Yeni yapılan bir araştırmanın sonuclarına gore 48 kuş turunun ses oğrenmeye ilişkin genom sıralaması vokalizasyonun evrensel koklerini ortaya koyuyor ve insana ait konuşma sorunlarının da ic yuzunu ortaya cıkarıyor.

Kuşlarda vokalizasyon eylemi, varlıklarını diğer kuşlara duyurma, haberleşme, bolgelerini teşhir etme gibi amaclara yonelik belli ses uretimlerine dayanmaktadır. Sıcrayarak ve ucarak yol alan hayvanlarda vokalizasyon sık gorulur. Otucu kuşlar tıpkı insanlar gibi kekeler, henuz bebekken babıldar, beyin bolumleri hasar aldığında sessizliğe burunur, şarkı soylemeyi buyuklerinden oğrenir, hatta ikidilli bile olabilir. Otucu kuşlarda vokalizasyon da, insana ait uretimle ortak bircok ozellik barındırmaktadır. Ancak araştırmacılara gore bu benzerlik, davranışın da otesine gecmektedir. İnsanlar ve kuşların evrimi arasında milyonlarca yıl fark olmasına rağmen, insana konuşmasını oğrenme becerisini veren genler ile kuşlara otebilme yetisini veren genler bircok benzerliğe sahip.

Yoğun uğraşlarla dort yılda tamamlanan ve dunya capında 100’den fazla araştırmacının katıldığı calışmada tam 48 kuş turunun genleri analiz edildi. Araştırmanın sonucları gectiğimiz ay Science dergisinde ve bircok farklı dergide yayınlandı. Projede aynı zamanda, otucu kuşlarda bulunan genlerle, insan diline ilişkin genlerin şaşırtıcı benzerlikleri ortaya cıktı. Bu bulgu insana ait uretime ilişkin araştırmalara katkıda bulunacak nitelikte. Calışmanın analizi, en yeni kuş turlerinin bile dinozorların neslinin tukenmesinin hemen ardından, yaklaşık 10 milyon yıl icinde ortaya cıktığını ortaya koydu. Bu zaman dilimi, fosil kalıntılarına gore daha onceki genetik analizlerden cok daha yakın bir zamana denk geliyor. Geniş ve zengin bir veri ağının daha da derinine inen araştırmacı grubu, kuşların dişlerini kaybettiğinde ne olduğunu, timsahların cok yavaş evrimleştiğini belirledi ve diğer bircok bulgu ile birlikte, insan ve kuş arasındaki ses oğrenme becerisine ait benzerliklerin altını cizdi.

Ses oğrenmeye ilişkin bulgular, konuşma ve konuşma bozuklukları uzerindeki araştırmalar icin cok onemli anlamlar taşıyor. Bilim insanları dilin nasıl oğrenildiği sorusunu araştırmak icin otucu kuşları uzun zamandır inceliyor, tipik olarak da Turkiye’de Hint bulbulu adıyla bilinen zebra ispinozunu inceliyorlar. Bunun nedeni, diğer bircok turun tersine, bu turun vokalizasyon eyleminde yuksek beceriye sahip olması. Norobilimci Stephanie White, sozgelimi şempanzeler tarafından cıkarılan bağırtı, cığlık, homurtu gibi seslerin daha otomatik olduğunu belirtiyor. Yaşlı ve buyuk bir şempanzenin daha derin bir sesi olması gerektiğini ancak genc bir şempanzeyle yaşlı olanın sesinin neredeyse aynı olduğunu da ekliyor. Diğer yandan insanlar ve otucu kuşlar bebeklikten itibaren erişkin oldukca daha karmaşık vokal haberleşme yetisi gosteriyorlar. Bu beceriye sahip –ses oğrenici– diğer turler arasında denizaslanları, filler ve yarasalar da var.

Ses oğrenme ile ilgili yeni bir calışma, otucu kuşların beyninde vokalizasyondan sorumlu bolgelerin lazer disseksiyonu ve burada oluşan gen aktivitesi ile ilgili. Araştırmacılar sonrasında bu seviyeleri insan beyninde bulunan gen aktivasyon seviyeleriyle karşılaştırıyor. Calışmanın sonuclarına gore, insanlar ve otucu kuşlar, ses oğrenimi icin onemli olan ve noronlar arası bağlantıları bicimlendiren beyin bolgeleri arasında 55 ortak gene sahip. Genlerin analizi sonucu, diğer ses oğrenici kuş turlerinden olan papağan ve sinek kuşlarında da yine aynı sonuclar gozleniyor.

Konuyla ilgili bir diğer calışma sonucları ise, ses oğrenici kuşlarda genomların yuzde onunun yalnızca ses odaklı olduğunu gosterdi. Aslında insan ve kuşlar arasında, ses oğrenmek icin gerekli gen ağlarının benzerliği şaşırtıcı değil. Zaman icinde bu yetenek gelişse de, sonucta tum ses oğrenebilen turler yakın soylardan gelmedir ve temelde paylaştıkları durtu aynı kaynağa aittir. Tum bu veriler bir sonraki calışmalar icin başka araştırma sorularına zemin hazırlıyor. Ses oğrenici olmayan turler, bazı anahtar genlerin yardımıyla ses oğrenmek icin gerekli birtakım ozellikleri edinebilir mi? Belki de, zebra ispinozlarının bize dair soyleyecekleri daha neler olacak?

Kaynak