Boza, darı irmiği, su ve şekerden uretilen bir kış iceceğidir. Bilinen en eski Turk iceceklerinden biridir.

Boza, genelde kış aylarında tuketilir. Bozanın mevsimi 15 Eylul ? 15 Mayıs arasıdır.
Uygun şartlarda muhafaza edilirse bozanın icilebilecek kıvamını koruduğu sure 6 ya da 7 gundur.


Tarihce
Turkiye?de genellikle darıdan yapılan boza, başka ulkelerde yapıldığı yerin başlıca urunune gore mısır, arpa, cavdar, yulaf, buğday, kara buğday, arnavutdarısı, gernik gibi tahılların unu, bazen da pirinc ve ekmek, nadir olarak da kenevir unu ve karamuk mayalandırılarak yapılır.


Boza, Mısır ve Kuzey Afrika sahilleriyle Akdenizli tuccar gemiciler aracılığıyla batıya, Hazar Denizi guneyinden doğuya, Asya iclerine ve Cin?e; İran ve Afganistan?a, Kafkaslar?dan kuzeye, Volga havzasına doğru geniş bir coğrafyaya yayılır.


İbn Battuta isimli Arap gezgini, 14. yuzyıl başlarında yazdığı seyahatnamesinde Turklerin bulunduğu Deşt-i Kıpcak bolgesini anlatırken Turklerin ictiği bir şıra olan bozayı anlatmaktadır.


"Tattığında ekşilik hissettiğim icin hemen bıraktım. Yemekten cıktığım zaman bunun ne olduğunu araştırdım, anlattılar; Duki (duğ = ince bulgur) tanelerinden yapılan bir nebizdir bu. Onlar Hanefi mezhebindendir ve nebiz onlar nezdinde helaldir. Buralılar dukiden yapılmış bu nebize buza (boza) adını veriyorlar."


Evliya Celebi 17. yuzyıl ortalarında İstanbul'da 300'den fazla bozacı dukkÂnının bulunduğunu, bu dukkÂnlarda 1100 kadar bozacının calıştığını aktarmıştır. Osmanlı'da fazla mayalandırılarak, icine afyon katılan bozahanelerin, 19.yuzyıla doğru ortadan kalktığı biliniyor.


Turkiye'de boza kulturu
Boza ozellikle kış aylarında tuketimi tercih edilen bir icecektir. Ozellikle kışa denk gelen Ramazan aylarında tuketimi oldukca yuksektir.


Boza, sokakta ve dukkÂnlarda bozacılar tarafından satılır. Eski yıllarda akşamları yeni hazırlanmış sıcak bozalar, sokaklarda bozacılar tarafından bağırılarak da satılırdı. 2000'li yılların başından itibaren ambalaj sanayiindeki gelişme ve hızlı tuketim alışkanlıklarına paralel olarak +8 C'de 25 gun dayanan bozalar marketlerde satışa sunulmuştur.


Hazırlanışı
(12 kişilik)
Malzemeler
·2 bardak bulgur ya da irmik
·21 bardak su
·2 corba kaşığı un
·½ bardak yoğurt
·½ tatlı kaşığı kuru maya
·2,5 corba kaşığı şeker
·½ corba kaşığı vanilya
·2 corba kaşığı tarcın


Bulguru buyuk bir tencereye koyup 12 bardak su ile uzeri kapalı olarak oda sıcaklığında 1 gece bekletin. Kısık ateşte 2 saat pişirin. Mutfak robotuna koyup cekin ve suzgecten gecirin. Karışımı buzdolabına koyun.


Suzgecin uzerinde kalan bulguru yeniden tencereye koyun ve 8 bardak su ilave edip kısık ateşte 1 saat daha pişirin. Suzgecten gecirip buzdolabına koyun.


Unu kucuk bir tencereye koyup uzerine 2/3 bardak su koyun ve kısık ateşte surekli karıştırarak koyulaşıncaya dek pişirin. Ateşten alıp icine 2 corba kaşığı şeker koyup eriyinceye dek karıştırın. Ilıyınca icine yoğurt katın.


Mayayı ¼ bardak ılık suda ezip 5 dakika bekletin ve yoğurt karışımına katın. Ilık ortamda 30 dakika bekletin.


Mayalı karışımı ezilmiş bulgura ekleyip oda sıcaklığında yaklaşık 1-2 gun bekletin ve ara sıra karıştırın. Vanilya ve kalan şekeri ekleyip şeker iyice eriyinceye dek karıştırın. Tarcınla servis yapın.
Bu karışım buzdolabında 2-3 gun bekletilebilir.


Kaynaklar

Aykut, A. Sait (2000). "Deşt-i Kıpcak'a, Uzbek Han'ın ulkesine acılış". İbn Battuta Seyahatnamesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ss. 467.




BozaBesin değeri Enerji 1000 kJ (240 kcal)Karbonhidrat 57.5 g Yağ 0.5 g Protein 3.5 g A vitamini 6.9 ?g (%1) Tiyamin (Vit. B1)0.09 mg (%7) Riboflavin (Vit. B2)0.05 mg (%3) Niyasin (Vit. B3)1.16 mg (%8) Kalsiyum 29 mg (%3) Demir 1.3 mg (%10) Fosfor 97 mg (%14) Sodyum 1 mg (%0) Cinko 1 mg (%10) Kolestrol=1 mg
Oranlar yetişkinler icin alınması onerilen oranlardır.

__________________