Antik Yunan Matematikcileri / Bilim Adamları



ANTİPHON (M.O. V. y.y.)

Yunan filozofu ve matematikcisi. Dairenin dordullenmesini, bir dairenin icine cizilen duzgun cokgenleri kareleştirme esasına ve cokgenin kenarlarını sonsuz kere iki kart arttırmaya dayanan ir yontemle elde etmeğe calışmıştır. Boylelikle elde edilen dordullenmiş geometrik şekiller, daireye cok yakın olmakla beraber hic bir zaman tam bir daire değildir.

APOLLONİOS, PERGELİ (M.O. 262'ye doğru - 180'e doğru)

Yunanlı matematikci ve astronom. Perge'de doğdu, İskenderiye'de yaşadı. Arkhimedes'intilmizi ve matematiğin yaratıcılarındandır; yazdığı bir kitapta koniklerin ozelliklerinden bir coğunu anlatır. Ozellikle iki etekli bir koni bir duzlem tarafından kesilince, yerine gore bir elips, bir parabol veya bir hiperbol elde edileceğini gosterdi. Ayrıca, konik kesitlerin odaklarının varlığını ispat etti. Oteki eserleri kaybolmuş, bazıları Pappus sayesinde yeniden meydana getirilebilmiştir.

ARATOS (M.O. 315'e doğru - 240'a doğru)

Yunan şairi ve astronomu. Klikia'da soloi veya Tarsus'da doğdu, Makedonia'da oldu. Stoacıların talebesiydi. Makedonya kralı Antigonos Gonates ve Selevkoslar kralı Antiokhos Soter tarafından himaye edildi. Phainomena (Olaylar) adlı oğretici manzumesi, zamanındaki yeryuzu ve gokyuzu cisimleri hakkındaki bilgilerin, hava değişkliklerini haber veren belirtilerin bir ceşit dokumudur. Cicero, bu eseri manzum olarak Latinceye cevirdi.

ARİSTARKHOS, SAMOSLU (M.O. 310 - 230)

Yunan astronomi bilgini. Kopernik'in oncusu sayılan Aristarkhos, Yer'in hem kendi ekseni hem de guneşin cevresinde donduğunu duşunen ilk bilim adamıdır. Ayrıca Yer ile guneşin ve ayın gorece uzaklılıklarının hesaplanmasını sağlayan bir yontem bulmuştur.

ARKHİMEDES (M.O. 287 - 212)

Syrakusai'de doğdu. Genc yaşta, Eukleides'in derslerini izlemek icin İskenderiye'ye gitti. Yurduna dondukten sonra, kendini tamamen ilmi calışmalarına verdi. butun hayatı boyunca cok onemli buluşlarıyla insanlığın bilgisine katkıda bulunmaya devam etti. İlk olarak Arkhimedes, daire cevresine capına oranı olan p sayısını, daire icine dışına cizilmiş duzgun cokgenler yardımıyla istenilen yaklaşıklıkla veren bir metot ortaya koydu. Cok buyuk sayıları kolaylıkla belirtmeye yarayan bir yontem bularak, yunan sayı sistemini geliştirdi.

İnfinitezimal geometrinin ilk calışmalarını yaptı ve pekcok problemi inceledi. yayların toplama ve cıkarma formullerini buldu. bir parabol parcasının, kendi adıyla anılan bir spiralin, kure ve silindir kesmelerinin alanlarını hesapladı. Kuresel ve konik deyimleri adı altında, elips, parabol ve hiperbolun eksenleri etrafında donmesiyle meydana gelen geometrik cisimleri inceledi. Mekanikte, sonsuz vidanın, haraketli makaranın, palanga ve dişli carkın bulucusu olarak anılır. Fizikte, katılar statiği ve hidrostatiğin kurucusudur.

Ağırlık merkezi teorisiyle katılar statiğinin temelini attı. Yuzen Cisimler Uzerine İncelemeler adlı kitabında ise hidrostatiğin başlıca kurallarını verdi. Arkhimedes, Romalıların saldırılarına karşı Syrakusai'nin savunmasını yonetti. Uc yıl boyunca, Marcellus'un ordusunu hep başarısızlığa uğrattı. Cok uzak mesafelere taş veya ok atmaya yarayan makinalar yaptı; yine soylendiğine gore, duzlem aynaları ince hesaplarla birleştirerek guneş ışınlarını topladı ve şehri kuşatan duşman gemilerini yaktı. Her şeye rağmen Romalılar kenti aldılar ve bu sırada Arkhimedes olduruldu.

AUTOLYKOS (M.O. IV. y.y.)

Yunan matematikcisi. Pitane'de doğdu. Elimizde iki eseri vardır: Peri kinumenes Sphairas (Hareketli Kure Ustune) ve Peri Epitolon Kai Dyseon (Durağan Yıldızların Doğması ve Batması Ustune).

BİON, ABDERALI (M.O. 300'e doğru)

Yunanlı matematikci. Demokritos'un felsefi okulundan. Laeretesli Diogenes'e gore, bazı bolgelerde altı ay gece, altı ay gunduz olduğunu ilk defa o ileri surdu. Bu duruma gore, dunyanın yuvarlaklığını ve ekliptikin eğikliğini daha o zamandan anlamış demekti.

DİOKLES (M.O. II. y.y. sonu - I. y.y. başı)

Yunanlı matematikci. Sonradan kissoeides (sisoit) adını alan bir eğri yardımıyla verilen iki doğru arasında, orantılı iki ortalama bulmaya dayanan unlu problemi cozdu.

DİOPHANTOS (M.S. 325'e doğru - 410'a doğru)

Yunan matematikcisi. İskenderiye okuluna bağlı idi. ilk altısı bugun elimizde bulunan on uc aritmetik kitabından başka, Acısal sayılar ustune bir kitabı daha vardır: Peri Polygonom Arithmon. Metodunu Hipparkhos'dan aldığı birinci dereceden denklemeler ustune kurduğu yeni teorisi ve ikinci dereceden denklemlerin cozumu ile ilgili calışmaları matematiğe yenilik getirdi. Bıraktığı eserler cağdaş Yunanlılar, Araplar ve daha sonrada Ronensans geometricilerince uzun uzun incelendi.

EKPHANTOS, SYRAKUSAİLİ (M.O. 500'e doğru)

Eski Yunan gokbilimcisi ve filozofu. Syrakusaili Hiketas'dan dersler almıştır ve pythagorascı okulun goruşlerini benimsemiştir. Pythagorascı ve atomcu goruşleri birbirine bağlamayı deneyip dunyanın kendi cevresinde donduğunu kabul etmiştir.

EUDOKSOS, KNİDOSLU (M.O. 406'ya doğru - 355)

Eski Yunan gokbilimcisi ve filozofu. Bir sure Atina'da Eflatun'un derslerini izleyen Eudoksos, birbucuk yıl kadar Mısır'da kalarak rahiplerin gizli bilimlerini oğrenmiştir. Kyzikos'a gidip bir okul acarak ununu yaygınlaştırdıktan sonra Knidos'a dondu. İlk orantılı doğrular kuramını bulup cağının kuramsal gucluklerinin coğunu cozmeyi sağlayan altın kesit kuramını ortaya koymuştur. Eşmerkezli kureler kuramıyla gunec sistemindeki yıldızların hareketlerini acıklamaya calıştı.

EUKTEMON (M.O. V. y.y.)

Eski Yunanlı gokbilimci. Euktemon'un, Methon'la birlikte Atina'da yapılan ilk kesin guneş tutulması cevrimi hesaplarını gercekleştirdiği, mevsimlerin eşitsizliğini bulduğu, 19 yıllık ay guneş cevrimini (Methon cevrimi denir) ortaya koyduğu sanılmaktadır.

OİNOPİDES (M.O. V. y.y.)

Eski Yunan gokbilimcisi ve matematikcisi. Pythagoras okulundan olan Oinopides, guneş yılını yaklaşık 365 gun 9 saat olarak hesaplamıştır. Tutulum duzleminin eğikliğini ilk olarak bulduğu sanılmaktadır.

APOLLODOROS, BERGAMALI (M.O. 104'e doğru - 22)

Yunanlı hitabet hocası. Roma'da unlu bir okul kurdu, oğrencileri arasında Octavianus'da vardı. Hitabeti bir sanat olarak değil, bir ilim olarak kabul ediyordu.

APOLLONİOS SOFİST (M.S. I. y.y.)

İskenderiye'de doğmuş hitabet hocası. Tiberius zamanında Roma'da ders verdi., bir Homeros Lugatı yazdı; bugune kısaltılmış şekliyle ulaşmıştır.
__________________