Hepimiz yaşadığımız ulkelerde belirli kurallara uygun bir hayat suruyoruz. Kanunlar, toplum duzenini sağlamak icin var. Diğer yandan ise zaman değişiyor ve bilim insanları uzayda bir yaşam arayışında. Biraz geleceği duşunursek, uzayda yargı sistemi nasıl olacak? Bir cinayet işlendiğinde ya da hırsızlık yapıldığında fail nasıl bulunup yakalanacak? Aslında pek cok devlet gezegenin dışına uzanan bir yargı sistemine şimdiden sahip. Nasıl mı? Gelin birlikte bakalım.
Uzayda işlenen ilk sucu merak ediyorsanız iceriğimize buradan bakalabilirsiniz.
Şuphesiz uzayda bir sucu araştırmak dunyada işlenen bir sucu araştırmaktan cok daha zor. Ancak uluslar, hÂlihazırda bu gezegenin sınırları dışına uzanan yasal yargı yetkisine sahip
Bu durum, 10 Ekim 1967 tarihli Dış Uzay Antlaşması (Outer Space Treaty), resmi adıyla Ay ve Diğer Gok Cisimleri DÂhil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yoneten İlkeler Hakkında Antlaşma ’nın VIII. Maddesi kapsamında yer alıyor
Anlaşmayı pek cok ulke imzaladı bircok ulkede anlaşmada taraf oldu. Turkiye de anlaşmaya taraf olan ulkelerden biri. Dış Uzay Antlaşması, uzay hukukunun temelini oluşturdu. Antlaşmada yer alan bazı maddeler ise şoyle;
Dış Uzay Andlaşması, resmi adıyla Ay ve Diğer Gok Cisimleri DÂhil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yoneten İlkeler Hakkında Andlaşma[1], uluslararası uzay hukukunun temelini oluşturan antlaşmadır. 27 ocak 1967 ’de ABD, Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği ’nde imzaya acılan antlaşma 10 Ekim 1967 ’de yururluğe girmiştir. 2015 yılının Eylul ayı itibarıyla 104 ulke sozleşmeye taraftır. 24 ulke ise antlaşmayı imzalamış ancak onaylama işlemini tamamlamamıştır. Antlaşmanın bazı maddeleri ise
– Dış Uzayın keşfi ve kullanımı tum ulkelerin yararı ve cıkarları gozetilerek yurutulur.
– Dış Uzayın keşfi ve kullanımı hususunda tum ulkeler ozgurdur.
– Devletler hem yorungeye hem de dış uzaydaki gok cisimlerine veya istasyonlarına; nukleer silah ya da diğer kitle imha silahları yerleştiremez.
– Dunya ’nın uydusu Ay ve diğer gok cisimleri yalnızca barışcı amaclarla kullanılabilir.
Sonuc olarak ne gercek kişilerin ne de devletlerin gok cisimlerini bu tur sahiplenmeleri uluslararası hukuk acısından mumkun değil ve taraf olan uluslardan birinin uzaya bir nesneyi (yani bir uzay aracı, uydu veya uzay istasyonu) fırlattığı taktirde, bu anlaşmaya gore diğer ulkeler bu konuda soz soyleyebilir.
Bu nedenle hukuk uzmanlarına gore, bir ABD astronotu NASA uzay gemisinde veya ABD ’den fırlatılan ticari bir uzay aracında seyahat ederken başka bir Amerikalıyı oldurmekle suclanırsa, FBI ve federal savcılar, katili tutuklama ve getirme yetkisine sahip olurlar
Eğer cinayet Uluslararası Uzay İstasyonunda meydana gelirse ve iddia edilen katil ve kurban farklı ulkelerin vatandaşları ise işler biraz daha karmaşık hale gelebilir.
Othmer Uzay Hukuku Profesoru Frans G. von der Dunk bu konuda şunları soyluyor;
“Taraflar arasında imzalanan 1998 Hukumetlerarası Anlaşmanın 22. maddesi, yukarıda belirtilen uluslararası sozleşme hukumlerinden sapmaktadır ve bunun tersine, yargı yetkisini suclunun vatandaşlık durumuna kabul etmektedir” diye yazıyor . Nebraska Universitesi-Lincoln Hukuk Fakultesi, bir e-posta ile. Ancak bu, “diğer milletlerden kişilerin canı veya guvenliği ve / veya uzay istasyonunun guvenliği tehlikedeyse, hangi ulkenin fiilen kovuşturma başlatması gerektiği konusunda ilgili diğer ulkelerle istişare yapılması gerektiği” uyarısı ile birlikte gelir. kurbanın vatandaşı olduğu ulkenin bunu yapmasıyla sonuclanır. ”
Mississippi Hukuk Fakultesi Hava ve Uzay Hukuku Programının yardımcı direktoru Michelle Hanlon ise “Bu anlaşma yalnızca Uluslararası Uzay İstasyonunu kapsıyor” diyor ve sozlerini şoyle surduruyor;
“Ancak ABD ’nin bir uzay cinayetinde yargı yetkisini aldığını varsayalım. Suc mahallinin ve potansiyel tanıkların Dunya ’nın dışında olduğu goz onune alındığında, sucu araştırmak ve bir dava acmak zor olacak. Tamamen yeni bir meslek eklemeniz gerekebilir; uzay polisliği… Birini sırf bir cinayeti araştırmak icin uzaya gondermenin muazzam bir maliyeti olur. Uzayda veya başka bir gezegende veya ayda kanıt toplamak ozellikle zor olabilir.”
Kaynak: 1