2016 yılında keşfedilen ve SN2016iet adı verilen supernova patlaması, gozlemlenen diğer supernova patlamalarından farklıydı. Hicbir supernova kategorisine uymayan bu patlama, yıldızların olumu hakkında onemli ipucları sağlayabilir.
Surekli uzayı gozlemleyen gokbilimciler, daha once hic gorulmemiş bir turden supernova patlamasına şahit oldular. Rastladıkları supernova, galaksileri şekillendiren yıldız olumleri hakkında mukemmel ipucları sunabilecek nitelikte.
SN2016iet adı verilen supernova, bilim insanlarının bugun supernovalar icin kullandıkları sınıflandırmalara uymuyor. En iyi ihtimalle en ağır yıldızlar arasında gercekleşen “cift kararsız supernova” gibi gorunuyor. Harvard Universitesi’nde yuksek lisans oğrencisi Sebastian Gomez liderliğindeki araştırma ekibine gore bu, bir supernova evresinden gectiği gozlemlenen en buyuk yıldız olabilir.
Yayınladıkları makalenin yazarı ve Harvard Universitesi’nde astronomi alanında profesorluk yapan Edo Berger, bir acıklamada bulundu. Berger acıklamasında bilinen diğer tum şeylerden farklı olan bir şeyin bulunmasının cok heyecan verici olduğunu soyledi.
Samanyolu haritalandırması yapan Gaia Teleskobu, 14 Kasım 2016'da bu supernovanın ışığını ilk kez yakalamıştı. Daha sonra Catalina Real-Time Transient Survey (CRTS) ve Pan-STARRS Survey teleskopları da supernovanın ışığını yakaladı. Gokbilimciler, oluşan goruntuyu bugun bile incelemeye devam ediyorlar. Supernovanın parlaklığını ve icerdiği elementleri araştırıyorlar.
Peki bu supernovanın farkı ne?
Supernovalar genelde bir kez parlar ve birkac ay icerisinde ışıklarını kaybeder ancak SN2016iet, iki kez aydınlanıp karardı ve bunun kalıntıları gunumuzde de gozlemlenebiliyor. Spektral imzası hidrojen veya helyum icermiyor. Dolayısıyla diğer supernova kategorilerine giremiyor ancak SN2016iet, diğer supernova gozlemlerinde daha once gorulmemiş bir şeyi iceriyor: kalsiyum ve oksijen. Supernovanın gercekleştiği yer bile garip. Patlama, galaksinin merkezinden uzakta gercekleşmiş.
Matematiksel modelleme ile yapılan uc yıllık gozlemler, yıldızın bir zamanlar Guneş'in kutlesinin 130 ile 260 katı kutleye sahip olabileceğini gosteriyor. Zamanla dışında bulunan hidrojeni ve helyumu kaybederek ağır elementlerden oluşan yoğun bir cekirdek hÂlini almış. Modeller doğruysa normalde cekirdekte dışa doğru basınc oluşturacak olan gama ışınları bunun yerine bu ağır elementlerin notronları tarafından emilmiş. Dolayısıyla yıldız, kendi yercekiminin ağırlığı altında ezilmeye başlamış. Sonuc ise “cift kararsız supernova” denilen nukleer bir patlama.
The Astrophysical Journal’da paylaşılan makaleye gore cift kararsız supernova patlaması kategorisine girecek ilk aday bu patlama oldu. Bu merak uyandıran bir olay dolayısıyla calışacak cok şey var anlamına geliyor. Dublin’deki Trinity Koleji’nde profesor yardımcısı olan Kate Maguire verdiği bir roportajda şu sozleri soyluyor:
“Bu senaryo icin ihtiyac duydukları parametreler, ozellikle patlamadan hemen once bir malzemenin atılması, bu kategorinin şu anki modelleri tarafından iyi bir şekilde acıklanamıyor. Makalenin ana sınırlaması, bugune kadar yapılmış olan teorik modellerin bu supernovanın tum ozelliklerini acıklayamayacağıdır. Bu nedenle ne tur bir yıldızın patladığı ve nasıl olduğu konusunda net bir sonuca varılamamaktadır.”
Berger, “Bu supernova gercekten bir cift kararsız supernovasıysa bu oldukca heyecan verici” dedi ve ekledi: “Bu patlamaların evrenin ilk zamanlarında daha yaygın olduklarını duşunuyorum.”
Bahsedilen supernovalar, galaksimizin gunumuzdeki kimyasal bileşimlerini ortaya cıkaran supernovalar olabilir. Fizikciler, SN2016iet supernovasını 2021'de de keşfetmeye devam etmek icin Hubble Uzay Teleskobu’nu kullanacaklar.
__________________