Nedense guzel yurdumuzda sevdiğimiz, takip ettiğimiz, merak ettiğimiz zat-ı muhteremlere gıcık olma hızımız ışık hızına toz attırabiliyor. 72. yaşını dolduran Ali Poyrazoğlu da genetik kodlamamız sebebiyle duygu durumumuzu duzenli Araf ’ta bırakan, yeterince mutevazı, yeterince ukala, yeterince sakin, yeterince heyecansız, yeterince dobra, yeterince dansoz olamayan, yetmeyen yetemeyen ama yaptığı işler ile hep izlenesi kıymetlilerimizden birisi. Herbirkeslerin sahnede en az bir kere gormesi gereken buyuk ustadın doğum gununu canı gonulden kutluyoruz.
Anday ve Kenter ’le “cennette”
Kendisine sorarsanız Turkiyeliyim diyor şecereye sorarsanız ailesi Fatsa yerleşkeli Batumlu. Ali Poyrazoğlu ise 9 Temmuz 1943 tarihinde İstanbul ’da doğdu ve burada buyudu. Anne tarafı doktor, baba tarafı eczası, kendisi malumumuz. 5 yaşından beri hayal ettiği tiyatroculuğun eğitimini Pertevniyal Lisesi ’ni bitirdikten sonra İstanbul Konservatuvarı Tiyatro Bolumu ’nde Melih Cevdet Anday, Sabahattin Kudret Aksal, Ercument Behzat Lav, Max Meinecke, Yıldız Kenter, Seyit Mısırlı, İnci Ayar, Ahmet Kutsi Tecer, Samih Nafiz Tansu gibi bircok değerli hocadan alıyor. Yıllar sonra verdiği roportajlarda bu donem icin “cennetteydik” ifadesini kullanması boşuna değil.
Cevirmenlik ve yazarlık seruveni genc yaşta başlıyor
Konservatuardan sonra İngiltere ve Fransa ’da tiyatro konusunda eğitilmeye devam ediyor ama burslu falan değil. Biraz aileyi soyarak biraz da 17 yaşında başladığı cevirmenlik ve yazarlık işlerinden kazandığı paralar ile hem geziyor hem oğreniyor.
Ecnebi mi ne!
Evde Fransızca ve Rumca oğrenerek buyuyor sonra da İngilizce ile devam ediyor. Cocukken kendisi ile ecnebi diye dalga gecilince cok ağlarmış; sonradan fark etmiş aslında ecnebi olmanın nimet olduğunu.
Hırsız var!
Ali Poyrazoğlu ’nun dedesinin Fatsa ’daki eczanesinin kapı komşusu, Kadir İnanır ’ın ailesinin şekerci dukkÂnı. İkilinin cocukluklarında geliştirdikleri en buyuk maharetin dondurma calmak olması cok da şaşırtıcı değil.
Kuklaların aşkına
Ali Poyrazoğlu dedesinin hediye ettiği ilk kukladan sonra once meyve ve sebzelerle sonra ne bulduysa onunla kendi kuklasını kendisi yapmaya başlıyor ve 5 yaşında ilk tiyatrosunu bu arkadaşlarıyla kuruyor. Ustat, şimdilerde sayısı 200 civarında olan bir koleksiyona sahip.
İlk aşkın getirdiği dayak
Sahil kahvesine kurulan perdeye 16 mm ’lik makine ile yansıtılan filmler vasıtasıyla tanıştığı pervasız, curetli kadın rollerinin baş tacı, batakhane guzeli Neriman Koksal ilk aşkı. Gonul ferman dinlemez, yÂrini gormek icin duzenli okuldan kacmaya başlaması ile beraber eş zamanlı dayak da katlanılan diken olmuş. Seneler sonra Poyrazoğlu Neriman Koksal ’a aşkını itiraf edebilme fırsatı bulabilmiş ve “Madem Âşıktın arasaydın oğlum” yanıtını almış.
Sahnelerin gucu adına
İlk defa 1959 senesinde İstanbul Şehir Tiyatroları ’nda Tarla Kuşu ile sahne alır ve hic inmez. Dormen, Kent Oyuncuları, Ulvi Uraz, Gulriz Sururi-Engin Cezzar, Ayfer Feray tiyatrolarında ve Arena Toplulukları ’nda yuzlerce kez sahne almışlığı vardır. Sanırız ki baktı olmayacak 1972 senesinde Aziz Nesin ’in de gazıyla Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu ’nu kurar. Burada oyunlar hayat bulur, oyuncular yetişir, izleyiciler keyifli zaman gecirir. Tahtaya vuralım, ulkemizin tiyatro darbelerinden henuz nasibini almadı, 43 senedir ayakta dimdik duruyor.
Alayına isyan
Mujdat Gezen, Savaş Dincel, Erdal Ozyağcılar ve Hulya Kocyiğit ile 18 yaşında şehir tiyatrolarında figuranlık yapmaya başlayan Ali Poyrazoğlu cıkardığı isyan sonucunda tiyatrodan kovulur. İsyanın sebebi Hamlet piyesinde istedikleri rolun Muhsin Ertuğrul tarafından Ayla Algan ’a haksız bicimde verilmesi, isyan şekli ise oyun esnasında sahnede olmayacak bir şey yapmalarıdır. Kovulmanın ardından ilk eylemse hemen tiyatronun kapısında yeni bir tiyatro kurulması şeklinde olur.
Devrim icimizde
İyi ya da kotu, hakkında ne duşunulurse duşunulsun tanıdığımız bildiğimiz Ali Poyrazoğlu ’nun kişisel tarihi bircok deneyimin izini taşıyor. Oğrencilik yıllarında 68 Kuşağı ’nın etkisi ile genclik doneminde en azından kendi yaşamında devrim yapma gerektiği gerceğiyle yuz yuze kalmış. Şahit olduğumuz sanatında ve yaşamında bu devrimin devam ettiğini goruyoruz.
“Show must go on” ama…
80 doneminde yaşananlardan Poyrazoğlu da kendi cercevesi icerisinde nasibini almış. Aydın ’da sahne aldığı bir oyun sonrasında faşistler oyuncuyu araya alıyor, kaburgalarını kırmak ve 6 yerinden bıcaklamak yoluyla tabir-i caizse sanatcıyı paramparca ediyorlar. Tedaviden sonra İzmir ’de sahne alabilmek icin kendi kendini ikna etmek icin ciddi caba sarf ediyor.
Swiss cakı mubarek
Ali Poyrazoğlu ’nun tiyatroculuğa paralel bircok mesleğe de haiz. Mesele 350 bolumluk televizyon dizisi yazıp yonetmişliği, 69 filmde başrol oynamışlığı, universitede ders vermişliği, 35 kitap ve pek cok oyun cevirmişliği, 6 kitap yazmışlığı, ceşitli konularda kocluk yapmışlığı var. Aşcılığı da iyi diyorlar.
Broadway ’de bir Turk
Ali Poyrazoğlu Broadway ’de sahnelenen ilk Turk oyununda başrol aldı. Bir solukla soylenen cumlenin fiiliyata gecmesi burokratik engeller ve yurutulmesi gereken lobi faaliyetleri ile meşakkatli olsa da gunun sonunda yabancı işci statusunde calışma vizesi alarak sahneye cıkmayı başardı. Sadece Amerikalı değil Yunan, İngiliz, Alman, Avustralyalı, Fransız tiyatrolarda oyuncumuzu sahnelerinde ağırladı bu arada. Ozetle İngilizce, Fransızca, Rumca ve tabii ki Turkce oyun yazan, ceviren, oynayan bir sanatcı var hayatımızda.
Devletin takdiri
Ali Poyrazoğlu 1998 senesinde Kultur Bakanlığı tarafından verilen “Devlet Sanatcısı” unvanına sahip oldu.
Bir kuşak seksi onunla keşfetti SONY DSC 1970 ’lerde Yeşilcam ’ın seksi keşfetmesi ile beraber Ali Poyrazoğlu sadece iki sene icerisinde Hop Dedik Kazım, Kadınlar Hayır Derse, Capkın Kızlar, Canavar Cafer, Deli Deli Tepeli, Cukulata Sevgilim, Kazım ’a Ne Lazım, Beş Atış Yirmibeş, Bir Baba Hindi, Cılgın Genclik, Cilli Yavrum Cilli, Cin İşi Japon İşi, Elma Şekeri, Kokla Beni Melahat, Bulunmaz Uşak, Kayıkcının Kureği, Cifte Kavrulmuş, Mahallede Şenlik Var, Namus Belası, Ne Alsan İki Bucuk gibi filmlerde rol aldı. Seks işciliği ağır olsa gerek, bu donemden sonra -1980 ’de cektiği- Beş Parasız Adam ’a kadar filmlerde bir kez olsun gorunmedi.
Sektorde seveni de var sevmeyeni de
Sanırız iletişim kazaları sebebiyle bazı meslektaşları ile zaman zaman ters duştuğu de olmuyor değil. Mesela zamanında Levent Kırca “Pornocu”, Gulriz Sururi “Tiyatrocu değil iş adamı” olmakla itham etmişlerdi Poyrazoğlu ’nu. Kendisinin bu konularla ilgili basından takip ettiğimiz kadarıyla rahat bir tavırla muhataplarına laf caktığına şahit oluyoruz.
Yıldız Kenter pavyonda
1990 ’larda Turkiye ’nin ilk kabaresi olan Yeşil Kabare ’de donemin ve gunumuzun en unlu sanatcılarına sahne aldıran Poyrazoğlu, Yıldız Kenter ’i de bu sanatcı kervanına katar. Renk korlerinin kırmızıyı yeşil gormesinden yola cıkılarak isimlendirilen Yeşil Kabare, zamanında İstanbul ’un en iyi eğlence mekÂnıymış. Zeki Muren ’in bile vefatından once Poyrazoğlu ’nın tehdit mesajını reddetmeyerek Kabare ’ye gelmişliği ve oturduğu yerden de olsa şarkı soylemişliği var.
Bir kuşak Ali Poyrazoğlu ’nu Buz Devri ’nin Manny ’si sanıyor Yaptığı bircok seslendirme icerisinde hic kuşkusuz ki Buz Devri ’nin (Ice Age) mamutu Manny hepimizin kalbinde ayrı bir yere sahiptir. Şimdi arkanız donukken Ali Poyrazoğlu ’nun sesini duysanız gozunuzun onunde once hangi siluet belirir? Manny mi Ali Poyrazoğlu mu?
Gediğe taş koyma ustası
Cam da devrilse, perva elden kacsa, patavat tukense de inandığı bildiği şeyler cat diye soylemesi ve sivri dilliği ile bilinen sanatcımız Afife Jale Tiyatro Odulleri ’nde yaptığı konuşmada: “T.C. parasının sahte olup olmadığını anlamak icin parayı ışığa tutar ve ustunde Ataturk resmini gormeye calışırsınız, para sahte değilse Ataturk ’un resmini gorursunuz. Bazı adamların ne mal olduğunu anlamak icin, onları kaldırıp ışığa tutup bakacaksınız, icinden Ataturk geciyor mu, gecmiyor mu diye. İcinden Ataturk gecmeyen adamlara paye vermeyiniz, cumhuriyete yakışır yaşam bicimlerine sahip cıkınız” demiş ve aslında başımıza gelecekler konusunda bizleri bundan yaklaşık 9 sene once uyarmıştır.
Aşk acısının ilacı “recel”
Meraklısı biliyordur bu sebeple ozel hayatını irdelemeyeceğiz ama size daha iyi bir bilgi veriyoruz. Poyrazoğlu ’na gore aşk acısına en iyi gelen şey recel yapıp mahalleye dağıtmak. Eğer yeni biriyle tanışırsanız recel dağıtım işine ara veriyorsunuz, boylece komşuya ilişki durumunuzu guncellemiş oluyorsunuz. Eğer ilişki kesinleşmişse turşu yapıp dağıtıyorsunuz.
Kopeklerin takdiri ile kariyerine ilk adımı attı
Fotoğraf sanatcısı Cem Talu ’nun, birikimi, deneyimi ve değerleriyle Turkiye ’yi coğaltan isimleri goruntulediği ve bu kişilerin kaleminden cıkan oğretiler ile birleştirdiği calışmada Ali Poyrazoğlu da yer aldı. Poyrazoğlu, Hamlet ’in babasının ruhunu nasıl girişimce ruha ceviriyor
Bonus: Ali Uyanık ’tan “Tufaya Bak Tufaya” 1976 yılında Ali Uyanık adını kullanarak 45 ’lik doldurmuştur. Plağın A yuzunde Tufaya Bak Tufaya, B yuzunde ise İcabında Fenerbostan adlı parcalar yer alıyordu.