Turkiye ’de ve dunyanın bircok farklı ulkesinde cinsiyet ayrımcılığı hala aşılamamış bir konu. Nesilden nesile aktarılan bu ataerkil duzen ise kadına yonelik şiddetin boyutlarını ust safhalara cıkarıyor. Kadınlar; evde, sokakta, iş yerlerinde sozlu ya da fiziksel şiddete maruz kalıyor. Bundan 10 yıl once kadına yonelik şiddet uygulayanlara verilen cezalar ise tatmin edici değildi. 2011 yılında ise kadın hakları konusunda onemli bir adım atılarak İstanbul Sozleşmesi imzaya acıldı. Peki İstanbul Sozleşmesi nedir? İstanbul Sozleşmesi maddeleri neler?
2011 yılında imzaya acılan İstanbul Sozleşmesi, son donemde sozleşmenin kaldırılması tartışmalarıyla gundemde. Kadına yonelik şiddetin onune gecmek icin imzalanan bu sozleşmenin iptaline yonelik sinyaller verilmişti
AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, gectiğimiz gunlerde İstanbul Sozleşmesi ’nin imzalanmasını doğru bulmadığını belirterek, sozleşmeden usulune uygun bir şekilde cıkılabileceğine yonelik acıklamalarda bulunmuştu
Bugun ise Hurriyet ’in haberine gore, MYK toplantılarında İstanbul Sozleşmesi gundeme geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, kurmaylarına, “Calışıp, gozden gecirin. Halk istiyorsa kaldırın.” talimatı vermişti
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ’ın başkanlık yaptığı MYK ve il başkanları toplantılarında, kamuoyunda tartışılan İstanbul Sozleşmesi de gundeme geldi. Edinilen bilgiye gore Cumhurbaşkanı Erdoğan, kurmaylarına, “Calışıp, gozden gecirin. Halk istiyorsa kaldırın. Halkın talebi kaldırılması yonundeyse, buna gore bir karar verilsin. Halk ne derse o olur” talimatı vermişti.
Peki İstanbul Sozleşmesi nedir? Hangi maddeleri iceriyordu, nicin kaldırılmak istendi?
İstanbul Sozleşmesi, kadınları her turlu şiddete karşı korumak ve kadına yonelik şiddet ve ev ici şiddeti onlemek, kovuşturmak ve ortadan kaldırmak amacını taşıyor. Sozleşme, kadına yonelik şiddet konusunda bağlayıcılığa sahip ilk uluslararası sozleşme olma ozelliği taşıyor. 11 Mayıs 2011 ’de İstanbul ’da imzaya acıldığı icin ‘İstanbul Sozleşmesi ’ ismiyle anılıyor.
2011 yılında imzalaya acılan Kadınlara Yonelik Şiddet ve Ev İci Şiddetin Onlenmesi ve Bunlarla Mucadele Hakkındaki Avrupa Konseyi Sozleşmesi (kısa adıyla İstanbul Sozleşmesi), 1 Ağustos 2014 tarihinde yururluğe girdi
Sozleşme, bugune kadar Turkiye dahil Avrupa Konseyi uyesi 20 ulke tarafından onaylandı. Turkiye, 11 Mayıs 2011 tarihinde sozleşmeyi imzaya actı. İmzaya acılmasından sonra onay icin TBMM Genel Kurulu ’na sunulan İstanbul Sozleşmesi, 14 Mart 2012 tarihinde AKP, CHP, MHP ve BDP ’nin oybirliğiyle 246 kabul ve sıfır ret oyuyla Meclis ’te onaylandı. Sozleşme 60 ’ıncı Parti hukumeti tarafından imzaya acıldı. Sozleşmeyi her ulke adına Dışişleri Bakanları attığı icin Turkiye adına da eski Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu imzaladı.
İstanbul Sozleşmesi taraf devletlere aşağıda belirtilen davranışlara yonelik cezai ya da hukuki yaptırım uygulamayı zorunlu kılıyor. Sozleşme kapsamındaki suclar şu şekilde sıralanıyor;
– Ev ici şiddet (fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik)
– Taciz amaclı takip;
– Tecavuz dahil, cinsel şiddet;
– Cinsel taciz;
– Zorla evlendirme;
– Kadınların sunnet edilmesi;
– Kurtaja zorlama ve kısırlaştırmaya zorlama.
Sozleşme bu tip şiddet olaylarına sıfır tolerans gosterilmesini, mağdur olan kimse failin eşi, hayat arkadaşı ya da ailenin bir ferdi ise, aile icinde işlenen sucların gizli kalmamasını amaclıyor.
Sozleşmede yer alan bazı maddeler şoyle;
– Sozleşme, yalnızca Sozleşme ’ye taraf devletlerin vatandaşı olan kadınlar icin değil, sığınmacı ve hukuki durumu ne olursa olsun gocmen kadınlar icin de koruma sağlamaktadır.
– Sozleşme, şiddet mağdurlarına eşit koruma sağlanmasını ongormekte ve mağdurlar arasında her turlu ayrımcılığı yasaklamaktadır.
– Sozleşme,“toplumsal cinsiyete dayalı” ayrımcılık ve şiddeti temel almıştır ve toplumsal cinsiyeti tanımlayan ilk uluslararası belgedir.
– Sozleşme ’de, ekonomik zarar veya ekonomik ızdırap da kadına yonelik şid­det bicimlerinden biri (ekonomik şiddet) olarak tanımlanmıştır.
– Sozleşme, erkeklere ve cocuklara yonelik ev ici şiddetten de soz etmekte ve şiddet mağduru kız ve oğlan cocuklara ilişkin ozel duzenlemelere yer vermektedir.
Sozleşmedeki maddelerin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Sozleşme ayrıca, taraf devletlerden, belli koşullar nedeniyle şiddete acık hale gelmiş olan kadınların ozel ihtiyaclarının goz onunde bulundurulmasını da talep ediyor. Sozleşmenin devletten talepleri ise şu şekilde;
Sozleşmenin kadına yonelik şiddetin onlenmesi amacıyla devletten talepleri;
– Kadınlara yonelik şiddetin kabullenilmesine neden olan tutumların, toplumsal cinsiyet rollerinin ve klişelerin değiştirilmesi;
– Mağdurlar uzerinde calışan profesyonel kadroların eğitilmesi;
– Farklı şiddet turleri ve bunların travma yaratıcı ozellikleri hakkında farkındalık yaratılması;
– Eğitimin her kademesinde, eşitliği ele alan konuların ders mufredatına dahil edilmesi;
– Halka ulaşabilmek icin STK ’larla, medyayla ve ozel sektorle işbirliği yapılması.
Sozleşmenin şiddete uğrayan kadının korunması icin devletten talepleri;
–Tum tedbirler icinde, mağdurların ihtiyaclarına ve guven icinde olmalarına en buyuk onemin verilmesinin sağlanması;
– Mağdurlara ve cocuklarına psikolojik ve hukuki danışmanlığın yanı sıra tıbbi yardım da sağlayan ozelleşmiş destek hizmetlerinin duzenlenmesi;
– Yeterli sayıda sığınma evinin tahsis edilmesi ve gunun her saati kullanılabilecek ucretsiz telefon yardım hatları sağlanması.
Şiddet uygulayan failin yargılanmasına yonelik devletten talepler;
– Kadınlara yonelik şiddetin suc sayılmasının ve gerekli cezaların verilmesinin sağlanması;
– Gelenek, tore, din, yada “namus” gerekcelerinin, herhangi bir şiddet eyleminin bahanesi olarak kabul edilmemesinin sağlanması;
– Soruşturma ve yargılama surecinde mağdurların ozel koruma tedbirlerinden yararlanmalarının sağlanması;
– Kolluk kuvvetlerinin yardım isteyenlere anında yardıma gidebilmelerinin ve tehlikeli durumlara yetkinlikle mudahale etmelerinin sağlanması.
İstanbul Sozleşmesi ’nin kaldırılmak istenmesinin nedenlerinden biri; 6284 sayılı kanundu. İstanbul Sozleşmesi doğrultusunda; 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Onlenmesine Dair Kanun cıkarıldı. Cıkarılan bu kanuna gore;
Devlet, şiddetten şikÂyetci olan kadına, dilerse cocuklarıyla birlikte barınma imkÂnı veriyor. Surec sona erene değin maddi yardım sağlıyor. İş ve hatta kimlik değişikliği yapmak isterse yardımcı oluyor. Şiddet uygulayan hakkında en az bir ay sureyle uzaklaştırma kararı alınıyor.
6284 sayılı kanun “şiddet tanımı” nedeniyle tartışılıyordu. Toplumun bir kesiminin goruşu, 6284 Sayılı Kanun ’da muallaklıkta olan bir şiddet tanımı olduğuydu
6284 sayılı kanunda şiddet gorme ihtimalini hissettiren her şey fiziksel şiddet ile eşdeğer tutuluyordu. Toplumun bir kesimine gore ise bu olmamalıydı. Cunku mağdur şiddet gormese de şiddet gorduğunu soyleyip olayı adli vakaya donuşturebiliyordu.
Ancak diğer bir kesim, kadın hakları savunucuları ve ceşitli STK ’lar bu maddenin son derece doğru olduğunu savunuyordu. Cunku ceşitli orneklerde ne yazık ki gorduğumuz gibi, mağdur o an şiddet gormese bile bir noktada yaşadığı durum şiddete donuşuyordu.
Ne yazık ki, İstanbul Sozleşmesi 21 Mart 2021 tarihi ile feshedildi. Turkiye, sozleşmeden ayrıldı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ’ın imzasıyla Resmi Gazete ’de yayımlanan Karar ’a gore, Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan “Kadınlara Yonelik Şiddet ve Aile İci Şiddetin Onlenmesi ve Bunlarla Mucadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sozleşmesi” Turkiye Cumhuriyeti bakımından feshedildi. Karar, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 3. maddesi gereğince alındı.
Kaynak: 1 2