Yandı bitti kul oldu gitti derler. Maalesef gitmiyor. Doğru tedavi edilmeyen yanıklar başka sorunlarını da yanına cağırıyor. Peki yanık tedavisinde nelere dikkat etmeli?
Ciddi bir yanığı kucuk bir yanıktan ayırabilmek icin zarar goren doku miktarına bakacağız. Peki ya şiddet icin? Doktorlar yanıkları uc seviyeye ayırmış:
1. derece yanıklar
Yanıkların en masumu. Derinin sadece ust tabakası yanıyor. Belirtileri:
• Kırmızı deri
• Bazen şişlik
• Biraz da acı
Bu belirtiler varsa birinci derece yanık muamelesi yapıp merhemlerle tedavi edebilirsiniz. Ama yanık bazı ozel noktalardaysa acil servise gitmekte yarar var. Orneğin ellerde, ayakta, yuzde, kasıkta, kalcada veya temel eklemlerden birindeyse hic vakit kaybedilmemeli.
2. derece yanıklar
Derinin hem ilk tabakası hem de ikinci tabakası yanıyor. Deri su topluyor, aşırı kızarıyor, lekeleniyor, şişiyor. Ve tabii ki cok acıyor.
İkinci derece yanığın alanı 7,5 santimetreden geniş değilse kucuk yanıklar gibi tedavi edilebilir. Alan genişse ya da ellerde, ayaklarda, yuzde, kasıkta, kalcada veya temel eklemlerden birindeyse acil servise gidilmeli.
Artık yanığımızın derecesini saptayabiliyoruz. Peki diyelim birinci derece bir yanığımız var veya ikinci derece ama alanı kucuk, o zaman nasıl tedavi edilir?
Soğuk tutun. Yanan bolgeyi 10 – 15 dakika boyunca soğuk suyun altında tutun. Acıyı hissetmemeniz icin bu gerekli. Suyun altında tutmak size pratik gelmediyse yanığı soğuk su dolu bir kabın icine sokun ya da soğuk kompres yapın. Bunu neden mi yapıyoruz? Cunku bolgeyi soğuk tutmak sıcaklığı alacak ve şişmesini engelleyecek.
Yanığı steril gazlı bezle sarın. Bunun icin sakın yumuşak pamuklu kumaşlar ya da derinizde tanecik bırakacak başka bezler kullanmayın. Gazlı bez olması bu yuzden onemli. Hassas bir şekilde sarın. Fazla bastırmayın. Bandaj yapmak bolgenin hava almasını engelleyecek. Boylece hem acı azalacak, hem de kabarcıklı teniniz korunacak.
Ağrı kesici alın. Basit bir aspirin bile işe yarar. Ama konu cocuksa durum değişir. Doktora danışmadan ilac kullanmayın.
Kucuk yanıklar hastanede mudahaleye gerek duyulmadan iyileşir. Deride renk değişimleri, koyu lekeler kalabilir. Enfeksiyon, kızarıklık, sızlama, şişlik gibi işaretleri de takip etmelisiniz. Bir yıldan once guneşlenmeyin. Yeniden yaralanmamaya dikkat edin. Cunku bu sefer lekelerin rengi daha da koyulaşır. Bir yıl boyunca guneş koruyucu kullanmak cildinizin doğal rengine donmesine yardım eder.
Sakın buz kullanmayın. Yaraya doğrudan buzla mudahale etmek vucudu fazla soğutur, yarayı daha da kotuleştirir.
Yaranın uzerine bir şey surmeyin. Yumurta akı, diş macunu, yoğurt… Sık kullanılan Turk usulu tedavileri unutun. Hatta merhem bile surmeyin. Enfeksiyona neden olabilirsiniz.
Kabarcıkları patlatmayın. Cunku bu da enfeksiyona davetiye cıkarıyor.
3. derece yanıklar
Tum deri tabakası yanar. Bazen yağlar, kaslar ve hatta kemikler bile yanabilir. Yanık bolge siyah veya beyaz gorunur. Ucuncu derece yanıklara vakit kaybetmeden hastanede mudahale etmek gerekir. Ucuncu derece yanıkla karşılaşırsanız dikkat etmeniz gerekenler:
Yanan giysileri cıkarmayın. Yanan kişinin ateşle ya da elektrikle bağlantısının kesildiğine emin olun.
Soğuk suya sokmayın. Boyle yanıklar 1. ve 2. dereceye benzemiyor. Soğuk su uygularsanız vucut ısısı duşer, kan basıncı azalır, şok gelişebilir.
Yaşadığından emin olun. Nefes alıp almadığına bakın. Hareketlerini kontrol edin.
Yanan yeri yukseltin. Vucudun yanık bolgesini kalp seviyesinden yuksekte tutmak daha sağlıklı.
Ortun. Soğuk steril bandajla yanık bolgeyi sarın.
Tetanos aşısı. Yanıklar tetanos riski taşıyor. Tedavi sonrası doktorunuz tetanos aşısı olmanızı isteyebilir.