Arap Baharı ’nın son durağı olan Suriye ’deki ic savaş Turkiye ’yi vurmaya devam ediyor. Yıllar icinde değişen politik soylem ve alınan askeri kararlarla gundemimizden duşmeyen Suriye konusunun bir başka boyutu da, savaştan kactığı soylenen Suriyelilerin Turkiye ’deki varlığı.
Suriyeliler icin kapılarını acan ve onlara yaklaşık 40 milyar dolar harcayan AKP, bir suredir eleştirilerin odağında yer alıyordu. Her gecen gun ekonomik krizin derinleştiği Turkiye ’de farklı kesimler “Suriyeliler ulkelerine donmeli” goruşunu benimsemeye başlamıştı. Toplumda huzursuzluk yaratan Suriyeli varlığı, infial yaratan İdlib saldırısı sonrası hukumet nezdinde de karşılık buldu ve yapılan acıklamayla Suriye ’den Avrupa ’ya gecmek isteyen Suriyeli multecilerin durdurulmaması kararının alındığı belirtildi.
İdlib ’teki saldırının ardından yapılan acıklama: “Suriyeliler Avrupa ’ya gecebilir” Turkiye ’nin şoke olduğu ve en az 33 askerin şehit edildiği İdlib saldırısının ardından gozler hukumete cevrildi. AKP Sozcusu Omer Celik saldırıdan kısa bir sure sonra acıklama yaptı. Celik; “Multeci politikamız aynıdır ama ortada bir durum var, artık multecileri tutabilecek durumda değiliz!.”
“Acık kapı” stratejisi olarak değerlendirilen bu adım ile birlikte Ege kıyıları Yunanistan ’a gecmek isteyen yuzlerce Suriyeli ile doldu. Yunanistan ise aldığı jet kararla sınır kapılarını kapattığını belirtti.
Suriyeliler neden Turkiye ’de? Suriye ’deki ic savaşın ardından Suriyeli sivillerin guvenliğini sağlamak isteyen Turkiye, aldığı kararlarla savaştan kacmak isteyenlere kapıları acmıştı. Ancak bu durum buyuk bir ekonomik yukumluluk getireceğinden Avrupa Birliği ile bir anlaşma imzalandı. 18 Mart 2016 tarihinde imzalanan anlaşmanın adı “Multeci Mutabatı” olarak duyuruldu.
Multeci Mutabakatı neler iceriyor? Yaklaşık 4 yıl once imzalanan bu anlaşma gereği multecilerin Turkiye ’de tutulması karşılığında Turkiye ’ye ekonomik destek sağlanacaktı.
Anlaşma, Avrupa Birliği ulkelerine kacak yollarla varan gocmenlerin Turkiye ’ye geri gonderilmesini icermekle birlikte Turkiye ’de yasal olarak kalan Suriyelilerin Avrupa ’da multeci olarak kabul edilmesini şart koşuyordu. Ayrıca AB ulkeleri icin vize kolaylığı ve Turkiye ’nin AB ’ye girme surecinin hızlandırılması şartları da maddelerde goze carpan noktalar olarak duruyordu.
Erdoğan, Suriyeliler icin verilmesi gereken miktarın odenmediğini acıklamıştı Anlaşmaya gore Turkiye ’ye verilecek 6 milyar euroluk destek 3 milyar euroluk 2 taksitle odenecekti. Ancak zaman gectikce bunun bir hayal olduğu anlaşıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2016 ’nın sonlarındaki acıklamasında verilen sozun tutulmadığını belirtmişti. Erdoğan; “Bize odenen 179 milyon euro, bize soz verilense 3 milyar euro.” sozleriyle AB ’ye tepki gostermişti.
Anlaşmanın imza edilmesinin ikinci yılında konuyla ilgili bir başka acıklama AB Komisyonu Goc ve Vatandaşlık gelegesi Dimitris Avramopoulus ’tan geldi. Avramopolous, “Turkiye ’ye ikinci taksit olarak diğer 3 milyar euronun odenmesi konusunda aynı fikirde olduklarını” acıklamıştı. Ancak Turkiye bu miktarların odenmediğini acıklamıştı.
Turkiye ’deki Suriyelilerin sorunun kaynağı olarak gorulmesi Gunden gune artan Suriyeli sayısı birden fazla sorunun da kaynağı olmaya devam ediyor. Cunku multecilerin yaşamlarını devam ettirmek icin ortaya cıkan ihtiyacların karşılanması zor hale geliyor. Ustelik bu dev gibi sorunun bir boyutu yalnızca. Diğer boyutu ise cok daha yuksek sesin cıkmasına sebep oluyor. Ekonomik krizin etkilerinin artmasının yanında Turk askerinin Suriye ’de şehit olduğu olayların sayısının artması Turk halkının da durumdan şikayet etmesine sebep oluyor. Bugune kadar Suriye ’de onlarca şehidin yanı sıra Turkiye ’nin Suriyeliler icin harcadığını acıkladığı miktar yaklaşık 40 milyar dolar.
Suriyeli sayısı artıyor Ote yandan milyonları bulan Suriyeli sorunu soz konusu. Multeciler Derneğinin Şubat 2020 ’de acıkladığı verilere gore 14 Şubat tarihi itibariyle 3 milyon 585 bin 209 Suriyeli multeci Turk topraklarında bulunuyor. Bir kısmı şirket kuruyor, bir kısmı farklı iş kollarında işe giriyor bir kısmı ise sefalet icinde boğuşuyor. İşin kotu tarafı ise bu yuksek sayının gayriresmi tarafı; kanıtlanamayan verilere gore Turkiye ’deki Suriyeli multeci sayısı yaklaşık 5 milyon civarında seyrediyor.
Hukumet tarafından gelen acıklama: “Turkiye bu yuku tek başına kaldıramaz” AKP Sozcusu Omer Celik 33 askerimizin şehit edildiği saldırının birkac saat sonrasında yaptığı acıklamada, “Turkiye ’nin yeni multeci baskısını taşıyamayacağını, Turkiye ’nin kapasitesinin artık dolduğunu soylemiştik. Dolayısıyla oluşan tazyik artık Turkiye tarafında tutulamıyor. Yapılan saldırılar neticesinde hem Turkiye icerisindekiler Avrupa ’ya doğru hareketleniyor, hem de Suriye topraklarından Turkiye ’ye doğru bir hareketlenme var. Multeci politikamız aynıdır ama ortada bir durum var, artık multecileri tutabilecek durumda değiliz” ifadelerini kullandı.
Suriyeliler gidecek mi? Bu soruya “evet” yanıtını vermek pek mumkun gozukmuyor. Cunku 3 milyondan fazla sayıya ulaşan Suriyeliler Turkiye ’de bulundukları zaman icinde 520 bin dolaylarında doğum gercekleştirdi. Bu da demek oluyor ki 520 bin Suriyeli cocuk Turkiye ’de doğdu. Ayrıca şirket kuran, iş bulup calışan Suriyeliler de hesaba katıldığında ulkeden ayrılmak icin gecerli sebep sayısı azalıyor. Ustelik hukumetin sınır kapılarını acıp Suriyeli multecilerin Avrupa ’ya gecişini onlemeyeceğini acıklamasına karşın henuz birkac yuz Suriyeli sınırlara doğru gecti. Sozun ozu buyuk coğunluğunun Turkiye ’de ayrılmak gibi bir talebinin olmadığı gozlemleniyor.
TAGU Muduru Erdoğan: “Suriyeli multecilerin en az yuzde 80 ’i burada kalacak” Turk-Alman Universitesi Goc ve Uyum Araştırmaları Merkezi (TAGU) Muduru Prof. Dr. M. Murat Erdoğan, Ocak ayında Cumhuriyet gazetesine verdiği demecte Turkiye ’deki Suriyelilerin buyuk coğunluğunun ulkeden ayrılmayacağını belirtti.
Erdoğan: “Suriyeliler, 29 Nisan 2011 ’de Turkiye girmeye başladı. O zaman Turkiye ’deki toplam sığınmacı sayısı (uluslararası koruma altındaki kişi) 58 bindi. Şu anda bu sayı 4 milyonun ustunde. Turkiye ’deki Suriyeli sayısı 3.8 milyon civarında. Suriyelilerin yaklaşık 100 bini Turkiye ’de ikamet izniyle yaşıyor. 110 bin civarında vatandaşlığa alınan Suriyeli var. Turkiye ’deki Suriyelilerin sayısı belli artık, nerede yaşıyorlar, yaşları, cocukları okulda mı vs…” ifadelerini kullanırken ulkeden ayrılabilecek Suriyeli sayısına ilişkin; “2014 ’te Ben Turkiye ’deki Suriyelilerin yuzde 70 ’i burada kalıcı diyordum, şimdi minimum yuzde 80 ’i burada kalacak diyorum. Bu benim tercihim değil, surec oyle gelişti, toplum muhendisliği cabalarının da bir sınırı var. Turkiye ’deki Suriyeliler, gonullu geri donuşe kapalılar. O zaman ne yapmalıyız diye bakmalıyız. Zorla mı gondersek, bu mumkun mu, buna bakılmalı, eğer değilse o zaman uyum calışmalarından başka care yok. Turkiye ’deki Suriyelilerin Turkiye toplumuna oranı yuzde 5 ’in uzerinde neredeyse. Yuzde 5 ’i yonetmeniz de zor bir şey, cunku o yuzde 5 bir kere kendi icine kapanıyor. Kendi icinde bir guvenlik cemberi oluşturuyor. Kendi sistemini kuruyor. Turkce oğrenme ihtiyacı duymuyor, kasabı da var, manavı da var kavga edecekse arkadaşı da var, sana ihtiyacı yok. Bunun benzer orneklerini kendi gurbetcilerimiden biliyoruz zaten.” diyerek Turkiye ’nin değişen demokrafik yapısını ortaya koydu.
Balıkcılar: “Onları ucretsiz goturebiliriz” Aralarında cocukların da bulunduğu bir grup gocmen, Canakkale Ayvacık sahilinden şişme botlarla Avrupa ’ya gecmeye calışıyor…
pic.twitter.com/E0vmzcw2gL
— Biliyor Muydunuz (@bilio_muydunuz) February 28, 2020
Hukumetin aldığı karar sonrası Avrupa ’ya gecmek isteyen Suriyeli multeciler icin balıkcılar da gonulu oldu.
Rumeli Feneri ’ndeki gonullu balıkcılar;“Multecileri seve seve gotururuz.” dedi.

Avrupa ’ya gecmek isteyen Suriyeliler sınıra akın etti Tum bunların dışında gun boyunca denizden ve karadan Avrupa ’nın iclerine gecmek isteyen Suriyeli multecilerin goruntuleri konuşuldu.
Multecilerlınan “acık kapı” kararının ardından, Yunanistan ve Bulgaristan ’a gecmek icin sınır kapılarına ve kıyılardaki kacak geciş yollarına akın etti. Yuzlerce gocmen Kapıkule Sınır Kapısı‘na yururken, Edirne ’ni bir cok noktasında da yuzlerce gocmen toplanarak, sınırı gecmek icin gruplar oluşturuyor.

Bizim o "yazıktır, gunahtır" diye ulkemize aldığımız,iş verdiğimiz,kalacak yer verdiğimiz multeciler şuan 33 şehidimiz olmasına rağmen gule oynaya Avrupa'ya doğru gidiyorlar.Hepsi genc,hepsinin eli ayağı tutuyor.Benim insanım olmesin, bunlar umrumda değil. pic.twitter.com/iyivpNyJP7
— Psk. Eray Efe (@Argostroloji) February 28, 2020
Avrupa'ya gitmek isteyen Suriyeli genc: "Almanya'ya gitmek istiyorum, neden biliyor musunuz? Burada hayat cok zor oldu. Yani eskiden gibi değil. İlk geldik, her şey guzel; şimdi her şey pahalandı artık." pic.twitter.com/CmpNiO3OLx
— Sozcu (@gazetesozcu) February 28, 2020
Multecilere kapılar acılınca hapisten serbest bırakılan Suriyeli: "Avrupa'ya gidip kendimi kurtaracağım" diyeli birkac saat oldu#sehitlerimizvar
pic.twitter.com/zJZMNSWwE8
— Kac Saat Oldu?🌍 (@kacsaatolduson) February 28, 2020
Multeciler gule oynaya Avrupa ’ya gidiyor… pic.twitter.com/l7k1zBN804
— Ata Benli (@atabenli) February 28, 2020
Bolu Belediye Başkanı Tanju Ozcan, Avrupa ’ya gitmek isteyen sığınmacılar icin sınır ili olan Edirne ’ye ucretsiz otobus kaldırılacağını duyurdu. pic.twitter.com/6cwQdBguOC
— Vaziyet (@vaziyetcomtr) February 28, 2020

Kaynak: 1