[h=1]Liberal ekonomi nedir?[/h] Liberal ekonomi ya da asıl adıyla “ekonomik liberalizm” bireysel hatlar uzerine kurulmuş bir ekonomik sistemdir. Bu da demektir ki ekonomik kararların mumkun olan en buyuk kısmı, kolektif kurumlar ya da kuruluşlardan ziyade bireyler ya da aileler tarafından verilmelidir.
Ekonomik liberalizm, hareket ozgurluğu gibi bir dizi farklı ekonomik ilkeyi kapsamaktadır ancak soz konusu uretim aracları olduğu zaman serbest piyasa ekonomisi ve ozel mulkiyet ilkelerini temel almaktadır.
Ekonomik liberaller her ne kadar hukumet duzenlemelerini bir yere kadar destekleyebiliyor olsalar da genellikle serbest piyasada hukumet mudahalesine karşı cıkarlar, ozellikle de serbest ticaret ve serbest rekabet konularında kısıtlamalar olmasını istemezler.
Liberal ekonomi, sermaye mallarının ozel mulkiyeti ve serbest piyasa ile ilişkilendirilir. Tarihe baktığımız zaman ekonomik liberalizmin merkantilizm ve feodalizme bir tepki olarak doğduğunu goruruz.
Gunumuzde ise ekonomik liberalizm aynı zamanda sosyalizm ve planlı ekonomiler gibi kapitalist olmayan ekonomik duzenlere de karşı olan bir sistem olarak gorulmektedir. Liberal ekonomi aynı zamanda korumacılık ile de zıt duşmektedir zira liberal ekonomi serbest piyasayı ve serbest ticareti desteklemektedir. Tum bu esasları temel alarak yurutulen ekonomik sisteme liberal ekonomi denmektedir.
[h=2]Liberal ekonomi tarihcesi[/h] Ekonomik liberalizmi savunan argumanlar ilk olarak Aydınlanma Cağı’nda ortaya cıkmıştır ve feodalizm ile merkantilizme tepki olarak doğmuştur. Liberal ekonomi ilk olarak Adam Smith tarafından, An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations adlı eserinde incelenmiştir.
Bu eserde Smith ekonomiye ve piyasaya devletin mudahalesinin en az olması gerektiğini savunmuştur. Ancak bu tutum hukumetin kamu mallarıyla ilgili kararı ile tam olarak da celişmemektedir.
Smith ekonomik işleyişin, devlet tarafından kontrol edilmeksizin kişilerin kendi ellerine bırakıldığı takdirde elde edilecek sonucun son derece duzenli ve daha eşit bir toplum icin de oldukca gerekli olduğunu one surmuştur. Bu da 18. yuzyılın sonunda gorulen kapitalist ekonomik sisteme karşı bir harekete zemin tutmuştur ve buna bağlı olarak merkantilist sisteme karşı da bir tepki gelişmiştir.
Ozel mulkiyet ve bireysel sozleşmeler liberal ekonominin temellerini oluşturmuştur. Ekonomik liberalizm teorisi ilkin, bireylerin ekonomik eylemlerinin coğunlukla kişisel cıkarlara bağlı olduğunu ve kısıtlama olmaksızın bu eylemlere izin vermenin herkes icin en olumlu sonucları vereceğini savunmuştur. Tabii bunu savunurken minimum duzeyde adaletin ve halka uyarıların yapıldığı takdirde, kimsenin calmak, dolandırmak gibi eylemlere başvurmaması halinde ve basın ile duşunce ozgurluğune uyulduğu halde başarı sağlanacağını da belirtmiştir.
Onceleri ekonomik liberaller, varlıklı kimseler icin feodal ayrıcalık yanlılarıyla aynı fikirleri savunmak, aristokratik geleneklere uymak ve ulusal ekonominin kendi cıkarlarına gore şekillenmesini isteyen kralın haklarını savunmak zorunda kalmışlardır. Ancak 19. yuzyılın sonları ve 20. yuzyılın başlarına doğru tum bu zorluklar da buyuk olcude aşılmıştır.
Gunumuzde ise liberal ekonomi, klasik liberalizm, neoliberalizm ve bazı muhafazakarlık ekolleri ile de ilişkilendirilmektedir.
[h=2]Liberal ekonomi ve devlet mudahalesi[/h] Ekonomik liberalizm hukumet mudahalesine karşı cıkmaktadır zira hukumetin genellikle baskın ticari cıkarlara hizmet ettiği, kendi cıkarları icin piyasayı saptırdığını ve bu yuzden de yetersiz sonuclar alındığını duşunmektedir.
Ordoliberalizm ve klasik liberalizme dayanan bazı ceşitli sosyal liberalizm ekolleri ekonomide hukumet mudahalesine daha cok alan tanımaktadır ancak bu sistemler de ozel girişimcilik ve serbest piyasayı kamu girişimciliği ve ekonomik planlamaya tercih ederler.
Orneğin sosyal piyasa ekonomisi, serbest fiyatlandırma sistemine ve ozel mulkiyete dayanan coğunlukla serbest piyasa ekonomisini temel alan bir sistemdir ancak serbest piyasanın yaratabileceği sosyal eşitsizliklerin aşılması icin rekabetci piyasaları ve sosyal refah programlarını desteklemek adına hukumetin piyasada bir rolu olmasını destekler.
Liberal ekonomi aynı zamanda eşit imkanlar ilkesini de savunur zira imkan eşitsizliği olduğu zaman bu durumun ozel tekelciliği artıracağına ve buna bağlı olarak bireylerin ozgurluklerinin kısıtlanacağına inanır.
[h=2]Liberal ekonomi kelimesinin İngilizcesi[/h] 1. liberal economy
2. economic liberalism
Kaynak:https://en.wikipedia.org/wiki/Economic_liberalism