HTML Code:
Konu daha once vardı..Ancak arama yaptım bulamadım.Bu yuzden tekrar acıyorum...
Soru: Mezhebleri inkÂr eden Abduhcu biri, "Peygamber ve SahÂbenin mezhebi var mi? Bir mezheb imÂmina ve hadîse uymadan Kur'Âna gore amel ederim." diyor. Bir mezhebe uymak lÂzim degil mi?

Cevap: Mezheb imÂmi demek, Kur'Ân-i kerîm ve hadîs-i serîflerde acikca bildirilmis olan din bilgilerini, EshÂb-i kirÂmdan isiterek topliyan kitaba geciren buyuk Âlim demektir. Acikca bildirilmis olanlara benzeterek meydÂna cikaran derin Âlimlerdir. EshÂb-i kirÂmin herbiri muctehid ve mezheb imami idi. Her biri kendi mezhebinde idi. Hepsi de, mezheb imÂmlarimizdan daha ustun idi. Mezhebleri daha kiymetli idi. Fakat, bunlar kitablara yazilmadigi icin,. mezhebleri unutuldu.

(Peygamberin, sahÂbenin mezhibi nedir?) demek, (Ordu kumandani, hangi bolugun eridir?) veya (Fizik ogrenmeni, hangi sinifin talebesidir?) demeye benzer. Cunku sahÂbenin her biri bir mezheb imÂmi, hatt mezheb imÂmlarinin hocalari idi. Resûlullah efendimiz de kÂinatin hocasi idi.

Sunnete Uymanin Onemi

(Mezhebe, hadîse uymam) demek (Kur'Âna uymam) demektir. Zira Hak teÂl buyurdu ki:

(Resûle itÂat eden, Allah'a itÂat etmis olur.) [Nis 80]

(Peygamberin emrine uyun, nehyettiginden sakinin.) [Hasr 7]

(indirdigimi insanlara beyÂn edesin, aciklayasin) [Nahl 44]

BeyÂn etmek, Âyetleri, baska kelimelerle ve baska sûretle anlatmak demektir. Âlimler de, Âyetleri beyÂn edebilselerdi ve kapali olanlari acikliyabilselerdi ve Kur'Ân-i kerîmden hukum cikarabilselerdi, Allahu teÂl Peygamberine, (Sadece sana vahy olunanlari teblîg et.) derdi. Ayrica beyÂn etmesini emretmezdi. (Huccetullahi alel'Âlemîn)

Sunnet [hadîs-i serîler], Kur'Ân-i kerîmi, mezheb imÂmlari da sunneti aciklamislardir. Âlimler de, mezheb imÂmlarinin sozlerini aciklamisladir. Hadîs-i serîfler olmasaydi, namazlarin kac rek'at oldugu, nasil kilinacagi, ruku' ve secdede okunacak tesbîhler, cenÂze ve bayram namazlarinin kilinis sekli, zekÂt nisÂbi, orucun, haccin farzlari, hukûk bilgileri bilinmezdi. Ya'nî hic bir Âlim, bunlari Kur'Ân-i kerîmden bulup cikaramazdi. Bunlari peygamber efendidimiz aciklamistir. Sunneti muctehid Âlimler aciklamis, boylece mezhebler meydana cikmistir. Peygamberimiz de bu Âlimlere uymamizi emrediyor:

(Kur'Ân-i kerîme tÂbi' olmak, hepinize farzdir. Onu terk etmek icin hicbir ozur olamaz. Kur'Ân-i kerîmde bulamadiginiz islerde, sunnetime uyunuz. Sunnetimde de bulamazsaniz, EshÂbimin sozune uyunuz.) [Beyhekî]

(Âlimlere tÂbi' olun!) [Deylemî]

(Âlimler rehberdir.) [i. NeccÂr]

(Bize yalniz Kur'Ândan soyle!) diyen birine, imrÂn bin Husayn hazretleri: (Ey ahmak! Kur'Ân-i kerîmde, namazlarin kac rek'at oldugunu bulabilir misin?) dedi. Hz. Omer'e, farzlarin seferde kac rek'at kilinacagini Kur'an-i kerjmde bulamadik dediklerinden, (Allahu teÂlÂ, bize, Muhammed aleyhisselÂmi gonderdi. Kur'Ân-i kerîmde bulamadigimizi, Resûlullahdan gordugumuz gibi yapiyoruz. O, seferde, dort rek'at farzlari iki rek'at kilardi. Biz de, oyle yapariz.) buyurdu. (MîzÂn-ul-kubrÂ)

(Mezhebe uymam Kur'Ânla amel ederim.) demek, (Kanunlara uymam, yalniz Anayasa'ya gore hareket ederim.) demek gibi yanlistir. Cunku Anayasa'da butun hukumler, butun cezÂlar bildirilmemistir. Anayasa, kanunlara havÂle etmistir. Kanunlardan baska tuzukler, yonetmenlikler de cikmistir. (Anayasa varken, kanina luzum yok.) demek ne kadar yanlis ise, (Kur'Ân varken, mezhebe luzum yok.) demek, bundan daha yanlistir. Kur'Ân-i kerîmi hadîs-i serîfler, hadîs-i serîfleri de mezheb imÂmlari aciklamistir. Kanunlar, Anayasa'nin gosterdigi istikamette hazirlanmis, mezhebler de, Kur'Ân-i kerîmin ve hadîs-i serîflerin gosterdigi istikamette tesekkul etmistir.

Hic kimse, (Madem, mezheb, kur'Ân-i kerîmin ve hadîs-i serîflerin aciklamasidir. Ben de aciklar bir mezheb kurarim.) diyemez. Cunku bir kimsenin (MÂdem doktor olmak, tip kitÂbi okumaya baglidir. Kimyager olmak icin de kimya kitabi okumak kÂfidir.) diyerek eline aldigi bir tip ve kimya kitabi ile doktorluk yapmaya,ilÂc imÂl etmeye kalkismasi ne kadar gulunc ise, (Ben de Kur'Ândan, hadîsten hukum cikaririm) demek daha gulunctur.

(Ben islÂma gore hareket ederim, mezhebe uymam) demek, (Ben devletin emrine uyarim. Fakat, kanunu, polisi, hÂkimi dinlemem.) demeye benzer. Cunku islÂma uymak demek, dort hak mezhebden birine uymka demektir. islÂm yari, mezheb ayri degildir.

Mezheplerin luzumu

Bir muctehidin ictihÂd ederek elde ettigi bilgilerin hepsine, o muctehidin mezhebi denir. EshÂb-i kiramin hepsi derin Âlim, birer muctehid idiler. Din bilgilerinde, siyÂset, idÂrecilik ve zamanlarinin fen bilgilerinde ve tasavvuf ma'rifetlerinde birer dery idiler. Bu bilgilerinin hepisini, Resûlullahin kalblere isliyen, rûhlari ceken sozlerini isitmekle, az zamanda edindiler. Herbirinin mezhebi vardi. Mezhebleri az veya cok farli idi.

TÂbiînin ve Tebe'i tÂbi'înin arasinda da muctehidler vardi. Bu muctehilerin ve EshÂb-i kirÂmin mezheblerinden yalniz dordu kitaplara gecip, dunyanin her yerine yayildi. Digerlerinin mezhebleri unutuldu. Bu dort mezhebin îmÂnlari EshÂb-i kirÂmin ortak olan îmÂnidir. Bunun icin dordune de Ehl-i sunnet denir. ÎmÂnlari arasinda esasta ayrilik yoktur. Birbirlerine din kardesi bilirler. Birbirlerine severler. Birbirlerine uymiyan islerinde, zarûret olunca, birbirlerini taklîd ederek yaparlar. Allahu teÂlÂ, mezheblerin boyle ayri olmalarini istemistir. Bu ayriligin, muslumanlara Allahu teÂlÂnin rahmeti oldugunu, peygamberimiz haber vermistir. Cunku, dort mezheb arasindaki ufak tefek baskaliklar, muslumanlarin islerini kolaylastirmaktadir. Her musluman, vucûd yapisina, yasadigi iklim sartlarina ve is hayatina gore, kendisine daha kolay gelen mezhebi secer. ibÂdetlerini ve her isini, bu mezhebin bildirdigine gore yapar.

Allahu teÂl dileseydi, Kur'Ân-i kerîmde ve hadîs-i serîflerde, hersey acikca bildirilirdi. Boylece, mezhebler hÂsil olmazdi. KiyÂmete kadar, dunyanin her yerinde, her muslumanin tek bir nizÂm olurdu. Muslumanlarin hÂlleri, yasamalari guc olurdu.

Peygamberimizin yolu, Kur'Ân-i kerîm ile hadîs-i serîfler ile ve muctehidlerin ictihÂdlari ile gosterilen yoldur. Bu uc vesîka, bir de, icmÂ'-i ummet vardir ki, EshÂb-i kirÂmin ve TÂbi'înin sozbirligi oldugu, R.MuhtÂr'da yazilidir. Bir hukum uzerinde, dort mezhebin ictihÂdlari arasinda icmÂ' hÂsil olursa, bu icmÂ'a da inanmak lÂzimdir, innamiyan kufre girer. (MektûbÂt c.2, m. 36)

islÂm Âlimleri yanlis birsey uzerinde ittifakta bulunmazlar. Hadîs-i serîfte buyuruldu ki:

(Ummetim dalÂlet uzerinde birlesmez.) [i.Ahmed]

Bu dort vesîkaya Edille-i ser'iyye denir. Bunlarin disinda kalan hersey bid'attir. Hadîs-i serîfte buyuruldu ki: (Ummetim yetimsuc firkaya ayrilacak, bunlardan yalniz biri Cennete girecektir. Bunlar, benim ve EshÂbimin yolunda olanlardir.) [ibni MÂce]

Bu ayrilik, usûlde, îmÂnda olan ayriliktir. EshÂb-i kirÂmdan sonra, yeni musluman olanlardan bir kisminin îmÂnilari bozuldu. EshÂb-i kirÂmin dogru îmÂnindan ayrildilar. DalÂlet firkalari meydÂne geldi. Bu bozuk firkalara, bid'at firlari denir. Bunlar, ba'zi nasslari te'vîl ederek yanildiklari icin kÂfir degildir. Fakat, islÂmiyyete zararlari, kÂfilerin zararlarindan cok oldu. Birbirleri ile ve Ehl-i sunnet ile cekistiler. Harp ettiler. Cok musluman kani dokuldu. Muslumanlarin yukselmelerini, ilerlemelerini baltaladilar.

Bid'at firklarini, Ehl-i sunnetin dort dogru mezhebi ile karistirmamalidir. Dort mezheb, birbirlerinin dogru yolda oldugunu soyler ve birbirini severler. Bid'at firkalari ise, muslumanlari parcalamaktadir. Bu dort meshebin birlestirilemiyecegini, islÂm Âlimleri sozbirligi ile bildirmislerdir. Allahu teÂlÂ, mezheblerin birlestirilmesini degil, ayri olmalarini istiyor. Boylece, islÂm dinini kolaylastiriyor.

Dogru yol nedir?

Kur'Ân-i kerîmde buyuruldu ki:

(Ey îmÂn edenler! Allah'in dinine sarilin. Birbirinizden ayrilmayin!) [Âl-i imrÂn 100]

Ebussu'ûd Efendi hazretleri burayi aciklarken, (Ehl-i kitabin parcalandigi gibi parcalanip da dogru îmÂndan ayrilmayin! CÂhiliyye zamaninda birbirleriniz ile dovustugunuz gibi bolunmeyin!) buyurdu. Dogru yolun, Ehl-i sunnet Âlimlerinin bildirdigi îmÂn oldugunu, Peygamberimiz haber verdi. O hÂlde, Ehl-i sunnette birleserek, kardas olmalari, birbirini sevmeleri lÂzimdir. Muslumanlarin bu birliginden ayrilan, bu Âyet-i kerîmeye uymamis olur. Bu yolda birlesir, birer kardes oldugumuzu bilip birbirimizi severek, dunyanin en buyuk, en kuvvetli milleti olur, dunyada rÂhata, huzûra, Âhirette de sonsuz saÂdede kavusuruz. Dusmanlarimizin ve cÂhillerin ve somurucelerin, kendi cikarlari icin soyledikleri yalanlara aldanip, bolunmemeye cok dikkat etmeliyiz! (Hadîka s. 696)

Mezheb ve rahmet

Allahu teÂl ve Resûlu, mu'minlere merhamet ettikleri icin, ba'zi islerin nasil yapilacagi, Kur'Ân-i kerîmde ve hadîs-i serîflerde acik bildirilmedi. Acikca bildirilse idi, oylece yapmak farz ve sunnet olurdu. Farzi yapmiyanlar gunÂha girer, kiymet vermiyenler de kÂfir olurdu. Mu'minlerin hÂli guc olurdu. Boyle isleri, acik bildirilmis bulunanlara benzeterek islemek lÂzim olur. Din Âlimleri arasinda, islerin nasil yapilabilecegini, boyle benzeterek anliyabilenlere, Muctehid denir.

Dort mezhebin hÂli, bir sehir halkinin hÂline benzer ki, onlerine cikan bir isin nasil yapilacagi kanûnda bulunmazsa, o sehrin esrÂfi, ileri gelenleri toplanip, o isi kanûnun uygun bir maddesine benzetip yaparlar. Ba'zan uyusamayip, ba'zisi devletin maksadi, beldeleri tamîr ve insanlarin rÂhatligidir der. O isi, re'y ve fikirleri ile, kanûnun bir maddesine benzetir. Bunlar, Hanefîlere benzer.

Ba'zilari da, devlet merkezinden gelen me'mûrlarin hareketlerine bakarak, o isi, onlarin hareketine uydurur ve devletin maksadi, boyle yapmaktir, derler. Bunlar da, MÂlikî mezhebine benzer. Ba'zisi ise ifÂdeye, yazinin gidisine bakip, o isi yapma yolunu bulur. Bu da, sÂfiîye benzer. Bir kismi ise, kanûnun baska maddelerini de toplayip, birbiri ile karsilastirarak, bu isi dogru yapabilmek yolunu arar. Bunlar da, Hanbelî mezhebine benzer.

Dort dogru yol

iste sehrin ileri gelenlerinden her biri, bir yol bulur ve hepsi, yolunun dogru ve kanûna uygun oldugunu soyler. Kanûnun istedigi ise, bu dort yoldan biri olup, diger ucu yanlistir. Fakat, kanûndan ayrilmalari, kanûnu tanimadiklari icin, devlete karsi gelmek icin olmayip, hepsi kanûna uymak, devletin emrini yerine getirmek icin calistiklarindan, hicbiri suclu gorulmez. Belki, boyle ugrastiklari icin, begenilir. Fakat, dogrusunu bulan daha cok begenilip, mukÂfÂt alir. Dort mezhebin hÂli de boyledir. Allahu teÂlÂnin istedigi yol, elbette birdir. Dort mezhebin ayrildigi bir iste, birinin dogru olup, diger ucunun yanlis olmasi lÂzimdir. Fakat, her mezheb imÂmi, dogru yolu bulmak icin ugrastigindan, yanilanlar affolur. Hatt sevÂb kazanir.

Dort mezhebden baskasina uymak cÂiz degildir. Bu, EshÂb-i kirÂmin ve TÂbi'înin mezheblerini kucumsemek degildir. Cunku, EshÂb-i kirÂmin ve baskalarinin mezheblerini tam olarak bilmiyoruz. O mezhebleri de bilseydik, onlara uymamiz da cÂiz olurdu. Cunku, hepsinin mezhebleri dogru idi. Dort mezheb, tam bilindigi ve kitablari her yere yayilmis oldugu icin, her muslumanin yalniz bunlardan birine uymasi lÂzimdir.

imÂm-i RabbÂnî hazretleri, (Bir mezhebe tÂbi olmiyan mulhid olur.) buyuruyor. (Mebde ve Mead)

Kur'Ân-i kerîmdeki; (Allah'in ipine sarilin!) emri, (Fikh Âlimlerinin, mezheb imÂmlarinin bildirdigine uyun!) demektir. [TahtÂvî (Durr-ul muhtÂr) hÂsiyesi, zebÂyih kismi]

Mezheb degistirmek

Dort mezhebin imÂmlari ve onlari taklîd eden Âlimler, her muslumanin dort mezhebden diledigini taklîdde serbest oldugunu ve bir mezhebden baska mezhebe gecmenin cÂiz oldugunu ve harac, sikinti oldugu zamanlarda, baska mezhebin taklîd edilecegini bildirdiler. Allahu teÂlÂ, mu'minlerin dort mezhebe ayrilmalarini ve bunun, kullari icin fÂideli olacagini ezelde takdîr ve irÂde buyurdu. Amelde mezheblere ayrilmaktan rÂzi oldugunu bildirdi. RÂzi olmasaydi Resûlu, bu ayriligin rahmet oldugunu bildirmezdi. i'tikÂdda ayrilmayi yasak ettigi gibi, amelde ayrilmayi da yasak ederdi. (MîzÂn)

Resûlullah, Kur'Ân-i kerîmde icmÂlen bildirilenleri, ya'nî kisa ve kapali olarak bildirilenleri aciklamasaydi, Kur'Ân-i kerîm kapali kalirdi. Resûlullahin vÂrisleri olan mezheb imÂmlarimiz, hadîs-i serîflerde mucmel olarak bildirilenleri aciklamasalardi, sunnet-i nebeviyye kapali kalirdi. Boylece, her asirda gelen Âlimler, Resûlullaha tÂbi' olarak, mucmel olani aciklamislardir.

Bilinen dort imÂm zamaninda, baska mezheb imÂmlari da vardi. Bunlarin da mezhebleri vardi. Fakat, bunlarin mezheblerinde olanlar azala azala bugun hic kalmadi. (Hadîka)

Ehl-i sunnetin dort mezhebinin îmÂnlari, inandiklari seyler, birbirlerinin aynidir. Aralarinda hic fark yoktur. Ayriliklari yalniz ameldedir. Bu da, muslumanlara bir kolayliktir. Her musluman, diledigi mezhebi secerek, bunu taklîd eder. Her isini, sectigi mezhebe gore yapar. Muslumanlarin, dort mezhebe ayrilmalari, Allahu teÂlÂnin rahmetidir. Bir musluman, kendi mezhebine gore ibÂdet yaparken, bir zahmet, bir mesakkat hÂsil olursa, baska bir mezhebi taklîd ederek, bu isi kolayca yapar.
__________________