“Sigara sğlığa zararlıdır”
“Sigarasız yaşam guzeldir”
“Sigara sizi oldurur”


Benzer sloganlar ve kampanyalar ardarda sıralanabilir. Gittikce sigara reklamları azalmakta, sigara karşıtı kampanyalar ise artmaktadır. Bazı ulkelerde bu kampanyalar sonrasında 1970 lerden beri sigara icen sayısında azalma olmakla birlikte, bizim de icinde olduğumuz ulkelerde sayı artmaktadır. . Amerika Birleşik Devletleri’nde erişkin erkek nufusunun sigara kullanma oranı %25 iken bu oran ulkemizde en az %50 dir. Nikotin bağımlılığı dunyanın onlenebilir bir numaralı olum sebebi olarak insanlığın karşı karşıya olduğu en ciddi toplum sağlığı sorunları icerisinde başı cekmektedir. En cok sigara kullanımı olarak karşımıza cıkan bu yıkıcı bağımlılık insanlığı kitlesel olarak ilgilendiren bir sorundur. Diğer madde bağımlılıkları gibi kısa donemde yıkıcı sorunlara yol acmaması, kullanımı sırasın kişinin psikiyatrik, sosyal ve mesleki işlevlerini etkilememesi ve cok yaygın kullanımı nedeniyle yeteri kadar ciddiyetle mucadele edilmeyen sinsi bir sorundur.Ustelik pasif icicilik olarak tabir edilen sigara icilen ortamlarda bulunmanın da ciddi riskler taşıdığı bilimsel olarak kabul edilmiş bir gercektir. Tabiki amacımız sigaranın zararlarını yeniden saymak değil. Onları bilmeyen kalmadı. Kalmadı ama bilerek icen sayısında azalma olmuyor.Aslında “Sigarayı bırakmak istiyorum” diyenler arttı. Hatta “Sigarayı bırakmaya calışıyorum” diyenler de arttı. Ama bunu yapmak, istemek kadar kolay olmuyor
Sigara bırakma yontemleri gecerli midir?
.Bilimsel olduğunu idda eden yontemler, bilimsellikle hic alakası olmayan yontemler, başardığını duşunenlerin herkese uyacağını duşunduğu kendi yonetemleri….Peki gercek olan nedir? Psikoeğitimsel tıbbi yontemler en sağlıklı bırakma yontemleridir. Sigara kullanımı kitleleri, milyonları ilgilendiren bir toplum sağlığı meselesi olduğundan bir kÂr amaclı bir cok yontem yardım amaclı sunulmaktadır. Bunların bir coğunun bilimsel gosterilebilir bir etkinliği yoktur. Bağımlılık ciddi, sistematik olarak ele alınması gereken tıbbi bir tablodur ve yardım almanın adresi psikiyatri hekimleridir. Ancak konu cok ağır sonuclar doğurduğundan psikiyatristlerin burada tek başlarına yeterli olamayacağı duşunulerek bu konu birinci basamak sağlık hizmetlerinde, eczanelerde, goğus hastalıkları uzmanı doktorların calışma alanında ele alınmaktadır.


Sigara bağımlılığı hastalık mıdır?
Sigarada yanma ile 3500 e yakın kimyasal toksik madde acığa cıkmaktadır ve coğunun doku duzeyinde ciddi zararları mevcuttur. Ancak bu maddeler icinde sadece bir tek madde, nikotin bağımlılık oluşturan maddedir.Sigara icimi ile, nikotin saniyeler icinde beyine ulaşır. Nikotin insan zihninde uyarıcı, dikkati artırıcı bir etkiye sahiptir ve noronların calışma mekanizması uzerinde etkilidir. Duzenli kullanımı ile insan beyni nikotine temel işlevlerini yerine getirmek icin gereksinim duymaya başlar ve bağımlılık gelişir. Sigara bırakma ile gelişen “yoksunluk sendromu” olarak tarif ettiğimiz tıbbi tablo buna bağlı olarak gelişir ve ortalama 15-20 gun icerisinde gerileyerek gecer. Sigara kullanımı toplumda “alışkanlık”, “tiryakilik” gibi tabirlerle betimlense bile bilimsel anlamda tam bir bağımlılık hastalığının olcutlerini karşılar. Bağımlılık kavramında iki temel esas, yoksunluk ve tolerans sigara ve diğer nikotin urunlerinde gorulur. Ayrıca maddenin zihinde tasarlanandan daha fazla kullanılması, inatcı ve surekli bir arzu ve başarısız kesme girişimleri, maddeyi temin etmek ve kullanmak icin cok ve değerli zaman harcanması, madde uğruna onemli faaliyetlerden vazgecme ve taviz verme, madde kullanımının zararlarının acık olmasına karşın kullanmaya devam etme sigara kullanımında gorulen ve psikiyatride bağımlılık hastalığına uyan olcutlerdir.Buna karşın,coğumuz sigara kullanımını bir rahatsızlık olarak gormez, bunu sadece “kotu bir alışkanlık” olarak tarif etmekle yetiniriz.Sigara kullanının sadece kotu bir alışkanlık olarak tarif edilmesi yanlış ve yaygın olarak meseleye “irade ve ahlaki” modelle yaklaşmamıza sebep olmaktadır. Oysa eğer bu bir tıbbi rahatsızlıksa beraberinde tedaviden de bahsetmek gerekecek ve bırakma yonunde tıbbi, profesyonel yardım talep edilecektir. İrade modelinde birey kotu alışkanlığını “kafada bitirmelidir”.. Ancak bugunku bilimsel veriler tedavi olmadan kendiliğinden sigaraya bırakanların sadece %5’nin 6. ayda hala tutun kullanmadığını gostermektedir. Tıbbi model ile komple yardım alanlarda bu oran %35-40 seviyelerine cıkmaktadır ve bu başarı da 7-8 kat artış anlamına gelmektedir. Tum bağımlılıklar icerisinde nikotin bağımlılığı en az rahatsızlık olarak gorulenidir ve gunumuzde gelişmiş ulkelerde dahi cok az insan bu amacla doktorlara başvurmaktadır.Artık nikotin bağımlılığının bir hastalık olduğunu biliyoruz.Bir sonraki yazıda, bilimsel gecerliliği ortaya konmuş tedavi yontemlerinden bahsedeceğiz.


bengi semerci
__________________