“(İnsan) Allah’ın (onu) gorduğunu bilmiyor mu?
(Alak Suresi-ayet 14)
Rasûlullah(s.a.v) da buyuruyor ki:
“Haya imandandır. İman ( sahibi ) ise cennettedir.Hayasızlık(ve bundan kaynaklanan kabalıklar,cirkin ve kırıcı sozler) cefa (eziyet, zulum, haksızlık) dan bir parcadır. Cefa ( eden de ) cehennemdedir. ”(Muvatta)
“Allah’tan hakkıyla haya edin.”
Ashab:”Ey Allah’ın Rasûlu,elhamdulillah,biz Allah’tan haya ediyoruz.”dediler.
Ancak Rasûlullah şu acıklamayı yaptı:
“Soylemek istediğim bu(sizin anladığınız haya)değil.Allah’tan hakkıyla haya etmek,başı ve onun taşıdıklarını,karnı ve onun ihtiva ettiklerini muhafaza etmen,olumu ve toprakta curumeyi hatırlamandır.Kim ahireti dilerse dunya hayatının ziynetini terk etmeli,ahireti bu hayata tercih etmelidir.Kim bu soylenenleri yerine getirirse,Allah’tan hakkıyla haya etmiş olur.”(Tirmizi)
“Her bir dinin kendine has bir ahlakı vardır.İslam’ın ahlakı da hayadır.”(Muvatta,İbni Mace).
Hak TeÂla(c.c),Hz.İsa(a.s)’ya şunu vahyetti:
“Once kendine vaaz et,o oğut alırsa sonra halka vaaz et,aksi halde halka vaaz ederken benden haya et.”(İmam.Ahmed b. Hanbel)
Bir kimse itaat halinde Allahu TeÂla’dan haya ederse,o kimse gunah işlerken Allah ondan haya eder de gunahına bakmazHaya,Allah’ın nimetlerini,ibadet ve ameldeki kusurlarını gormektir.Bu iki goruş arasından bir hal doğar ve ona haya denir.
Haya,Rab TeÂla’nın azameti karşısında kalbin sıkılmasıdır.Allah’a verdiği ahdi bozan ve Allah’ın haram sınırlarına tecavuz eden kişi,hayanın kalbi yakmasından hasıl olan zevki tadamaz.
Haya edenden sel gibi ter boşanır.Bu,onda bulunan faziletin eseridir.
Nefiste benlikten ve utanılacak işlerden bir şey bulunduğu surece,o nefsin sahibi hayadan yuz cevirir.
Kaynak:MiftÂhu’r-Ruşd
__________________