Dunyanın en cok tercih edilen internet telefonu yazılımı Skype iki hafta once hizmet dışı kaldı. Milyonları etkileyen bu gelişmeye yonelik bir komplo teorisi ortalığı karıştıracağa benzer.

Takvimler 16 Ağustos 2007`yi gosterdiğinde dunyanın dort bir yanında milyonlarca kullanıcısı bulunan Skype (skayp okunur) hizmet vermemeye başladı. Bu olayın detaylarına girmeden once Skype`ın oykusunu kısaca hatırlamakta fayda var.

Napster adlı yazılım sayesinde internette şarkı paylaşımının patladığı 2000 yılında iki Avrupalı arkadaş olan Niklas Zennstrom ve Janus Friis tarafından kurulan Hollanda merkezli Kazaa adlı yazılım işi bir adım daha oteye goturup sadece şarkı değil, her şeyin kullanıcılar arasında paylaşımını sağladı. Kısa surede on milyonlarca kullanıcıya ulaşan Kazaa henuz bir yaşını doldurmuştu ki mahkeme koridorlarıyla ve muzik sektorunun amansız avukatlarıyla tanıştı. Aynı ay yazılım Vanatu Adası`nda kayıtlı Sharman adlı bir paravan off-shore şirket tarafından satın alındı.

Kazaa`nın satışından epey para kazanan Zennstrom ve Friis kısa bir sure sonra Skype adlı yazılımı duyurdu. Telif hakları ihlali sebebiyle hakkında acılan davalardan dolayı ABD`ye giremeyen Zennstrom bu şirketi de Luksemburg`da actı. Skype o zamana kadar ustunde pek durulmamış bir konuya etkin bir cozum getirmişti: internet ustunden telefon goruşmesi yapmak.

Basit kullanımı, yavaş erişim hızlarında bile calışması ve ses kalitesi sayesinde bir anda yeni bir donemi başlatan Skype, Eylul 2005`te ABD`nin en buyuk internet girişimlerinden eBay tarafından 2,9 milyar avroya satın alındı. Şu andaki abone sayısının 220 milyonu gectiği duşunuluyor.

SkypeOut adlı sistem sayesinde son derece duşuk bir tarifeyle gercek telefon numaralarını aramayı da mumkun kılan yazılım bu sebeple BEA, Umman, Hindistan gibi kimi ulkelerde telekom yapısını tehdit ettiği gerekcesiyle engellendi. Cin ve Fransa ise guvenlik nedeniyle kamu ve eğitim alanlarında kullanımı engelliyor. Şu anda bircok şirket tum iletişimini Skype ustunden yurutuyor. Skype`n hizmetinin sağladığı sanal telefon numaraları sayesinde yine şirketler kimi Avrupa ulkeleri ABD`de sanal telefon numaraları yaratarak bu ulkelerdeki muşterilerine hizmet veriyor.

Yazının başına donecek olursak bu ayın 16`sında gercekleşen ve gun boyu duzelmeyen kesintinin dunyada ne kadar cok kişiyi etkilediği daha iyi anlaşılıyor. Milyonlarca kişiyi merakta bırakan bu durum hakkındaki acıklama gecikmeli olarak Skype`ın sitesinde yayımlandı (getir.net/c49). Buna gore Microsoft`un Windows guncellemelerini otomatik olarak yukleyen milyonlarca bilgisayar otomatik olarak yeniden başlayıp Skype`a bağlanmak isteyince sistemin altyapısını cokertmişti. Skype`ın kodlarında buna hazırlıksız bazı kodlar bulunuyordu. Kulağa mantıklı gelmekle birlikte akla şu takılmıştı: Windows guncellemeleri ilk defa mı oluyordu? Daha once neden olmamıştı?

En ilginc iddia icin bu ayın başına, 5 Ağustos 2007 tarihine donuyoruz. ABD Başkanı George W. Bush o gun FISA olarak kısaltılan Foreign Intelligence Surveillance Act adlı yasayı imzalar. Ulkede buyuk tepki toplayan bu yasa terorle mucadele adına, mahkeme kararı olmadan devlet kurumlarının her turlu ulke ici ve dışı elektronik iletişimi denetlemesine olanak sağlamaktadır Amerikan guvenlik guclerinin normal ve elektronik iletişim ustundeki denetim merakı yeni değil. Sırf bu iş icin ulkedeki NSA kurumuna bağlı kurulan ve yıllarca varlığı bile reddedilen Soğuk Savaş doneminde Echelon adlı bir uluslararası dinleme ağı kurulduğu biliniyor.

FISA`nın yururluğe girmesinin ardından yaşanan bu cokuş akla hemen doğası gereği iki taraflı şifrelenerek iletişim kuran Skype`ın da mı `ele alındığını` getirdi. Ancak Skype`ın hem kaynak kodunun hem de iletişim ağının kapalı olmasından dolayı bunu ispatlamak (veya aksine inanmak) pek mumkun değil.

Mide bulandıran bu şuphe yuzunden hemen akla acık kaynaklı alternatifler geliyor. Neyse ki aynı hizmetleri, aynı kalitede veren başka ornekler de var. Bunların başında Gizmo (gizmoproject.com) ve OpenWengo (openwengo.org) geliyor. Her ikisi de ucretsiz hizmet veren yazılımlardan Gizmo normal telefonları bile ucretsiz aramanıza izin veriyor.

Diğer yandan internet telefonlarının artan kullanımından dolayı kriptolama ve şifreler konusunda efsaneleşen PGP (Pretty Good Privacy) yazılımının yaratıcısı Phill Zimmermann`ın Zphone projesi de hızla ilerliyor. Bu uygulama iki taraf arasında kırılması cok zor bir şifreleme metodunu iceriyor.