Gulmekten bayılmak, sohbetlerimizde kullanılan bir deyim. Ama sadece deyim olmadığını gosteren noropsikiyatrik bir sendromun da gercekleştiği durumlardan biridir.
Bilim cevrelerinde uyku felci (sleep paralise) durumunun bir sebebi olarak gosterilen narkolepsinin sendromlarından olan katapleksi, ani bir heyecan veya gulme gibi reflekslerin oluşmasıyla birlikte kişinin el ayak veya vucudunun tamamını kontrol edememesini ifade etmektedir. Rem uykusunun karakteristik bir ozelliği olan uyku felcinin uyanık zamanlarda gercekleşmesi durumudur. Ani fiziksel bir efor harcanması sonucu da kendini gosterebilmektedir. Fakat bilinc bu esnada acıktır.
Narkolepsinin sendromlarındandır
Narkolepsi ise beyinde “Hypocretin” isimli bir maddenin eksikliğinden kaynaklanır. Bununla birlikte kişide konsantrasyon eksikliği ve bellek sorunlarına yol acabilmektedir.
Gunumuzde gorulme sıklığı 3-4/2000 ’dir. Yani 2 binde yaklaşık 3-4 civarında bir gorulme sıklığına sahiptir.
Belirtileri anlaşılmadığından teşhis gecikir
Narkolepsi, ilacla tedavisi mumkun olan bir hastalıktır ancak belirtileri uzerinde durulmaz. Dolayısıyla teşhis koymak zor hale gelir.
En fazla gorulen semptomları yani belirtileri; ani uyku atakları, katapleksi gibi ani heyecan atakları, uyku felci ve uykuya dalarken ya da uyanıklığın ilk dakikalarında gorulen halusinasyonlardır.
Felc oluşur ama bilinc acık kalır
Katapleksi hastası olan kişi bilincini kaybetmez. Dış dunyanın farkındadır. Fakat gulerken aniden duşer, yarı baygın hale gelir. Bu duruma bilimde kas parezisi adı verilir ve bu durum aynı zamanda hipnotik uyku icin kullanılan terimdir.
Asık suratlı, meymenetsiz duruşlar ve ifadeler toplumumuzda da eleştirilir ancak katapleksi hastasının kahkahalarla arasının iyi olmaması sağlığı acısından onem taşır.
Atak 30 dakika surebilir
Epizot adı verilen ve atak anlamını taşıyan yarı baygınlık durumu sırasında, hastanın cenesi aşağıya doğru sarkar, başı fark edilecek şekilde one doğru kayar ve kollar iki yana doğru salınır.
Cok yorgun olduğunu hisseden hasta, fiziksel bir gucsuzlukle karşı karşıya kaldığını gorur. Acık olan bilince rağmen vucut yere duşer ve hareketsizlik engellenemez. Yani hasta baygın olduğunu anlayacak kadar uyanıktır aslında.
Hasta gunde birden fazla kez gulerken bayılabilir. Bu baygınlıkların suresi yaklaşık olarak 1-2 dakika kadar kısa surebilir. Ancak 30 dakikalık baygınlıkların gorulduğu hasta sayısı az değil.
Yaralanmalara karşı onlem alınmalıdır
Hasta, atak sırasında vucudunu kontrol edemediğinden olduğu yerde bayılır. Bu sırada hastanın duştuğu yer ve oradaki eşyalar onemlidir. Kafa travmalarına yol acan carpmalar meydana gelebilir. Hastanın herhangi bir nesneye carpması ya da nesnenin ustune duşmesi vucudunun ceşitli yerlerinde zedelenmelere, yarıklara yol acabilir. Teşhis konulan hasta tek başına bırakılmamalıdır. Ataklar aniden geldiği icin hastanın kişisel ozgurluk alanını aşmak zorunluluk taşıyabilmektedir Aksi takdirde bu yaralanmaların onune gecilmesi mumkun olmaz.
Ancak en onemli onlem, doktor teşhisi sonrasındaki recetenin harfiyen uygulanmasıdır.
Cok sık gorulmeyen bir hastalık olduğundan ve toplum olarak sağlığa bakış acımızın “basit” duzeyde kalmasından dolayı ismine yabancı olduğumuz bu hastalığın, muzdarip bireylerin sosyal yaşantılarında da tehditler oluşturmaktadır.
İlac tedavisinin mumkun olması, hastalığın fiziksel ve sosyal olumsuzluklarından hastanın zaman icinde kurtulmasını sağlayabilmektedir. Bu nedenle her hastalıkta olması gerektiği gibi bu hastalığın tedavi surecinde de gerekli onlemler alınmalı ve uygulamalar es gecilmemelidir.