Turk askeri, 1950 sonrası donemde onlarca kez cıkarılan tezkerelerle birden fazla ulke ve coğrafyada ceşitli gorevler aldı. Son gelişmelerden sonra neredeyse “kesinleşen” durum gosteriyor ki bu kez Libya ’ya doğru intikal var…
Kaddafi ’nin devrilmesi sonrası surekli bir ic huzursuzlukla boğuşan, darbelerle ozdeşleşen Libya, son olarak merkezi hukumet ile Hafter ’in Ordusu isimli silahlı guc arasındaki catışmalar neticesinde bir anlamda ikiye bolunmuş ve care olarak merkezi hukumet TSK ’yi yardıma cağırmıştı. Turkiye ’nin cağırıyı olumlu karşılaması sonrasında anlaşılan o ki, TSK bir kez daha yurt dışına gidecek.
Gundem Libya yolculuğu olunca akıllara Uzak Doğu, Afrika, Balkanlar ve On Asya gibi cok geniş bir coğrafyaları icine alan ve soru işaretleri yaratan yurt dışı askeri gorevler geldi. Hatırlayalım mı?
TSK, Cumhuriyet sonrası ilk yurt dışı gorevinde: Kore Savaşı
Soğuk Savaş surecinin ilk silahlı catışması olarak tarihe gecen ve Kuzey Kore ile Guney Kore ’nin cift kutuplu dunya duzenini temsil eden ABD ve SSCB ’ye sırtlarını dayayarak birbirlerine diş bilemeleri neticesinde gercekleşen Kore Savaşı yaklaşık 3 yıl surdu. 1950 ’de başlayan catışmaların ardından ABD ’nin desteği ve isteği doğrultusunda Turkiye ’de de tartışmalar başlamıştı. Cunku ABD, TSK ’yi orada gormek istiyordu. Sonuc itibariyle TSK, TBMM ’nin onayına sunulmadan cıkan bir emirle Kore ’ye doğru yola cıktı. NATO ’ya uye olma kaygısı ve SSCB ’nin artan etkisine karşın onlem olması icin gercekleştirilen bu eylem Demokrat Parti ’nin ve Adnan Menderes ’in hala sert şekilde eleştirilmesinin başlıca sebeplerinden biri olarak goruluyor.
TSK, Kore ’ye Tuğgeneral Tahsin Yazıcı komutasında 5000 ’i aşkın askerle gitti. Savaş suresince bolgede toplam 52 bin Turk askeri gorev yaptı.
Sıcak catışmaların yaşandığı bolgede gorevini başarıyla yerine getiren TSK ’nin şehit sayısı 721 olarak kayıtlara gecti. Anavatandan yaklaşık 7700 km uzakta 721 şehit…
Turk askeri 90 ’lı yıllarda her yerde: Somali
Soğuk Savaş ’ın final sahnelerinin oynanmasıyla dunya yeni bir cehreye burunmuş ancak bu cehrede ic catışmalar alıp başını yurumuştu. Bu ic catışmaların kanla sulanan topraklarından biri de Somali ’ydi. Donemin yeni yetişen siyasetcilerinden biri olan Recep Tayyip Erdoğan ’ın şiddetle karşı cıktığı hatta asker gonderenin “uşaklık” ettiğini belirttiği Somali ’ye ilk askerimiz 1993 yılında ayak bastı.
Bugun hala bolgede yurt dışındaki en buyuk askeri ussunu bulunduran TSK, actığı askeri okullarla onlarca Somali askerini yetiştiriyor ve techizatlarını temin ediyor. Bolgede 300 civarında Turk askerinin bulunduğu biliniyor.
Turk askeri 82 yıl sonra Balkanlar ’da Osmanlı Devleti ’nin cokme doneminde ordunun siyasete olan ilgisinin en yoğun şekilde hissedildiği yerlerden biri de Balkan coğrafyası olmuştu. Ataturk ’un de bu durumu eleştirmesine karşın donemin yoneticileri ve hakim zihniyet yuzunden onlem alınmaması o toprakların yitip gitmesine sebep olmuştu.
Bosna-Hersek ’te Turk varlığı Ote yandan Yugoslavya ’nın unutulmaz lideri Tito ’nun olumu sonrası ulkesinden bircok yeni ulke cıkmasına ve bu surec icinde de kanlı catışmalara sebep olmuştu. Turkiye, duruma kayıtsız kalamamış ve Bosna ’da yaşanan katliamı engellemek adına 1994 yılında bolgeye ilk askeri birliğini gondermişti. TSK, Bosna-Hersek ’te, United National Profor (UNPROFOR) Harekatı kapsamında 1464 personel ve 18 ucak ile takdir topladı. TSK, bolgede 1993-1995 yılları arasında gorev yaptı. Bu tarihten 2004 ’e kadar gecen 9 yıllık surede ise tek bir tugay ile en guvenilen ordu oldu.
TSK, o gunden beri ciddi anlamda ustune duşeni yerine getirdiği bilinen ve gıpta ile bakılan bir guc olarak değerlendiriliyor.
Turk askeri Arnavutluk ’taki karışıklıklar icin de yardım eli uzattı Balkanlar ’dan esen soğuk ruzgarların Turkiye ’yi etkilememesi mumkun gozukmuyor.
Ulkede yaşanan huzursuzluğun yok edilmesi ve barışın tesisi icin TSK, bir kez daha yurt dışına gonderildi. Ordunun bu ulkeye insani yardımların ulaşması icin aktif rol aldığı biliniyor. Turk askeri 1997 ’de gittiği ulkede 4 ay kaldı. Bu sure icinde 799 asker gorev yaptı.
TSK Essential Harvest Harekatı kapsamında Makedonya ’da TSK ’nin başarılı harekat gecmişi herkes icin etkileyici olunca 2001 yılında da yardıma cağrılan ordu oldu. 2001 ’de NATO bunyesinde planlanan Essential Harvest isimli harekat kapsamında bolgeye giden TSK ’nin gorevi Makedonya ’daki silahlı militanları silahsızlandırmak olarak acıklandı. Ordu, yine başarılı bir sınav vermişti.
Bir başka sınav yeri Kosova oldu Turk askeri, milenyuma ramak kala bir kez daha bolgenin yolunu tuttu. Bu kez adres Kosova ’ydı. KFOR Harekatı adı verilen surec kapsamında ulkede bulunan Turk askeri, bir motorlu piyade boluğu ile hala bolgede gorev yapıyor.
Turk askeri icin bir sonraki intikal Afganistan ’a 11 Eylul teror saldırılarının ardından Bush ’un bahaneleri Afganistan ’ı işaret ediyordu ve ABD askeri varlığını burada konuşlandırmıştı. Beklenenden ote zor koşullar kısa zaman icinde bir bataklıkta boğulan super gucun cığlıklarını dunyaya duyurdu. Bu cığlıklara değil bolgede yaşayan halkın guvenliği ve ihtiyaclarının karşılanması adına TSK, bir kez daha yurt dışına gonderildi. ABD TSK ’yi once muharip guc olarak istemiş ancak Turk kamuoyu olumsuz tavır takınınca bolgeye giden Turk askeri catışmalara doğrudan dahil olmamıştı.
Turk askeri, Uluslararası Guvenlik Yardım Kuvveti (ISAF) Harekatı ’na 2002 yılının Şubat ayında dahil olmuş ve alkış toplayan neredeyse tek ordu olmuştu. Cunku amac emperyal guduyle hareket etmek değil, bolge halkına yardım eli uzatmaktı.
Bolgede 500-700 civarında askerin gorevli olduğu belirtiliyor.
Irak ’tan Lubnan ’a kadar; her zaman her yerde
TSK, aldığı gorevleri yerine getirme konusunda parmakla gosterilen bir ordu oldu. Bu yazıda sayılan gorevlerin dışında bircok gorevde yine desteğine ihtiyac duyulan bir ordu olarak surekli aktif bir goruntu cizdi. Irak-İran Savaşı ’ndan tutun da Korfez ’deki hareketliliklere kadar bircok konuda cizmeler giyildi. Tum bu operasyon ve askeri sureclere ek olarak El Halil ’den, Gurcistan ’a hatta Doğu Timor ’a kadar bircok bolgede varlığını hissettiren Turk Ordusu, Turkiye icin de kararlaştırılan Guneş, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı gibi haklı ve başarılı operasyonları yurutmesiyle de gundemde yer tutmaya devam ediyor.
Siyasi tartışmalara girilmeksizin gorev anlamında ustune duşeni yapan Turk ordusu bu konuda guvenilen bir kurum ancak Libya konusu ayrıca bir tartışma yaratmaktadır. Cunku bu yurt dışı gorevlerinin buyuk coğunluğunun gerekliliği noktasında hala soru işaretleri ve bu soru işaretlerinin yarattığı tartışmalar soz konusu.
Radikal siyasi hareketlerin kurbanı olan TSK ’nin hala başarıyla hareket etmesi ve temel dokularının henuz bozguna uğratılmamış olması da ayrıca takdire şayan bir gucu ortaya koymakta.
Kaynak: 1 2 3 4 5 6 7 8