ALS hepimizi korkutan bir hastalık. Ustelik bu korkumuz da pek yersiz değil. Şimdi gelin ALS’yi yakından tanıyalım ve bize ne yapabilirmiş oğrenelim.
Amyotrofik lateral skleroz ya da bilinen adıyla ALS kas gucsuzluğuyle başlayan, sakatlığa ilerleyen ve en sonunda da olume neden olan ciddi bir norolojik hastalık. ALS ayrıca Lou Gehrig hastalığı olarak da bilinir. Cunku Amerikalı unlu beyzbol oyuncusu Lou Gehrig’e 1939 yılında ALS tanısı konmasıyla hastalık dunya capında bir une kavuşmuştur. Bu tarihe kadar ALS cok fazla insan tarafından bilinmese de pek cok insanı pencesine almıştır. Gunumuzde yapılan araştırmalara gore her 100 bin kişiden yaklaşık olarak 3’u ALS ile mucadele etmek zorundadır.
ALS başlangıc doneminde kas seğirmesi, kol ve bacaklarda gucsuzluk ile konuşma bozukluklarıyla kendini belli eder. En son aşamadaysa kas kontrolu ve konuşma yetisi kaybolur, yemek yemek ve nefes almak gibi yetenekler de buyuk olcude zarar gorur.
[h=2]ALS nedenleri neler?[/h]

ALS, kasları kontrol eden sinir hucrelerin yavaş yavaş olmesi nedeniyle gelişen bir hastalık. Kalıtsal olabildiği gibi farklı nedenlere bağlı olarak sonradan da gelişebiliyor. Şimdi ALS tetikleyici nedenlere bakalım:
Gen mutasyonu. Ceşitli genetik mutasyonlar ALS’nin kalıtsal olmasına neden olabilir. Ancak bazı durumlarda kalıtsal olmadan da genetik mutasyon yaşanabilir ve ALS ortaya cıkabilir.
Kimyasal dengesizlik. ALS ile mucadele eden kişilerin, omuriliklerindeki glutamat (beyinden yollanan mesajları taşımakla gorevli hucreler) hucresi seviyesi normalden cok daha fazla. Bunun da nedeninin kimyasal dengesizlik olduğu duşunuluyor. Yani kısaca kimyasal dengesizlik ALS’nin nedenleri arasında.
Bağışıklık sistemindeki duzensizlik. Bazı durumlarda nedeni anlaşılmayan şekilde insanın kendi bağışıklık sistemi kendi hucrelerini duşman olarak belirleyip saldırır. Bu durumda da pek cok hastalık gelişir. Yapılan araştırmalar ALS’nin de bu tur bir durum sonucu ortaya cıkan hastalıklardan biri olduğu uzerinde duruyor. Ancak kesin bir kanıt yok.
Proteinlerin yanlış kullanımı. Kanıtlar gosteriyor ki, ALS hastalarının omuriliklerindeki protein seviyesi normalden cok daha duşuk. Bu da sinir hucrelerinin olmesine neden oluyor. Sonucta ALS gelişiyor.
[h=2]ALS belirtileri neler?[/h]

ALS’nin ilk donem belirtileri genellikle gozden kacar. Bu nedenle tetikte olmak ve belirtileri anlayabilmek onemli. ALS’nin ilk donem belirtileriyse:
• Ellerde zayıflık ve hantallık
• Bacak, ayak ve ayak bileklerinde zayıflık
• Ayakların uc kısımlarını kaldırmada gucluk
• Konuşma ve yutkunmada zorluk
• Kaslarda kramplar ve seğirmeler
ALS’nin seyri ilerledikce bu belirtiler giderek artar ve vucudun diğer bolgelerine de yayılır. Hatta hastalığın son aşamalarında felce kadar ilerler. Hatta nefes almak, yutkunmak ve ciğnemek bile zorlaşabilir.
[h=2]Kimler ALS olabilir?[/h]ALS kalıtımsal olduğu kadar sonradan da kendi kendine gelişebilir. Yani kısaca hemen herkes ALS tehdidi altında. Ancak risk arttırıcı bazı etkenler de yok değil. Bakalım kimler ALS tehdidi altında:
Kalıtım. Kalıtımın ALS uzerinde ne denli etkili olduğunu artık biliyoruz. Ailesinde ALS hastası olan birinin bu hastalığa yakalanma riski yaklaşık olarak % 10. Ancak ALS hastası bir ebeveynin cocuğuysanız bu oran %50. Yani sizde bir ALS hastasıysanız ve cocuk sahibi olmayı duşunuyorsanız bu konu hakkında biraz daha kafa yormanız gerekiyor.
Yaş. ALS genellikle 40 – 60 yaşları arası kişilerde ortaya cıkar.
Cinsiyet. 65 yaş altı erkekler kadınlara oranla daha fazla risk altındadır. Ancak 70’li yaşlarda bu oran eşitlenir.
Sigara. Sigara icenlerde ALS riski icmeyenlere oranla neredeyse iki kat daha fazladır. Ancak sigarayı bırakan kişilerde risk kısa surede icmeyenlerle benzer oranlara doner.
Kurşun. Herhangi bir sebeple kurşun elementine uzun sure maruz kalanların ALS riski fazladır.
Askerlik yapmak. Son yıllarda yapılan araştırmalara gore askerlik yapanların ALS hastalığına yakalanma riski fazlaymış. Bunun nedeniyse askerlik doneminde insanların ALS tetikleyici metal ve kimyasallarla cok sık karşılaşmasıymış.
ALS hakkında ayrıntılı bilgi ve durumunuza ozel tavsiyeler icin uzman yorum yazın