Bu listeyi Fil ’m Hafızası ekibinden Elif Bulut hazırlamıştır, haberiniz olsun.
Bir insanın hayal gucu ucsuz bucaksız ve sonsuz ufuklar gorurmuş. Yaratıcılığın ve başarının en vazgecilmez aracıymış hayal etmek… PekÂla toplumların doğayı yorumladığı , gelenekleri anlattığı, evreni anlama cabasına giriştiği hayal urunu hikÂyeler tek bir insanınkinden daha guclu değil midir? Her toprağın eşsiz insanları, evrenin herhangi bir vakti zamanında bir arada yaşarken kulturleriyle farklı inanışlar sergileyip var oluşlarını anlamlı hale getirmişler kimi oykulerle…
Bu insanlar bugunun toplumundan cok farklı diyebilir miyiz? Aynı guneşe bakıyoruz, aynı havayı soluyoruz, aynı suyu iciyoruz… Kendi yarattığımız tarih olculeri ve teknolojiyle bunu değiştirebilir miyiz? İşte değişmediğinin kanıtı: Mitoloji…
Homeros ’un İlyada ve Odesa destanları bizi başka diyarlara goturup inanışlarımızı sorguluyorsa, bugun sinema da aynı şeyi yapıyor ve benzer bakışlar uretiyor. Star Wars serisinde Naboo ’nun kralicesi Padmé Amidala ’nın Amazon savaşcı kadınlarından pek farklı olduğunu soyleyemeyiz galiba. Dunyanın apayrı coğrafyalarından ise birbirine cok benzeyen mitlerle karşılaşıyoruz. Bu sinemada da pek farklı değil belki de…
İsvicreli psikiyatr Carl G. Jung mitolojiyi kolektif bilinc-dışı ile acıklıyor. Bizim farkında olmadığımız başka bir bilincimiz olduğunu ve bu bilincin gecmişten bize arketiplerle miras kaldığını soyluyor. Bu yuzden de mitoloji, dunyanın bircok farklı yerinde benzer oğeler ve hikÂyeler barındırıyor. Sinemada da değişik mitolojilerden alıntılanmış ceşitli anlatımlara rastlayabiliriz.
Bu listede Antik Yunan, İrlanda/İskoc, İngiliz, İskandinav (Norse), Japon, Cin , Hint, Yeni Zelanda, Mısır, Aztek ve İnuit mitolojileriyle hayatı sorgulatan, arayışlarımızda haksız olmadığımızı gosteren filmler yer alıyor…
Not: Sıralama alfabetiktir.
1. A Midsummer Night ’s Dream (1999, Yon: Michael Hoffman) | Antik Yunan Mitolojisi
Shakespeare ’in kadınların erkeklere meydan okuması uzerine yazdığı oyunun uyarlaması olan film asıl eseri aynı şekilde anlatmış. Aşk iksirleri, periler ve garip romantizm…
2. Atanarjuat (Atanarjuat: The Fast Runner – 2001, Yon: Zacharias Kunuk) | İnuit Mitolojisi
“Atanarjuat”; Kuzey Kanada ’da yaşayan İnuitler (Eskimolar) tarafından yapılan ve finanse edilen, İnuit dili kullanılan, oyuncularının tamamı İnuit olan ilk film olma ozelliği taşıyor. Film yine İnuit kulturune ozgu Şamanizm, “lanet”, “buyu” pratiklerini yerel mitlerle anlatıyor.
3. Beowulf (2007, Yon: Robert Zemeckis) | İskandinav Mitolojisi
700 – 1000 yılları arasında, Danimarka ’da yazılmış mitolojik bir şiir olan “Beowulf”, ismini aynı adı taşıyan cesur savaşcıdan almıştır. Film ise animasyon teknikleriyle, bulunan en eski İngilizce eserlerden biri olan bu halk mitolojisinin kahramanı Beowulf ’un, İskandinav canavar Grendel ’le imtihanına hayat vermiştir.
4. Bless Me, Ultima (2013, Yon: Carl Franklin) | Aztek Mitolojisi
Rudolfo Anaya ’nın kitabından aynı adla uyarlanan film; II. Dunya Savaşı sırasında Aztek tanrıları ve kıyametlerini, “şifacı” yaşlı kadın Ultima ve kucuk cocuk Antonio ’nun ilişkileri uzerinden “iyi”, “kotu”, “denge” gibi ruhani kavramlarla ele alıyor. Meksika ’daki Aztek mitolojisinin gunumuzdeki varoluşunu ve etkilerini goruyoruz.
5. Die Nibelungen: Siegfried (1924, Yon: Fritz Lang) | Alman Mitolojisi
Sessiz film serisi ozelliği taşıyan “Die Nibelungen” konusunu eski bir Alman efsanesinden alıyor. Filmde kahraman Siegfried, duşmanın kanıyla yıkanarak gorunmez oluyor. Mitolojik hikÂye Die Nibelungen, I. Dunya Savaşı oncesinde Avusturya ve Almanya arasındaki ittifak mesajı olarak kullanılmış.
6. El laberinto del fauno (Pan ’s Labyrinth – 2006, Yon: Guillermo del Toro) | Roma/Yunan/Mısır Mitolojisi
Eski Mısır mitolojisinde; “Gozler”, “gerceği ve gercek olmayanları gormek” anlamına gelen “Horus ’un Gozu” filmde yer alıyor. Antik Yunan mitolojisinde yarı keci olan Pan, II. Dunya Savaşı sırasında faşist İspanya ’da Ofelia ’ya gorunur ve labirentinde doğruyu bulma yolcuğu yaşatır.
7. Heisei tanuki gassen ponpoko (Pom Poko – 1994, Yon: Isao Takahata) | Japon Mitolojisi
Japonya ’nın yerli hayvanı olan tanikiler aslında rakun-kopek olarak da biliniyor ve Japon mitolojisinde form ve kılık değiştirme gibi super gucleri olduğuna inanılıyor.
8. Troy (2004, Yon: Wolfgang Petersen) | Antik Yunan Mitolojisi
Homer ’in İlyada ve Odesa şiirlerinde tasvir edilen Truva Savaşı, belki hic bu şekilde sinemada betimlenmemişti. Gerceğe yakınlığı acısından onemli bir Antik Yunan Mitolojsi filmi ozelliği taşıyor.
9. Ondine (2009, Yon: Neil Jordan) | İskoc/İrlanda Mitolojisi
İrlanda mitolojisine gore Selkiler, denizde yarı folk olan yaratıklardır ve karaya cıkıp yaşayabilirler. Derilerini bırakabildikleri icin de Selki olduklarını insanlar anlayamıyorlar. Balıkcılık yapan bir adamın ağlarında bir kadına rastlaması sanki bu miti gercek hale getiriyor…
10. Sen to Chihiro no Kamikakushi (Spirited Away – 2001, Yon: Hayao Miyazaki) | Japon Mitolojisi
Yonetmen Miyazaki ozellikle Japonya ’ya ozgu “Shinto” mitolojisinden inanc ve imgelerle ceşitli ruhani varlıklar yaratıyor. Tıpkı “No-Face” gibi…
11. Siddhartha (1972, Yon: Conrad Rooks) | Hint Mitolojisi
Hermann Hesse ’in Nobel Odullu aynı adlı romanından uyarlanmış olan film, Gautama Buddha zamanında “varoluşu” arayan Siddhartha adındaki bir adamı konu alıyor.
12. Stargate (1994, Yon: Roland Emmerich) | Eski Mısır Mitolojisi
Film Eski Mısır mitolojisiyle bilim kurgu, uzaylı teknolojisi ve aksiyonu sentezlemiş…
13. The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (2001, Yon: Peter Jackson) | İskandinav/İngiliz Mitolojisi
Danimarka ’dan “Beowulf”, İzlanda ’dan “Edda” , Finlandiya ’dan “Kalevala” ve İngiltere ’den “Sir Gawain and the Green Knight” gibi Avrupa ’nın ceşitli mitolojik hikÂyelerinden etkilenen yonetmen, aynı zamanda mitleri parcalayıp yeniden bir araya getirerek kendi mitolojisini yaratmış ve Katolik “kader” inancını eleştirmiştir.
14. Whale Rider (2002, Yon: Niki Caro) | Yeni Zelanda Mitolojisi
Yeni Zelanda ’da yaşayan Māori mitolojisi uzerine yapılan film, kabile kulturunun modernite ile celişkileri uzerinde duruyor. “Paikea” efsanesi ile şekillenen liderlik anlayışı yeni jenerasyon tarafından değiştirilmek uzeredir…
15. Wo hu cang long (Crouching Tiger, Hidden Dragon – 2000, Yon: Ang Lee) | Cin Mitolojisi
Doğa ustu gucleri olan heroik karakterlerin gorsel şolen yarattığı film, aynı zamanda Batı kahramanlarına bir tepki olarak Cin mitolojisi kullanılarak yapılmış. Filmin başlığı “guclerini başkalarından saklamak” anlamına geliyor.