Bazı sanatcılar yaptıkları işlerin, urettikleri guzel eserlerin yanı sıra ozel hayatlarıyla da fazlasıyle gundeme gelebiliyor. Bu bir yandan can sıkıcı bir durumken bir yandan da, eğer hak ettikleri unu ve takdiri eserleri sayesinde kazanabilmişlerse, utopik bir şekilde “ic rahatlatıcı” olabiliyor. Yazımızın kahramanı Sylvia Plath ’ten bahsedebilmek icin bu girizgÂha gerek duyduk. Bircok yazarın, hatta sanatcının ilham kaynağı olan Sylvia Plath enteresan yaşam oykusuyle olumunun uzerinden 57 yıl gecmesine rağmen hÂl merak uyandırıyor ve cok konuşuluyor.
Babanın olumu ve ilk şiir
Sylvia 27 Ekim 1932 ’de ABD ’nin Massachusetts eyaletinde, Alman bir baba ve Amerikalı bir annenin kızı olarak dunyaya gelir. Cocukluğunun yansımaları ileri yaşlardaki ruh halinde oldukca belirgin bir bicimde gozlenebilmektedir. Yaşamı boyunca, kucuk yaşta kaybettiği babasından nefret eder ve ilk şiirini sekiz yaşında babasını kaybettiğinde yazar.
Oğrencilik yılları ve manik depresif hayata merhaba
Cocukluk yıllarında rahatsızlığının ilk izleri gozlemlenmeye başlayan Plath, hayatı boyunca ileri derecedeki manik depresif bozukluğu ile boğuşur. 1950 ’de burs ile Smith College‘e gider. Ve bu okulda eğitimine devam ederken ilk intihar girişimini gercekleştirir.
Plath, daha sonraki yıllarda kazandığı Fulbright Bursu ile Cambridge Universitesi‘nde eğitimini surdurur. Başarılı oğrenclik yıllarında şiirleri okul gazetesi Varsity‘de yayımlanır.
Gizdokumcu şiirin en buyuk temsilcilerinden
Sylvia Plath ’in ismi Virginia Woolf, Simone de Beauvoir, Marguerite Duras gibi isimlerle beraber 20. yuzyılın en buyuk kadın edebiyatcıları arasında gecer. Gizdokumcu şiirin en buyuk temsilcilerinden biri olan Plath, “Sırca Fanus” isimli eseriyle bilinir. Yazı dili; kırılgan, karamsar ve duygusaldır.
Buyuk aşkı ve mutsuzluğu
Sylvia Plath; hayatının aşkı, unlu İngiliz şair, yazar ve cocuk edebiyatcısı Ted Hughes ile 1956 ’da tanışır. Hughes, Sylvia icin hem bir kacış ve sığınma noktası hem de cıldırtıcı bir deneyim olacaktır. Donemin en iyi şairleri arasında gorulen Hughes ile Plath tanıştıkları yıl evlenir. Evliliklerinin ardından Boston ’da yaşamaya başlarlar. Plath, hamile kaldıktan sonra ise İngiltere ’ye geri donerler. Plath ve Hughes, Londra ’da kısa sure yaşadıktan sonra North Tawton ’a yerleşir. Ciftin, Sylvia ’nın kıskanclık krizleriyle başlayan sorunları bu doneme tekabul eder ve ilk cocuklarının doğumundan kısa sure sonra Plath Londra ’ya geri donerek boşanma işlemlerini başlatır.
İkilinin iki cocuğu olur. Ancak Ted, Sylvia ’yı daima ihmal eder ve aldatır. Ted Hughes ’la evlendikten sonra Sylvia kendisini yaratıcılık acısından oldukca gerilemiş ve kısıtlanmış hisseder. Hayatının aşkıyla evlendiğini zannederken bir anda kendisini evde cocuklarına bakan, dışarıda gezen kocasını bekleyen bir kadın olarak bulur.
Ted Hughes ve Assia Wevill ’in ilişkisi başlıyor
62 yılında ilk cocuğun doğumunun ardından Sylvia ve Ted ’in arası, ihanet sebebiyle acılır. İhanetin başrolunde Assia Wevill yer almaktadır. Şair olan Assia ve eşi David Wevill cifti, 1961 ’de Plath ve Hughes ciftine komşu olur. Ted ile arasında başlayan cekim cok gecmeden bir ilişkiye donuşur. Hughes ’ın aldatmalarından bunalmış olan Plath icin bu ihanet bir nevi bardağı taşıran son damla olur.
Unutulmaz olum anı
Sylvia Plath 11 Şubat 1963 gunune her zamanki gunlerden biriymiş gibi başlar. Belki de her zamanki intihar denemelerinden birini gercekleştirme planı yaparak… İkinci kattaki cocuklarının kurabiye ve sutlerini hazırlar odalarına koyar. Sonrasında odalarını kapatarak dikkatlice kapının aralıklarını bantlar. Aşağı iner ve fırının gazını acarak kafasını fırından iceri sokar…
Plath hayranları, intiharında buyuk etkisi olduğunu duşundukleri icin Hughes ’dan ciddi derecede nefret eder.
Plath ’in izinden ilerleyen bir hayat ve…
Sylvia Plath ’ın intihar ettiği sırada, Hughes ’un cocuğuna hamile olan Wevill bebeğini aldırır. Hughes ’la birlikteliğini surdurur ve Plath ile Hughes ’un cocukları Frieda ve Nicholas ’a bakmaya başlar.
Assia, Hughes ’in hayatındaki Plath boşluğunu doldurur. Plath ile yaşadığı şiir catışmaları, Assia ile de devam eder. Hughes ’un cevresi Wevill ’in şiirleriyle ilgilenmez ve onu kucumser. Plath ’in hayaleti, ilişkilerinin peşini bırakmaz. Wevill, Plath ’den kalma eşyaları kullanır. İlişkileri Plath ’inki gibi Hughes ’un başarılarının golgesinde bir hayat surmesine benzer bir hal alır.
Son olarak tıpkı Plath gibi, hayaletler ve golgelerle sarılı hayatını 23 Mart 1969 ’da bitirmeden hemen once, Sylvia ’dan farklı olarak, 4 yaşındaki kızı Shura ’yı da oldurur. Gazı acıp kızının yanında olume kavuşur. Ted Hughes Assia ’nın intiharını “onlenebilir” olarak tanımlarken, Plath ’inkinden ise “onlenemez” olarak bahseder.
Plath ’i tanımak icin mutlaka okunması gereken kitap: Sırca Fanus
Plath ’ın “Sırca Fanus” isimli kitabı 1963 yılında Victoria Lucas ismiyle yayımlanır. Ancak yazarın olumunun ardından kitap, gercek yazarının ismiyle basılır. Sırca Fanus; Sylvia Plath ’in hayatıyla yarı otobiyografik bir roman olma ozelliği taşır, hatta belki de daha fazla. Kitabın baş karakteri Esther Greenwood bir moda şirketinde burslu calışmak icin tıpkı Sylvia Plath gibi 19 yaşında New York ’a gelir. İki karakterin fazlasıyla benzer ozelliği bulunmaktadır; ikisi de şairdir, ikisinin de babası sekiz yaşında olmuştur, ikisinin de bir erkek kardeşi vardır, ikisinin de ruh sağlığı zaman icerisinde bozulur.
İntiharları bile paralel cizgilerde ilerleyen Sylvia ile Esther, yontemler ve sıralama bakımından benzer olum girişimlerinde bulunmuşlardır. Her zaman soğuk ve kişiliğini yansıtmaktan uzak olan Sylvia, bu kitapta cığlıklar atarak hayat hikÂyesini anlatmıştır belki de.
Onu olumun kıyısına surukleyen sebepler
Sylvia ’nın olumunun tek sorumlusunun Ted olduğu doğru değildir. Sanatcı cocukluk yıllarından beri buyuk bir bunalım ve buhran ile boğuşmaktadır. Elektroşok tedavileri, artık yazamadığını duşunmesi ve asla memnun olmaması; eşi Ted Hughes ’ın onu aldatması, kıskanclık krizleri, evlilik hayatının zorlukları gibi pek cok sebepten Sylvia Plath kendisini bir sırca fanusun icinde nefessiz kalmış hissetmesine sebep olur. Sanatcı daha fazla dayanamayarak bircok intihar girişminden sonra 30 yaşında dunyayı terkeder.
İntiharlar silsilesi
Ted Hughes ’un cevresindeki intiharlar Plath ve Wevill ile de son bulmayacaktır. Oğlu da kendini asarak annesi Sylvia Plath ’in izini surdurur. Bu, intiharın genetik kodları ile ilgili kafalarda soru işareti yaratan bir olumdur.
Hughes ’un sectikleri ile Plath gunlukleri
Sylvia Plath ’ın Gunlukleri (The Journals of Sylvia Plath) olumunun ardından Ted Hughes tarafından derlenerek yayımlanır. Bu kitapta sanatcının cocukluk yıllarından beri tuttuğu gunlukleri yer almaktadır. Ancak Ted ’in gunluklerin arasından cocuklarının okumasını istemediği bolumleri imha ettiği de soylentiler arasındadır.
Onu daha yakından tanımak icin izlenecek film: Sylvia
Sylvia ’yı tanımanın bir başka yolu da Christine Jeffs yonetmenliğindeki Sylvia filmini izlemek. 1963 yılında daha 30 yaşındayken intihar eden Plath ’ın hayatı, Oscarlı oyuncu Gwyneth Paltrow ’un unlu şairi canlandırdığı “Sylvia” filminde başarılı bir olay orgusuyle anlatılıyor. 2004 yapımı film olumsuz şairi daha iyi anlayabilmenin bir başka yolu.
Kaynak: 1