Psikiyatrik bozukluk kelimesi bireyin işlevselliğini bozan, gunluk hayatındaki davranış ve duşunce bicimini olumsuz etkileyen, zihinsel sağlığın bozulması sonucu oluşan hastalık anlamına geliyor. Bu bozukluklar kişinin diğerleriyle olan ilişkilerini, rutinini ketleyen olumsuz sonuclar doğuruyor.
Psikiyatrik hastalık tanımlanırken mental hastalık, psikiyatrik bozukluk ya da zihinsel rahatsızlık adı da kullanılıyor. Psikiyatrik bozuklukları sınıflandırmak amacıyla oluşturulan tanı kitapcığı DSM Amerikan Psikiyatri Birliği’nin eseri. DSM değişimleri takiben surekli revize ediliyor; son haliyle DSM – 4’e gore psikiyatrik hastalıkların listesine bakalım:
• Uyum bozuklukları
• Anksiyete bozuklukları
• Demans, amnezi, deliriyum, diğer kognitif bozukluklar
• Genellikle cocuklarda ve ergenlerde tanılanan iletişim ya da oğrenme bozuklukları
• Disosiyatif bozukluklar
• Yeme bozuklukları
• Yapay bozukluk
• Durtu kontrol bozukluğu
• Tıbbi nedenlerle ilişkili psikiyatrik hastalıklar
• Ruhdurum bozuklukları
• Kişilik bozuklukları
• Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar
• Cinsel bozukluklar ve cinsel kimlik bozuklukları
• Uyku bozuklukları
• Somatoform bozukluklar
• Madde bağımlılığıyla ilişkili bozukluklar
Genel haliyle bu şekilde sınıflandırılan psikiyatrik hastalıklar, kendi iclerinde alt dallara da ayrılıyor. Dunyanın her yerinde yaygın olan bu hastalıklar DSM sayesinde, dunyanın her yerinde aynı tanı kriterleriyle değerlendiriliyor. Amerikan Psikiyatri Derneği’ne gore Amerika’da ve tum dunyada bir psikiyatrik bozukluğu olan insanların buyuk bir kısmı hastalıklarını şiddetli yaşamıyor; dolayısıyla yatarak tedavi edilmesi gereken hasta sayısı az. Ote yandan psikiyatrik bozukluklar sayıca cok fazla.
Hastaların tedaviye sıcak bakmamaları sadece bizde değil, dunyanın hemen her yerinde sık karşılaşılan durumlardan. Utanma, reddedilme, korku ve benzeri faktorler insanları tedaviden uzaklaştırıyor. Bu nedenle pek cok hasta psikiyatrik hastalıklarla tek başına mucadele ediyor; iyileşme sureci uzadıkca uzuyor.
Erken tanının tum hastalıklarda olduğu gibi ruhsal hastalıklarda da onemli olduğu unutulmamalı. Ruh sağlığı alanında calışan profesyoneller hastalıkların nedenlerini ortaya koyarken genetik ve cevresel faktorleri de hesaba katıyorlar.
Psikiyatrik hastalıkların tedavisi sinir sistemini ve ruhdurumunu duzenleyen norotransmiterlere hitap eden ilac tedavisiyle gercekleşiyor. Bunun dışındaki psikoterapi yontemleri ise klinik psikologlar ya da bu dalda eğitimlerini tamamlamış psikiyatrlar tarafından destekleyici olarak kullanılıyor.
[h=2]Psikiyatrik hastalıkların veya bozuklukların semptomları[/h]Semptomlar, her ruhsal hastalık icin soylenebileceği gibi, asla bir anda gercekleşmiyor; zamanla ortaya cıkıyor. Ozellikle yakın arkadaşlar ya da aile uyeleri bu erken belirtileri fark edebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği’ne gore bir kişinin psikiyatrik bozukluk icinde olabileceğinin gostergesi ilk belirtiler:
• Onceden hoşa giden şeylerden zevk almama ve isteksizlik
• Odaklanma, hafıza, konuşma ve mantıksal duşuncede yavaşlık
• Sosyal ice cekilme, uyku duzeninde bozulma, iştahsızlık
• İnsanlara kuşkulu yaklaşım, diğerlerinden farklı bir boyutta hissetme, kendine yabancılaşma
• Yetişkinken cocuksu duşunme tarzı
• Alışılmamış davranışlar, kişisel bakımın azalması
Bu belirtilerin herhangi birini cevrenizde ya da kendinizde gozlemliyorsanız uzmana başvurmalısınız.
[h=2]Psikiyatrik hastalıkların nedenleri[/h]Genetik yatkınlık şuphesiz ilk sırada yer alıyor. Cevresel faktorler de onemli. Kişinin aile yaşantısı, sosyalliği, iş yaşamı, stres duzeyi, eğitim duzeyi gibi pek cok faktor dışsal nedenlerdir. Bunun yanında biyolojik kısmı oluşturan genetik, ic salgı bezlerinin durumu, norolojik ozellikler, beyin ozellikleri, hormonal duzey, tıbbi hastalıklar gibi nedenler de ruhsal hastalık geliştirilmesinde etkili oluyor. Bazı tetikleyici etmenler bunlardan herhangi biriyle birleştiğinde psikiyatrik bir hastalık cok daha hızlı oluşabilir.
[h=2]Psikiyatrik hastalıkların tedavisi[/h]Psikiyatri hastalıkların tedavisinde oncelikle medikal terapiye yoneliyor; sinir sistemine ve beyindeki norotransmiterlere etki eden ilaclar kullanılıyor. Ancak bunun yanında literaturun kabul ettiği kapsamlı bir tedavi planı da gerekiyor. Aile danışmanlığı, bireysel ve grup terapileri, kognitif – davranışsal terapi gibi yontemler kapsamlı tedavi planına katılabilir. Hatta yoga, meditasyon, bitkisel terapiler, motivasyonel yontemler gibi alternatifler de bilimsel olmamalarına rağmen doktor gozetiminde kalmak kaydıyla tedavi surecinde işe yarayabilir.