Maalesef Dario Fo ’yu bugun Dar-ul Beka ’ya uğurlamış bulunuyoruz (13 Ekim 2016). Onun hakkında soylenecek o kadar cok şey var ki. Henuz yeni olmasına rağmen pek basında yer bulmayan Turkiye ’de oyunlarının yasaklanması haberiyle gundeme geldi. Son gunlerde ise yaptığı acıklama ile yureklerimize su serpmişti kendisi. Yaptığı acıklamada Turkiye ’de bir tiyatro acacağını belirtmişti. Bugune dek toplumsal sorunları, guncel olumsuzlukları ve sistematik hataları kendi uslubuyla eleştiren sanatcıya hoşcakal niteliğinde bir liste hazırlamak istedik…
1. Dario Fo kimdir?…
Dario Fo unlu İtalyan tiyatro yazarı ve yonetmenidir. Ayrıca kendisi 1997 yılında Nobel Edebiyat Odulu ’nu kazanarak tum dunyada buyuk ilgi cekti.
2. Yazarlığa nasıl başladı?…
Yazarlığa kucuk kabare turunde yazılar ve tiyatrolara dair yergili kucuk komedi revuleri yazan bir metin yazarının yanında başlayan Dario Fo bu turu o kadar cok sevmiş olacak ki bir sure sonra yergileriyle unlendi. Bunu yaparken ise diğer yazarlardan farklı olarak insanları acaip bir şekilde guldurebiliyordu.
3. Yazdığı gulduruler gunluk problemleri ele aldığı icin sık sık sorun yaşadı…
O donem duşunulduğunde bulunan kuresel problemler, savaşlar, siyasi makamların adaletsizlikleri onun kendi sanat anlayışını oluşturan etmenlerin başındaydı. Bu toplumsal sorunların hepsini alaycı bir şekilde ele aldı. Bu yuzden hicbir zaman resmi makamlarca sevilmedi hatta ve hatta hep engellenmeye calışıldı. Ama O bildiğinden asla şaşmadı. En somut orneği ise bu sene Turkiye ’de oyunlarının yasaklanma kararıydı. Ama o yine bildiğinden şaşmadı ve bununla mucadele etmeye karar verdi. Bu kararı ise “Turkiye ’de Tiyatro acacağım” acıklamasıyla herkese duyurdu. Kısmet olmaması Turkiye ’de yaşayan tiyatro severlerin bir bahtsızlığı diyebiliriz…
4. France Rame ile evliliğinden sonra Dario Fo – France Rame Topluluğu ’nu kurdu…
İkilinin oyunları genelde Commedia Dell ’Arte geleneğine dayanmaktadır. Bu ikili ise kısa bir surede farklı bir tiyatro turu yani ajit-prop tiyatrosu ’nu geliştirmeye başlamışlardır.
5. 1973 senesinde cıkardıkları Mistero Buffo oyunundaki rolu ile geniş kitlelerce tanındı…
Bu oyunda ortacağ gizem oyunlarının cağdaş bir uyarlaması olmasına rağmen hem o donem hem de bu donemde bile hala manasal olarak değişebilecek bir guncellik ozelliğine sahiptir.
6. Bugune kadar dort buyuk odul kazandı…
1981 yılında “Sonning Odulu”, 1986 yılında “Obie Odulu”, 1997 yılında “Nobel Edebiyat Odulu” ve 1997 ’de ise “İtalya Kultur ve Sanat Altın Madalyası” olmak uzere toplamda dort odul kazanarak sanatcı kimliğini taclandırmıştır.
6. Komunist Parti bunyesinden ayrıldıktan sonra eşiyle Colletivo Teatrale La Commune topluluğunu kurdu…
Bu topluluk oynayacak salon bulamamak, kacırılma, oldurulme ve hapis cezası teşebbuslerine rağmen hareketini surdurdu…
7. Bugune kadar toplam 7 oyun yazmıştır…
“Bir Anarşistin Kaza Sonucu Olumu”, “Klaksonlar, Borazanlar ve Bırtlar”, “Elizabeth, Neredeyse Kadın”,”Kadın Oyunları”, “Odenmeyecek, Odemiyoruz”, “Japıon Kuklası” ve “Acık Aile” olmak uzere 7 oyunu vardır. “Bir Anarşistin Kaza Sonucu Olumu” en bilinen oyunu olarak kabul edilir.
8. Bir Anarşistin Kaza Sonucu Olumu” oyununda Dario Fo…
Bir anarşistin tutulduğu emniyet binasının camından atlayarak başlayan garip hikayesi anlatılır. Eleştirel bir gulduru olarak da kabul edilen bu oyun herkesce en fazla bilinen oyunu olmuştur.