eski telefonlar ya yenileştiriliyor ya da geri donuşturuluyor. Restore edilemeyecek olan telefonlar Apple’ın yarattığı ve Daisy adını verdiği makine tarafından geri donuşum icin sokuluyor. Saatte 2.000 telefonu sokebilen bu robot, yeni telefonların bataryalarında da kullanılabilen kobalt gibi geri donuşturulebilir malzemeleri cıkartıyor. Apple, bu sayede daha fazla materyal icin madenlere olan ihtiyacı azaltıyor. Peki Apple, diğer telefon ureticileriyle kıyaslandığında ne durumda? Aslında bu sorunun cevabını vermek oldukca zor. Farklı kalitelerde bircok farklı bileşen var ve şirketler kendilerine raporlanan parcaları secip cekiyorlar. Dolayısıyla direkt bir kıyaslama yapmak neredeyse imkÂnsız. Orneğin Samsung, geri donuşumle ilgili cok fazla bilgi paylaşmıyor ancak eski telefonların nesnelerin internetinde kullanılmak amacıyla ayrıştırıldığı raporlanmıştı. Konuyu ileriye taşımak Apple’ın one cıkan ozelliklerinden bir tanesi eski cihazlarını desteklemeye devam etmesi ve cihaz cıktıktan yıllar sonra bile yazılım guncellemeleri sunması. Dolayısıyla cok sık telefon değiştirmek zorunda kalınmaması. Tabii bu konuyu Apple’dan da oteye goturen şirketler bulunuyor. Fairphone bunlardan bir tanesi. Şirketin cıkardığı Fairphone 3, moduler bir tasarıma sahip ve birbirine yapıştırılan bileşenler neredeyse yok. Dolayısıyla bozulan, yıpranan parcaları oldukca kolay bir şekilde değiştirebiliyorsunuz. Şirketin ayrıca tıpkı Apple gibi bir geri donuşum programı da bulunuyor. Sadece eski Fairphone’lar icin değil herhangi bir ureticinin herhangi bir telefonunu da nakit para karşılığında alıyorlar. Uzun lafın kısası Apple, cevre konusunda onemli adımlar atıyor ancak yeni iPhone 11 icin yaptığı yatırımın da doğa icin faydalı secim olduğunu soylemek pek mumkun değil aynısı Fairphone 3 icin de gecerli. Aslında en cevre dostu secim en ‘sıkıcı’ olanı. Cıkan yeni telefonlara hemen koşmamak ve elinizde var olan telefonu olabildiğince uzun sure kullanmak.
__________________