Platon ’u Eski Yunancada geniş omuzlu anlamına gelen lakabıyla tanırız. Sokrates ’in oğrencisi, Aristoteles ’in hocası buyuk filozof, Doğu kaynaklarında ise “Eflatun” ismi ile karşımıza cıkar. Platon ’un “Devlet” adlı eseri uzerinden yirmi dort asırdan fazla gecse de guncelliğini hÂl korumakta. Bu buyuk eseri eline alıp okuyan bir kişi, bugun dahi tum fikirlerin ne denli gecerli olduğuna hayret edebilir. Bu kitapta bahsedilen devlet modellerinin uzerine bir yenisi daha eklenmemiştir. Cağımızda icinden cıkamadığımız nice sorunlar sebepleri ve cozumleri ile kitapta ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Diyaloglar şeklinde ilerleyen bu eser derin ve olmeden once okunması gereken bir başyapıt olarak karşımıza cıkmaktadır. Cağlara seslenen bu engin kitapta gunumuzde de dikkate alabileceğimiz pek cok fikir mevcut.
Esere Ulaşmak İcin Tıkla!

1. “Kotuluk goren insanlar daha adaletsiz olur”

Adil olmayan bir insana adalet nasıl oğretilir? Bu konuya farklı bir acıdan farklı sorularla yaklaşımlar soz konusu. “Muzisyenler, insanları muzik yoluyla muzikten uzaklaştırır mı? Biniciler binicilik yoluyla atlarla ilgilenmekten uzaklaştırır mı?” Benzer şekilde, adaleti sağlamak isteyen kişiler, bunu yapmaya calışırken, insanları adil olmaktan daha da uzaklaştırmamalıdır. Bu nedenle insanlara kotulukle ve adil olmayan yontemlerle yaklaşmak onları daha adil insanlar yapmayacaktır.
2. “İyiler ne para ne de şohret icin yonetmeyi isterler”

Platon, ideal devlette yoneticilerin en iyi ve herkesin iyiliğini en kapsayıcı şekilde duşunebilen kişiler olduğundan bahseder. Oyledir ki bu kişiler yonetim icin en doğru insanlardır ve bu yoneticiliği herhangi bir şeyin gudumu ile yapmazlar. Bunu itibar, mal ya da mulk icin değil odevleri olduğu icin ve yapmaları gerektiği icin yaparlar. Bilirler ki uzerlerine duşen bu gorevi ustlenmezlerse bu konuyu kendileri gibi layığı ile yerine getiremeyecek kişiler sahiplenecektir.
3. “Tanrı iki sanatı, muzik ve jimnastiği, insanoğluna coşkunluk ilkesine ve bilgi sevgisine hizmet etmesi icin vermiş”

Devletin koruyucuları ve yoneticileri olmak uzere yetiştirilen oğrenciler icin iki temel sanat ve bunların dengesi cok muhimdir. Jimnastik fiziksel bedenin guclu ve zinde olması icin onemlidir. Muzik ise ruha iyi gelir. Bu ikisinin dengede olması, birinin aşırıya kacmaması gerekir. Eğer ruhun coşkunluğunu sağlayan muzik ihmal edilir, yoğun bir jimnastik calışmasına girilirse ortaya guclu fakat kaba bir insan ortaya cıkar. Muzik ağır basar ve jimnastik arka planda kalırsa, naif ve ince ruhlu fakat devleti koruma gorevini yerine getirmeye muktedir olmayan koruyuculara donuşurler.
Esere Ulaşmak İcin Tıkla!

4. “Hukuk, devletteki bir sınıfın ozel mutluluğuyla ilgilenmez”

İdeal sistemde fakirlik de zenginlik de hoş karşılanan durumlar değildir. Zenginleşen bir zanaatkÂr tembel ve ihmalci bir hal alacak, fakir kişi ise temel araclarını sağlayamayacak ve ortaya daha kotu işler cıkarmaya başlayacaktır. Bir kent dendiği zaman kutuplaşmalar ve ayrışmalar değil, uyum ve birlik soz konusu olmalıdır. Vatandaşlar birbirine uydurulmalı ve kendi cıkarlarından ote buyuk birlikteliğin ve uyumun bir parcası olarak calışmalıdır.
5. “Bir devlette zenginlik ve zenginler şereflendirildiğinde, erdemin ve iyiliğin şerefi azalır”

İnsanları bir uyum icinde ve daha anlamlı birlikteliklerin parcası olarak tutacak değerler ne denli zamansız ve kapsayıcı ise o kadar kalıcı sonuclar ortaya cıkmaktadır. Daha adil bir sistemde insanlar iyilik, guzellik, nezaket ve comertlik gibi erdemlerin etrafında toplanır. Ancak ne zaman ki bu değerler sadece bir sınıfın refahına indirgenirse kapsayıcılık kaybolur, toplumdaki uyum yok olmaya başlar.
6. “Ekmek yeme isteği, iki acıdan da luzumludur; hem faydalıdır hem de bu istek doyurulmazsa oluruz”

Temel ihtiyaclarımızı gidermenin zaruri bir yanı vardır. Bunun yanı sıra sağlığımıza olumlu etki ederler. Hatta ağız tadını tatmin etmenin dahi insanı zindeliğe yonelttiği surece bir anlamı vardır. Fakat sadece zevklerinin peşinde koşan ve bu arzularının kolesi olan insana “asalak arı” adını takmıştır Platon. Bitmeyen isteklerinden hicbiri onu tatmin etmeyecek ve onları elde etmek icin hic durmayan cabasından dolayı ne denli bitap duştuğunu dahi fark edemeyecektir.
Esere Ulaşmak İcin Tıkla!