NEKROZ -Canlı organizmada cıplak gozle veya mikroskupla gorulebilen,hucre veya hucre gruplarının olumune nekrozlaşma,bu lokal olum sonucunda oluşan lezyona nekroz denilir.
Nekrozdaki değişiklikleri başlatan iki temel olay vardır:
1-hucrelerin enzimatik sindirimi
2-proteinlerin denaturasyonları
Olu hucreler veya olmekte olan hucrelerden tureyen enzimlerin oluşturduğu hucre sindirimine otoliz denir.
Goc eden lokositlerin lizozomlarından gelen katalitik enzimlerin etkisi ile oluşan hucre sindirimine ise heteroliz denir.
Proteinleri denaturasyonu ile oluşan nekrozakoagulasyon nekrozu;enzimatik sindirim ile oluşan nekroza ise likefaksiyon nekrozu denir.
Nekroz olayları irreversibldır.nekroz bolgesindeki hucreler fonksiyon gostermezler.
Nekroz yapan nedenin hucreye etki yapmasından başlayarak,nekrozun oluşumuna kadar gecen zaman icerisinde oluşan ve morfolojik olarak gorulebilen değişikliklere nekrobiyoz denir.
Etken kısa surede hucrenin olumune yol acmışsa nekrobiyoz donemi gozlenmez.Nekroz olayı hucre olur olmez gozlenmez,nekroz gozlenmesi icin bir sure gecmesi gereklidir.Nekroz oluşma suresi birkac dakikadan birkac gune kadar değişebilir.
Nekroz oluşma suresini etkiliyen faktorler:
1-Hucre olumune neden olan etki
2-Etkinin suresi
3-Hucrenin etkene duyarlılığı
4-Hucrenin ozelliği
koagulasyon nekrozu ve likefaksiyona nekrozu gozlenmesi icin saatler gecmesi gereklidir.
Myocard ınfarctus’unde nekroz bulgusu gozlenemez.
Morfolojik değişiklikler:Nekrotik hucrelerin stoplazmasında RNA azalması
Asidlerle zehirlenmelerde temas yerlerinde,maling tumorlerde yalın koagulasyon nekrozu gozlenir.
Makroskobik olarak nekroz alanında kanama olmuşsa koyu kırmızı,olmamışsa soluk sarımtırak bir gorunum izlenir.
Mikroskopik olarak stoplazma daha fazla asidofilik,nukleus kaybı,hucre membranın birkac gun gozlenir ve daha sonra hucre hayelleri gozlenir.
b-Kazeifikasyon(peynirleşme) nekrozu:En sık tuberkılozda,bazı mantar hastalıkları ve brusellozda da gorulebilir.
Tuberkuloz icin karekteristik bir bulgudur.
Makroskaopisinde ufalanabilir,sarımtırak renkte,yumuşak peynir gorunumunde bir yapı gozlenir.
Nekroz bolgelerinde koagule protein ve lipidli maddelerden(tbc. Basillerinin membranlarından kaynaklanır) oluşan bir gorunum vardır.
Kazeifikasyon nekrozu hidrolitik enzimlerin ortamdaki toksik maddelerle parcalanması nedeniyle uzun sure kalır.
Mikroskopik olarak asidofil granullu bir madde şeklinde gorulur.Basillere duyarlılık yuksek ise kucuk yada buyuk nekroz odakları;basillere duyarlılık duşukse once granulom yapıları daha sonra ise granulomların ortasında nekroz odakları gozlenir.
c-Gom nekrozu:
Sifilizin 3. evresinde gom gelişir.Gom bolgesinde once damardan zengin granulasyon dokusu daha sonra ise ortada koagulasyon nekrozu gelişir.
Makroskopik olarak damar yonunden zenginliği nedeniyle sert,lastik kıvamındadır.Nekroz gelişen odak yuvarlak ve duzgun sınırlıdır.
Mikroskopik olarak eozinofil,granullu hucreler gozlenir.
Tbc’den farkı nekroz alanında damar hayallerinin gozlenmesidir.
d-Balmumu nekrozu: Tifo,pnomoni,cicek,tifus,difteri ve kızıl gibi infeksiyonlarda cizgili kaslarda gozlenen nekroz ceşididir.En sık karın kaslarında ozellikle rectus abdominisde gorulur. Bunun sonucu olarak bazofili kaybı dolayısı ile eozinofil artışı ve glukojen kaybı nedeni ile hucrede vakuollu gorunum ve bazende kalsifikasyon gozlenir.
Olume giden hucrelerindeki değişiklikler piknoz,karyoliziz ve karyoreksisdir.
Piknoz;cekirdek buzuşmesi ve bazofili kaybı olup hucrede gozlenen ilk değişikliktir.Piknotik cekirdek alcian blue kolloidal demiri tutar fakat normal cekirdek tutmaz.
Karyolizis:Kromafin bazofilinin azalmasıdır ve karyoliz genellikle piknozu izler.
Karyoreksis:cekirdek parcalanması anlamında olup genellikle piknozu izler.
Piknotik cekirdek>>>karyolizis veya karyorekzis.
NEKROZ TURLERİ
1-Koagulasyon nekrozu:en sık gozlenen nekroz turu olup her tur iskemik olayda karşımıza cıkar.stoplazma proteinlerinin koagulasyona uğraması ile karekterize olup dokunun ana hatları gozlenir,nukleus kaybolur,stoplazma hayal meyal gozlenir.
Koagule hucre en az birkac gun ana hatlarını korur.
Koagulasyon nekrozu,beyin dışındaki hipoksik olu hucrelerin karekteristik nekrozudur.orn;MI
Koagulasyon nekrozunun morfolojik yapısına gore ceşitleri:
a-yalın koagulasyon nekrozu
b-Kazeifikasyon(peynirleşme) nekrozu
c-Gom nekrozu
d-Balmumu nekrozu(zenker nekrozu,hyalin nekrozu)
e-Mumifikasyon nekrozu(kuru gangren)

a-Yalın koagulasyon nekrozu:infarktus bolgelerinde,basilli dizanteride barsak mukozasında,HG zehirlenmesinde bobrek tubuluslarında
makroskopik olarak kas, balmumu gorunumundedir.
Mikroskopik olarak sarkoplasmadaki enine cizgiler ve nukleuslar kaybolur.Hucreler homojen asidofilik kitle gorunumunde olur.
e-Mumifikasyon nekrozu(kuru gangren):
coğunlukla alt ekstremitelerde ortaya cıkar.su kaybı ile birlikte damarların daralması sonucu yeterli beslenememe ve dolayısıyla nekroz oluşur.aterosklerotik nedenlerle yaşlılarda,bazen diabetik vaskulopatide,cavdar mahmuzu zehirlenmesinde ve donmalarda gozlenir.
2-Likefaksiyon nekrozu(kollikuasyon nekrozu,erime nekrozu):
dışarıdan gelen enzimlerin etkisi ile oluşan otoliz veya heteroliz sonucunda gozlenir.
Likefaksiyon nekrozu bakteri infeksiyonu icin karekteristiktir.
Beyinde hipoksik hucre olumu ile likefaksiyon nekrozu oluşur.Patogenez ne olursa olsun temelde olu hucrelerin sindirilmesi soz konusudur.Bu da primer veya seconder olabilir.
Primer LN’de nekroz doğrudan doğruya erime ile başlar.beyinde iskemik nedenle oluşan nekrozda(beyinde protein miktarı az olduğu icin),amipli dizanteride barsakta amiplerin enzimleri nedeniyle,alkalen madde zehirlenmelerinde temas yerlerinde primer LN gozlenir.
Seconder LN’da once koagulasyon nekrozu daha sonra proteolitik enzimlerin etkisi ilede likefaksiyon nekrozu gozlenir.Tbc’den sonra kazeifikasyon odaklarının erimesi ile kavern oluşumu ve daha sonra ise LN oluşur.
3-Yağ nekrozu
a-Enzimatik yağ nekrozu:
akut hemorajik sistit’in bir bulgusudur.pankreas enzimlerinin pankreas ve periton boşluğuna serbestleşmesi ile fokal yağ harabiyeti oluşur.
Aktif pankreas enzimleri yağ
Hucrelerinin membranlarında likefaksiyona yol acarak lipaz enzimleri aktifleşir.Aktifleşen lipaz enzimleri yağ hucrelerindeki trigliseritleri parcalar.Acığa cıkan serbest yağ asitleri Ca tuzları ile birleşerek sabunifikasyona yol acar.Sonucta makroskopik olarak tebeşir beyazı gorunumunde hucre kitleleri oluşur.
Mik. olarak nekrotik yağ hucre sınırları golge halinde gozlenir.soluk bazofililik,duzensiz odaklar gozlenir.
Yer yer yağ hucreleri birleşir.Cevrede ozellikle histiositlerin etkisi ile iltihabi reaksiyon oluşur.Zamanla nekrotik hucreler lokositler tarafından sindirilir.Eğer sindirilmezse Ca tuzları ile reaksiyon sonucunda distrofik kalsifikasyon oluşur.
b-Travmatik yağ nekrozu:
Yağ dokusuna rastlayan travmalar etkendir.Bazen canlı dışı fiziksel,kimyasal yada canlı hastalık etkenleri ile de olabilir.En sık kadınlarda meme dokusunda,ayrıca karın ve ekstremitelerde oluşur.
Diabetlilerde insulin enjeksiyonu sonucunda deri altı yağ nekrozu oluşur.
Travma sonucu yağ hucrelerinde yırtılma ve notral yağlarda serbestleşme sonucu iltihabi reaksiyon(ozellikle makrofajlardan oluşan)oluşur.
Oluşan sert granulasyon dokusuna lipogranulom denir.
4-Gazlı nekroz(gazlı gangren)
Etken clostridum welchii gibi gaz yapan anaerob bakterilerdir.Buyuk ve derin yaralanmalarda dokuya ımplante olan bakterilerin etkisi ile oluşur.Dokular gaz bulleri icerir,hızla parcalanır ve kotu kokar.olume yol acar.
5-Putrefaksiyon nekrozu(yaş gangren)
nekroz alanına saprofit bakterilerin girerek putrifikasyon yapması ile oluşur,kokuşmaya yol acar.
Nekrotik dokuya spiroketler,spiriller,fuziform basiller girer ve anaerob doku parcalanması ile pis kokulu,yeşilimsi-siyah renkte erime alanları oluşur.Kuru gangren bolgesine saprofitlerin girmesiylede oluşabilir.
Etremitelerde,endometriumda,tonsilla scrotumda,drenci duşuk cocuklarda ağız ve yanaklarda oluşabilir.
6-Fibrinoid nekroz:
hypersensibitile reaksiyonu olarak bağ dokusunda ve damarlarda gorulur.Mikroskopik seviyede kucuk odaklar oluştururlar.Damarlar asidofil homojen bir gorunum alır.Bağ dokusunda kollagen doku hastalıklarında(SLE;skleroderma dermatomyozit),damar duvarlarında kollagen doku hastalıkları(poliarteritis nodoza-PAN) ve malign HT’da,ayrıca midede peptik ulser tabanında karşımıza cıkabilir.
Fibrin boyası ile(Weigert) boyanır.
Apoptozis:
Coğunlukla tek hucre veya hucre gruplarını tutan programlanmış olumdur.
H-E kesitlerde yuvarlak veya oval,yoğun eoizinofilik stoplazmalı ve yoğun kromatin parcaları iceren kitleler şeklinde gozlenir.Apopitotik hucreler komşu fagositik hucreler tarafından fagosite edilirler.Apoptozis genellikle fizyolojik bir olaydır.Apoptozise immun mekanizmalar,virus infeksiyonları ve radyasyon sebep olabilir.

NEKROZUN ETYOLOJİSİ
1-Fiziksel etkenler
a)travma sebebi ile kemiklerde aseptik nekroz oluşur
b)Basınc değişikliği sonucunda caisson hastalığı oluşur.Bunun sonucunda da humerus başında aseptik nekroz gelişir.
c)ısı(soğuk ve sıcak);vucut soğuğa daha direnclidir.
d)radyasyon(drekt ve indrekt)
e)Elektrik akımı
2-kimyasal etkenler
-Asitler
-Alkaliler
-Kortikosteroidler GİS’te nekroza yol acabilirler.
-Alkol
-Uremi
3-Canlı hastalık etkenleri
-bakteriler toksinleri ile hastalık oluştururlar.
-Viruslar hucre DNA ve RNA sına etki ederek o hucrenin metabolizmasında bozukluk oluştururlar.
4-Damarsal etkenler
iskemi sonucunda koagulasyon nekrozu oluşur.
5-Organizmadaki sekresyonlar
midede HCl etkisi ile pankreasda lipaz’ın duktus dışına cıkması nekroz yapar.
6-İmmun bozukluklar
-Akut nekrotizan vaskulit
-Arthus reaksiyonu
NEKROZUN SONUCLARI
1-Rezorbsion ve rejenerasyon
-Nekrozun kucukluğune
-cevredeki dokunun rejenerasyon yeteneğine bağlı olarak yeniden duzelme gercekleşebilir.
2-Demarkasyon ve Sekestrum
Nekroz alanındaki zararlı maddelerin etkisi ile iltihabi granulasyon dokusu gelişir.Hucrelerde azalma ve liflerde artış sonucu fibroz kapsul oluşur.Oluşan bu demarkasyon cizgisi ile nekrotik alan cevre dokulardan izole edilir.
3-Organizasyon
-Nekrotik alana damarlar ve bağ dokusu girmesi ile alan fagositlerce temizlenir,nedbe dokusu(skar) oluşur.
-Organize dokuya kirec cokmesi sonucu distrofik kalsifikasyon gelişir.
4-Kist yada ulser oluşumu
nekroz alanında erime varsa kist yada ulser oluşur.
__________________