Kurban ne demektir?

Kurban; Allah’a yaklaşmak ve O’nun rızasına ermek niyetiyle kesilen hayvan demektir. Akıllı, hur, mukim ve dini olculere gore zengin sayılan mumin, ilÂhî rızayı kazanmak gayesiyle kurbanını kesmekle hem Cenab-ı Hakk’a hem de maddi durumlarının yetersiz olması sebebiyle kurban kesemeyenlere yardımda bulunarak halka yaklaşmaktadır.
Gorulduğu gibi bu bayramın ruhunda Hakk’a yakınlık ve halka fedakarlıkta bulunma anlayışı vardır. Kurban; -fıkhi hukmu ne olursa olsun- Musluman toplumların belirli simgesi ve şiarı sayılan ibadetlerden biri olarak asırlardan beri ozellikle milletimizin dinî hayatında onemli bir yer tutmaktadır. Kurban, bir Musluman’ın butun varlığını gerektiğinde Allah yolunda feda etmeye hazır olduğunun bir nişanesidir.
İlahî dinlerin sonuncusu olan İslam; ferdi, ruhî-derûnî hikmetlere ve insanî erdemlere ulaştırmayı ongorurken; toplumlar icin, birleştirici ve butunleştirici bazı emir ve uygulamaları da muesseseleştirmiştir. İslam dininin bu ustun ozelliği, zekat, hac ve kurban gibi sosyal boyutlu malî ibadetlerde daha belirgin olarak ortaya cıkmaktadır. Bu ibadetler, asırlardan beri butun Musluman toplumlarda, genel esasları ve ozu hicbir değişikliğe ve mudahaleye uğramadan devam etmiş ve yeni nesillere intikal ettirilmiştir.
Kurbanın bir ibadet olduğuna dair Kur’an-ı Kerim’de deliller bulunmaktadır. SÂffÂt Suresi’nde (37/107); Hz. İbrahim’in oğlu Hz. İsmail’in yerine bir kurbanın, Allah tarafından kendilerine fidye (kurban) olarak verildiği acıkca bildirilmektedir. Ayrıca diğer bazı ayetlerde de kurban ibadeti ile ilgili nasslar mevcuttur:
“... kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar uzerine belirli gunlerde Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.”(Hacc 22/28)
“Kurbanlık buyukbaş hayvanları da sizin icin Allah’ın dininin nişanelerinden kıldık. Sizin icin onlarda hayır vardır. Onlar saf saf sıralanmış dururken kurban edeceğinizde uzerlerine Allah’ın adını anın. Yanları uzerlerine duşup canları cıkınca onlardan siz de yeyin, istemeyen fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin. Şukredesiniz diye onları boylece sizin hizmetinize verdik.” “Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Allah’a ulaşacak olan ancak, sizin O’nun icin yaptığınız, gosterişten uzak amel ve ibadettir.” (Hacc 22/36;37) Bu ayetlerde zikredilen hayvan kesiminin, et ihtiyacı temini icin kesilen hayvanlar olmadığı, bunların ibadet amaclı birer uygulama oldukları gayet acıktır. Hz. Peygamber (sas) de, kurbanı bir ibadet olarak kabul etmiş ve bizzat kendisi de kurban kesmiştir. Hz. Peygamber’in (sas), yedi deveyi kendi eliyle kurban olarak kestiğini, Medine’de ise, boynuzlu ve alacalı iki koyun kurban ettiğini sahabeden Enes (ra) rivayet etmektedir. (BuhÂrî, Hacc 117, 119; Muslim, EdÂhî 17).


KİMLER KESMELİDİR?

Kurban kesmek, akıllı, buluğ cağına ermiş, dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve misafir olmayan Musluman’ın yerine getireceği malî bir ibadettir. Temel ihtiyaclarından ve borcundan başka 20 miskal (80,18 gr) altın veya bunun değerinde para veya eşyaya sahip olan kişi dinen zengindir; dolayısıyla Allah’ın kendisine bahşetmiş olduğu nimetlere şukran ifadesi ve Allah yolunda fedakÂrlığın nişanesi olarak kurban kesmelidir.



KİMLER KESMELİDİR?

Kurban kesmek, akıllı, buluğ cağına ermiş, dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve misafir olmayan Musluman’ın yerine getireceği malî bir ibadettir. Temel ihtiyaclarından ve borcundan başka 20 miskal (80,18 gr) altın veya bunun değerinde para veya eşyaya sahip olan kişi dinen zengindir; dolayısıyla Allah’ın kendisine bahşetmiş olduğu nimetlere şukran ifadesi ve Allah yolunda fedakÂrlığın nişanesi olarak kurban kesmelidir.


KARI-KOCADAN HER BİRİ KURBAN KESMELİ Mİ?


İbadetlerde sorumluluk ve bu sorumluluğun bir neticesi olan ceza ve mukafat da bireyseldir. Bu nedenle, eğer karı-kocadan her ikisi de dinen ayrı ayrı zengin hukmundeyseler ikisine de kurban duşer. Ama kadın kendi malını tamamen kocasının emrine vermişse, bir aileden bir kurban kesilebilir. Mal ayrılığı varsa, mukellefiyet ayrılığı da var demektir.


YOLCU KURBAN KESMELİ Mİ?


Yolcu kurban kesmekle mukellef değildir. Ancak kesmesi halinde sevabını kazanır. Sefer halinde iken kurban kesenler; bayram gunleri icinde memleketlerine donerlerse, yeniden kurban kesmeleri gerekmez. Sefer halinde iken kurban kesmeyip de bayram gunlerinde memleketlerine donenlerin, kurban kesmeleri uygun olur.


NE ZAMAN KESİLİR?


Kurban (udhiye), eyyÂm-ı nahr (kurban kesme gunleri) denilen Zilhicce ayının onuncu, on birinci ve on ikinci gunleri kesilir. Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde, bayram namazı kılındıktan sonra, bayram namazı kılınmayan yerlerde ise ikinci fecrin doğumundan sonra başlar; zilhiccenin on ikinci gunu guneş batıncaya kadar devam eder. Bu gecen sure icinde gece ve gunduz kurban kesilebilir. Ancak kurbanların gunduzleri kesilmesi uygundur. Kurban Bayramı’nın birinci gunu kesmek daha faziletlidir. Diğer kurbanlarda ise herhangi bir vakit soz konusu değildir


HAYVANLARDAN HANGİLERİ ORTAK OLARAK KESİLEBİLİR?


Koyun veya kecinin bir kişi tarafından; sığır, manda ve devenin ise, yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban olarak kesilebileceği Hz. Peygamber’in hadisleri ve uygulamalarla sabittir (Ebû DÂvûd, DahÂyÂ, 7-8). Ortak olarak kurban edilebilen hayvanlar, tek veya cift sayıda ortak tarafından kurban edilebilir.


KULAĞI DELİNMİŞ HAYVAN KURBAN OLUR MU?
Hadis-i şeriflerde hayvanların kurban edilmesine engel teşkil eden kusurlar; korluk, hastalık, topallık ve iliği yok denecek kadar zayıflık olarak belirlenmiştir (bk. Ebû DÂvûd, DahÂyÂ, 6). Bunların dışındaki kusurlar ise, muctehitler tarafından, kendi donemlerindeki hayvanların değerini duşuren kusurlar esas alınarak tespit edilmiştir.
Gunumuzde, yaşayan hayvanların sayısını tespit etmek, ulkemize girip cıkan hayvanları kontrol altına almak ve sağlıklı olduklarına işaret etmek amacıyla marka takmak icin hayvanların kulaklarının delinmesi bir kusur değil, hayvanın sağlıklı olduğunun bir gostergesidir. Bu itibarla kulakları delinen hayvanın kurban edilmesinde sakınca yoktur. Kaldı ki, fakihlerin coğunluğu kulağın delinmesini kusur kabul etmemişlerdir.


KURBANLIK HAYVANIN ERKEĞİ Mİ DİŞİSİ Mİ DAHA FAZİLETLİ?


Hz. Peygamber’in hadis ve uygulamalarında, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın kurbanlık hayvanların vasıfları belirlenmiştir. Bu itibarla kurban olup olmaması acısından hayvanların erkek veya dişi olması arasında bir fark yoktur. Ancak, toplumun ihtiyac ve anlayışları goz onunde bulundurularak, kucukbaş hayvanlarda erkeğinin, sığır cinsinde ise dişisinin kurban edilmesinin faziletli olduğu kabul edilmiştir. Bu goruşler, toplum menfaati goz onunde bulundurularak ortaya konmuştur. Dişi sığırların kurban edilmesinin uretime zarar vermesi halinde, erkek sığırların kurban edilmesi toplum yararı acısından daha faziletlidir. Bu itibarla, ekolojik denge, toplumun ihtiyacları ve diğer şartlar goz onunde bulundurularak hangi cins hayvanların oncelikli olarak kurban edilmesinin uygun olacağı belirlenmelidir.


KURBAN KESERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?


Kurban edilecek hayvana acı cektirilmemeli ve eziyet verilmemelidir. Hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve kesim işlemi suratli bir şekilde yerine getirilmelidir. Ayrıca, cevre temizliği ve ekolojik dengenin korunması icin gerekli tedbirler alınmalıdır. Kurban kesimi esnasında, psikolojik acıdan etkilenmemeleri icin cocukların kesim mahallinden uzak tutulmalarına dikkat edilmelidir. Aynı şekilde, hayvanların diğerinin kesimini gorecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına ozen gosterilmelidir.



KURBAN ETİ NASIL DEĞERLENDİRİLMELİDİR?


Hz. Peygamber, kurban etinin uce taksim edilip, bir bolumunun kurban kesmeyen yoksullara dağıtılmasını, bir bolumunun akraba, tanıdık ve komşularla paylaşılmasını, birinin de evde bırakılmasını tavsiye etmiştir. Ailenin durumuna gore tamamı da evde bırakılabilir. Ancak, etin bir kısmının ya da tamamının dağıtılması da uygun olur.



KURBAN DERİSİ NASIL DEĞERLENDİRİLMELİDİR?


Kurbanın derisi, bir fakire veya hayır kurumuna verilmelidir. Kurban derilerinin para karşılığında satılması, kurbanın kesimi veya bakımı icin ucret olarak verilmesi uygun değildir. Hz. Peygamber, Veda Haccı’nda Hz. Ali’ye, kurban olarak kesilen develerin derilerinin sadaka olarak vermesini emretmiştir (Ebu Davud; Menasik, 20)




KURBANLIK HAYVAN TARTIYLA ALINABİLİR Mİ?


Kurbanlık hayvan, kilo birim fiyatı belirlenmek suretiyle canlı olarak tartılıp alınabilir. Hayvanın fiyatı, kesildikten sonra eti tartılarak da belirlenebilir. Ancak kilo fiyatının rayic bedeli şeklinde belirsiz bırakılmayıp, kesin olarak belirlenmesi ve derisi, kellesi ve sakatatının satıcıda kalmak uzere akitten istisna edilmemesi gerekir.




GAYR-İ MEŞRU YOLLA KAZANILAN PARAYLA KURBAN KESİLEBİLİR Mİ?


İslÂm dini kişilerin meşrû işlerle uğraşmalarını ve gecimlerini helÂl yollardan elde etmelerini onerir. Buna rağmen gayr-i meşru yolla bir kazanc elde edilmiş ve bu kazancın sahibi belli ise, bunun sahibine iade edilmesi; belli değil ise, karşılığında sevap beklenmeksizin yoksullara veya hayır kurumlarına verilerek elden cıkarılması gerekir. Bu itibarla, gayr-i meşru yolla elde edilen para ile kurban kesmek uygun değildir. İbadetler helal parayla yapılmalıdır. Kurban, Allah’a yaklaşmak demektir. “Haram”la Allah’a yaklaşamayız! Once ciddi anlamda tovbe etmeliyiz.


VEKALET YOLUYLA KURBAN KESİLEBİLİR Mİ?


Kurbanı, kişinin kendisi kesebileceği gibi, vekalet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban mal ile yapılan bir ibadettir; mal ile yapılan ibadetlerde ise vekalet caizdir. Vekalet yoluyla kurban kestiren kişi kendi bulunduğu yerde birisine vekalet verebileceği gibi, başka bir yerdeki kişi veya kuruma da vekalet verebilir. Vekalet, sozlu veya yazılı olarak verilebilir.



KADIN, KURBAN KESEBİLİR Mİ?


Hayvan kesiminde, bu işlemi yapacak kişinin akıl ve temyiz gucune sahip, Musluman olmasının dışında bir şart bulunmamaktadır. Bu şartları taşıyan kişi kadın olsun, erkek olsun kurban kesebilir.




KURBAN KESMENİN FAZİLETİ VE SEVABI


Kurban kesmenin fazileti ve sevabıyla alakalı Allah Rasulu (sas) şoyle buyuruyor: “İnsanoğlu kurban kesme gununde Allah katında kan akıtmaktan daha makbûl bir amel işlememiştir. O kurban, kıyÂmet gunu boynuzları, kılları ve catal tırnakları ile aynen gelecektir. Cunku kan yere duşmeden Allah’ın kabûl mahalline duşmektedir. Artık kurbanlarla gonlunuz hoşnut olsun.”
Bir diğer rivÂyette Peygamber Efendimiz (sas), “Kurban kesen icin her kıl karşılığında bir sevap vardır.” buyurmuştur. (Tirmizî, Kurban, 1)




HANGİ HAYVANLARDAN KURBAN OLUR?


Kurban; koyun, keci, sığır, manda ve deveden olur. Bunlardan devenin 5, sığır ile mandanın 2 ve koyun ile kecinin 1 yaşını doldurmuş olmaları gerekir. Ancak koyunlar 6 ayı tamamladıkları halde, yaşını doldurmuş gibi gosterişli olurlarsa bunlar da kurban edilebilir. Bu hayvanların dışında tavuk, horoz gibi hayvandan kurban olmaz. Bir koyun veya keciyi ancak bir kişi kurban edebilir. Fakat sığır, manda ve deve yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban edilebilir.



MANDADAN DA KURBAN OLUR MU?


Manda bazı yorelerde camız-dombay olarak adlandırılan hayvanın adıdır. İslam mandayı okuz sınıfı icinde mutalaa etmiştir. Buna gore manda zekat, kurban ve benzeri şeylerde aynen okuzun tabi olduğu hukumlere tÂbidir.




TAKSİTLE KURBAN KESİLEBİLİR Mİ?


İster peşin ister taksitle olsun satın aldığı hayvan kişinin mulkiyetine gectiğinden, bu hayvanın kurban edilmesinde sakınca yoktur.



KURBAN BİZE HAC DUYGUSUNU HİSSETTİRİR


Kurban bize bir diğer ibadeti; haccı hatırlatır. Hacca gidemeyenlere hac tadını veren bu ibadette Hz. İbrahim’in başarıyla verdiği imtihanın bir tezahurunu yaşarız.



“KURBAN” COCUKLARI NASIL ETKİLER?



Kurban kesiminin hassas cocuklarda belli bir huzun oluşturduğu gercektir. Cocukların kesimi gormemesi de iyi olur. Ama diğer yandan her turlu şiddetin, istismarın ve cinselliğin cocukları olabilecek en kotu tarzlarda “etkileyecek” şekilde kullanılması onemsenmezken, kurbanın “itici” bir ibadetmiş gibi sunulması cok ilginctir. Bu anlamda kurban kesmemeye cocukları mazeret gosterenlerin gerekceleri de anlamsızdır. Cocuklarımızı şiddetten korumalı ve kurbanı neden kestiğimizi de anlatmalıyız.



KURBAN, İSLÂM DİNİNİN SEMBOLUDUR


CenÂb-ı Hakk, Kevser Sûresi’nde, “Rabb’in icin namaz kıl ve kurban kes.” buyuruyor. Bu Âyet-i kerimedeki “namaz”dan maksat bayram namazı, “kesmek”ten kasıt da, kurban kesme gunlerinde kesilen hayvanlardır. Başka bir Âyet-i kerimede ise, kurbanlık develerden şoyle bahsedilir: “Kurbanlık develeri de size, Allah’ın şeÂirinden kıldık.” (S. Hac, 36)



KURBAN COMERTLİĞİ TEŞVİK EDER
Kurban yardımlaşma bayramıdır aynı zamanda. İnsanın vermesini, yardım etmesini kolaylaştırır, nefsin cimriliğe cağıran telkinlerini gozardı edebilmeyi oğutler. Dunya malından tutkunluğu onler. Fakirlere bir dayanak olur, hayata bağlar. Kurban; kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar. Kurban, gerek fert gerekse toplum acısından ceşitli yararlar taşıyan malî bir ibadettir. Kişi kurban kesmekle Allah’ın emrine boyun eğmiş ve kulluk bilincini koruduğunu canlı bir şekilde ortaya koymuş olur. Kurban; toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar, sosyal adaletin gercekleşmesine katkıda bulunur. Ozellikle et satın alma ihtimali hic bulunmayan veya cok sınırlı bulunan yoksulların bulunduğu ortamlarda onun bu rolunu daha belirgin bicimde gormek mumkundur. Zenginin malını Allah’ın rızası, yardımlaşma ve başkalarıyla paylaşma yolunda harcama zevk ve alışkanlığını verir. Onu cimrilik hastalığından, dunya malına tutkunluktan kurtarır. Fakirin de varlıklı kullar aracılığıyla Allah’a şukretmesine, dunya nimetinin yeryuzundeki dağılımı konusunda karamsarlık ve duşmanlıktan kendini kurtarmasına, kendini toplumun bir uyesi olarak hissetmesine vesile olur.




CENABI HAK HEPİNİZİN HAYRINI KABUL ETSİN....