Oyun teorisi, kaynağını, J. von Neumann ve O. Morgenstern'in (1944) Theory of Games and Economic Behaviour adlı klasik kitaplarında bulan stratejik bir yaklaşım ve analiz tarzı olarak nitelendirilebilir. Oyun teorisi, gunumuzde serbest piyasa ekonomisinde rekabet icindeki ekonomik aktorlerin davranışlarının, uluslararası ilişkilerin analizinde ve stratejik kararların alınmasında kullanılmaktadır.

Oyun teorisinin felsefi temelleri, XVIII. yuzyılın ekonomik fayda teorilerine kadar uzanmaktadır. Fayda teorileri, XVIII. yuzyıldan itibaren sanayileşme surecine giren Avrupa ulkelerinde yaşanan koklu değişmeleri, belirli bir insan ve toplum anlayışı cercevesinde kavramsallaştırmaya calışan teorilerin en onemlilerindendir.

Fayda teorisyenleri (Bentham, Mili, Smith, Green, vs.) insanın yarar arayışında olduğu ve tum insan davranışlarının bu gudu tarafından yonlendirildiği gibi temel bir sayıltıdan hareketle yeni bir insan modelini, Homo Economicus'u ortaya atmışlardır.

Bu duşunurler, ekonomik liberalizme dayalı bir insan ve toplum modeli geliştirmeyi hedeflemekle birlikte, goruşleri, psikolojik planda yetersiz kalmış, bireysel davranışları acıklamakta ve bireysel ile sosyali eklemlendirmekte başarısız olmuşlardır.

XIX. yuzyıl sonlarında psikoloji biliminin gelişmeye başlaması ve buradaki boşluğun bir kısmının psikoloji teorileri tarafından ele alınmasıyla yeni bir aşamaya gelinmiştir. Ekonomik fayda teorileri, salt ekonomi ve politika alanında kalmayıp psikolojiye de taşmış ve bunların psikolojik versiyonu, pekiştirme veya oğrenme teorileri adı altında ortaya cıkmış ve behevyorist metodoloji, cağrışımcılık ve hedonizm ucgeni cercevesinde gelişmeye başlamıştır (Deutsch ve Krauss, 1974).

Pavlov'un klasik şartlanması ve Thorndike'ın enstrumental şartlanması, bu konudaki calışmaların temel iki paradigmasını oluşturmuştur. Yuzyılın başından bu yana ceşitli araştırmacılar (Thorndike, Homans, Hull, Miller ve Dollard, Hovland, Skinner, Thibault ve Kelley, vs.), bu yonde calışmışlardır. Sosyal psikolojide kişiler arası takas teorisi de aynı cizgide yer almış ve kişiler arası ilişkiler, bir tur ekonomik ahş-veriş gibi kavramsallaştırılmıştır.

Oyun teorisi, bu akımın en rafine orneklerinden biridir. Burada oyun kavramı iki veya daha cok sayıda partonerin kazanc ve kayıpları arasında karşılıklı bir ilişkinin bulunduğu, taraflardan her birinin tum kuralları (kayıp veya kazanc koşulları) bildiği ve onceden saptanmış birtakım kurallara gore tercihlerde bulunduğu bir durumu ifade etmektedir. Teorinin amacı, iki veya daha fazla partner arasındaki catışmalı durumlarda, rasyonel bir insanın izleyeceği optimal eylem politikaları veya stratejileri oluşturmaktır.
__________________