İnsan beyni gercek anlamda sırlarla dolu. Beynimizin cok basitce yaptığı pek cok şey hayatımızın parcası olsa da sistemin nasıl işlediğini henuz tam olarak cozebilmiş değiliz. Beynimizin yaptığı bilinen bazı şeyler ise gercekten insanı şaşırtıyor.
Beynimiz buyuk bir mucize ve nasıl calıştığı hakkında keşfetmemiz gereken cok şey var. Bilimsel araştırma araclarımız geliştikce elde ettiğimiz veriler de artıyor. Beynimizin yapabildiğini bilmediğimiz ancak daha sonra ortaya cıkan pek cok ozelliği bulunuyor.
Beyin, kıvrımlı yapısının icinde gercekten de buyuk sırlar taşıyor. Oyle ki birazdan okuyacağınız yetenekleri şu ana kadar fark etmemiş olmanız hic de surpriz olmayacaktır.
Dunya’nın manyetik alanını hissetmek
Dunya’nın iki kutbu var ve bu kutuplar arasında da bir manyetik alan oluşuyor. Manyetik alanlar kuşların goc yollarını belirlemelerinde yardımcı olmak gibi ozelliklere sahip. Canlılar genel olarak bu manyetik alanı hissedip ona gore yon bulabiliyorlar.
Biz insanlar da benzer bir ozelliğe sahibiz. Tabii ki bu noktada diğer hayvanlardan gerideyiz ancak bu, bizim bu ozelliğe sahip olmadığımız anlamına gelmiyor. Faraday kafesi ile yapılan deneylerde insanların, değişen manyetik alanlara tepki verdiği ortaya cıkmıştı.
Doğal calar saat: beyin
Bazı insanlar, tam olarak kalkmaları gereken saatte uyanırlar. Bu durum aslında beynimizin bir ozelliğinden kaynaklanıyor. Ozellikle standart bir kalkma saatiniz varsa, beyniniz bu surece alışıyor. Beyniniz, uyanma saatinden once stres hormonları salgılamaya başlayarak bu sureci yonetiyor. Gec yatıp gec kalkılan tatillerden sonra iş duzenine uyum sağlamakta zorlanmanın, erken kalkılan okul doneminden sonra tatilde de sabah erkenden uyanmanın suclusu beynimizin bu ozelliği yani.
Uykuda dinleme ve oğrenme
Beynimiz uykuya gectiği anda dış dunya ile bağlarını kesmiyor. Bilgisayarımızı kapatmak yerine uyku moduna aldığımızda calışmaya devam ediyor ancak minimum seviyede calışıyor. Beynimizde de benzer bir durum soz konusu.
Uykumuzun REM aşamasında, duyu organlarımızla etkileşime gecen şeyleri, ozellikle de ses uyaranlarını beynimiz fark ediyor. Bilincli bir oğrenme olmasa bile bu aşamada duyduklarımız zihnimizde yer ediyor.
Hayali antrenman ile piyano oğrenme
Bir konuda iyi olmak istiyorsanız antrenman yapmanız, kendinizi geliştirmek istediğiniz konuda pratik yapmanız gerekiyor. Bu yeni bir dil oğrenmek olur, bir muzik aleti calmak olur, konu fark etmez. Gorunuşe gore sırf piyano caldığını hayal etmek bile beynimizin piyano calma konusunda kendini geliştirmesine yarıyor.
Bir calışmada, iki gruba ayrılan deneklerin yarısı gercek piyano ile eğitim alırken yarısı da bu işi hayalinde canlandırdı. Sonuc olarak her iki grup da benzer seviyede piyano oğrenmeyi başardı. 90’larda yapılan tekrarda bu defa beyindeki değişmeler de incelendi ve beynin her iki yonteme de aynı şekilde tepki verdiği ortaya cıktı.
İnsanların karakterini bir bakışta anlamak
İnsanlara karşı onyargılı olmak iyi değildir. Beynimiz insanlar icin ilk bakışta karakter analizi yapar. Bu analiz genelde de doğrudur. Bu demek değildir ki yaratılış olarak onyargılıyız, her değerlendirme kişiye ozeldir. Beynimiz ilk bakışta insanların nasıl gorunduğune, nasıl bir izlenim bıraktıklarına, nasıl bir kişilikleri olduğuna dair mesajlar verir. Araştırmalara gore beynimiz bu konuda yalnızca 0,1 saniyede karar veriyor. İlk andaki izlenim gercekten de onemli yani.
Otomatik pilota bağlamak
Pek cok işyerinde gundelik olarak aynı işler yapılıyor. İnsanların neredeyse tamamı, tekrar tekrar yaptıkları işler icin beyinlerini otomatik moda alıyor. Beynimiz cok da detaylar uzerinde duşunmeden gerekli işlemleri kendisi yapıyor. Araştırmalara gore bu gorevler icin DMN (default mode network-standart mod ağı) adlı bir beyin kısmı oluşuyor. DMN, tekrar eden gorevlerde beynimizin aktif olarak calışmasından daha iyi performans gosteriyor.
Konuyla ilgili olarak yapılan ve 28 katılımcının yer aldığı bir kart oyununda kişilerin DMN bolgelerindeki değişmelere dikkat edildi. Oyun en cok duşunerek oynandığında zor hale geliyor.
Geleceği gormek
Sayısal sonuclarını goremiyor olmamız, geleceği goremediğimiz anlamına gelmiyor. Gozler ve beyin arasındaki etkileşimi inceleyen araştırmacılar pek cok ilginc sonuc elde etti. Bu sonuclardan biri de geleceği algılayabildiğimiz.
Gozlerimizle beynimiz arasındaki boşluğu kendisi tahmin yaparak dolduran beynimiz, birazdan ne olacağını kestirebiliyor. Bu yetenek yaşla birlikte keskinleşiyor. Orneğin bir topa vurulduğunda nereye duşeceğini kestirebiliyoruz.
360 derece farkındalık
Arkamızda gozumuz yok ama arkamızda biri yuruduğunde durumun hemen farkına varabiliyoruz. Bazen başkası bize baktığında fark ediyoruz. Korku filmlerinde de arkalarındaki varlıkları fark eden karakterler goruyoruz. Bunun nedeni, beynimizin 360 derece algılayabilmesi.
Gozlerimizin goruş alanı kısıtlı da olsa beynimiz cevremizin 360 derece uc boyutlu algılayabildiğini gosteriyor. Ayrıca araştırmalara gore goremediğimiz kısımdan gelen seslere karşı da daha hassasız.
Egzersiz yapmayı duşunerek kas geliştirmek
Bizim ulkemiz icin yaz donemi artık geride kaldı. Gelecek yıl sahillerde kaslarınızla boy gostermek istiyorsanız ya da amacınız sadece daha sağlıklı bir bedene kavuşmaksa ilk yapmanız gereken egzersiz yapmayı duşunmek.
Ohio Universitesi’nden araştırmacılar, 29 katılımcı ile bir deney yaptı. Deneyde kişilerin bilekleri hastane alcısına alındı. Daha sonra da kişilere haftada beş defa, gunde 11 dakika bilek calıştırdıklarını duşunmelerini istedi. Daha sonra yapılan incelemede bu sarılı olan bileklerin diğer bileklerden daha guclu olduğu ortaya cıktı.
Bu yontem baklava dilimi karın kası cıkarır mı bilinmez ama işe yaradığı ispatlanmış bir şey.
Kendinizi işlemediğiniz bir sucu işlediğinize ikna etmek
Beyinle ilgili en ilgi cekici noktalardan bir tanesi de hafızayı nasıl ele aldığı. Konu hakkında yapılan onca araştırmaya rağmen ulaşılmış net bir sonuc yok. Hatta beynin tam olarak hangi kısmında hangi hafızanın saklandığını bilmiyoruz.
Bu konuda dikkat cekici bir başka nokta ise yanlış anılar. Daha once olmamış olayları beynimiz net bir şekilde hatırlayabiliyor. Ayrıca kendimizi oldukca ciddi sucları işlediğimize ikna edebiliyoruz. Yapılan bir calışmada kişilerin %70’i kendilerini işlemedikleri sucları işlediklerine ikna etti. Ustelik bu suclar basit suclar değil, aralarında hırsızlık ve cinayet gibi suclar da yer alıyor. Bu durumun sebebi ise henuz bilinmiyor.
__________________