Andre Marie Ampere Biyografisi Fransız fizikci ve matematikci. Elektromanyetizmayı ilk bulan kişiler arasında gosterilir. Elektrik akımı birimi Amper onun adına ithafen verilmiştir. Andre Marie Ampere, 20 Ocak 1775 tarihinde Fransa ’da Lyon yakınlarında Poleymieux ’deki evlerinde bir tuccarın oğlu olarak doğmuştur. Daha kucuk yaşlarda matematik ve fiziğe buyuk bir ilgi duymaya başlamıştı. Babasının Latince oğrenmesi yonunde ısrarları olmuş ancak bunu reddetmiştir. Kendi cabalarıyla henuz 12 yaşındayken eski kitapları okuyabilmek icin kendi kendine Latince oğrenmiştir. Ampère 12 yaşında Leonhard Euler ve Bernoulli ’yi, 18 yaşında Joseph-Louis Lagrange ’ın Analitik Mekaniğini okudu.

Fransız Devrimi (1789-1799) sırasında, Ampère'in babası Lyon'da guvende olacağını duşunerek orada kalmaya devam etti. Fakat ihtilalcilerin şehri ele gecirmesinden sonra babası 1793 yılında idam edilmiştir. Babasının olumu Ampère uzerinde derin bir etki bırakmıştır. Devrin unlu fizikcilerinden Antoine Lavoisier'in etkisiyle fizik ve kimya oğrenimine başladı. 1796 yılından sonra Lyon'da ozel matematik, kimya ve dil dersleri verdi. Oklid ’in matematik problemlerini cozmesiyle başladığı matematik seruveni, profesorluğe uzanmıştır. 1801'de bir fizik ve kimya profesoru olarak Bourg'a taşındı. Ancak hasta eşini ve kucuk oğlu Jean Jacques Ampère ’yi Lyon'da bıraktı. Eşi 1804'te oldu. Aynı yıl icinde Lyon Lyceum ’unda ve doğa bilimleri dersleri Profesoru olarak goreve başladı ve 1804 yılında Paris Ecole Polytechnique ’de Repetitor (muzakereci) unvanını aldı ve Collegè de France ’da Matematik ve Fizik Profesoru olarak dersler verdi.
1804 yılından itibaren matematik profesoru olarak calışmaya başladığı Polietnik Okulu ’nda uzun yıllar calışmıştır. 1808 yılında Napolyon Bonapart, Ampère ’i yaşamının sonuna kadar tum Fransa ’da seyahat etmesini gerektiren bir goreve, Universiteler Genel Mufettişliği ’ne atadı. Bu arada Tarih ve Felsefe Fakultesi ’nde felsefe dersleri de vermeye devam etti. 1809 yılında Titular Profesor (Unvanını adı ile birlikte kullanma yetkisi olan Profesor) oldu.
Elektrik ve manyetizma başta olmak uzere bilimin bircok dalında calışmalarda bulunmuştur. 1814'te enstitu uyeliğine kabul edildi.
Elektrik ile manyetizma arasındaki ilişki ve dolayısıyla elektromanyetizma bilimi (kendi deyişiyle "elektrodinamik" ile cok yakından ilgileniyordu.
Ampere, elektrik akımı ile mıknatıslanma arasındaki ilişkiyi acıklayarak elektromanyetizma adıyla yeni bir bilim dalının temellerini atmıştır. 1820 yılında fizikci Hans Christian Orsted ’in gozlemlerini referans alarak, icinden akım gecen bir iletkenin mıknatıs gibi davrandığını ve bu iletkenin cevresinde manyetik alan oluştuğunu acıkladı. Gunumuzde elektrik motorlarından bilgisayarlarda veri kaydı icin kullanılan sistemlere kadar bircok alanda bu elektromıknatıslar kullanılmaktadır.
Ampere'in 1826 yılında bulduğu klasik elektromanyetizma yasası, iletken etrafında oluşan manyetik alanın yonunun akımın yonune bağlı olduğunu acıklamaktadır.
Andre Marie Ampere, elektromanyetizma alanındaki kuramsal calışmalarını 5 hafta gibi cok kısa bir surede tamamladı ve buluşlarını uygulamaya da gecirmiştir. Elektrik akımı olcumunde kullanılan ampermetre ve galvanometrenin mucidi Ampere ’dir. Elektrik bilimine yaptığı katkılar nedeniyle, elektrik akımı birimine Ampere ’in ismi verilmiştir.
Andre Marie Ampere, 1799 yılında Julie Carron ile evlendi. Eşi 1803 yılında vefat etti. Jean Jacques Ampère (D. 1800) adında bir oğlu vardı. 1807 yılında Ampère ikinci kez evlendi. Ancak evlilik iki yıl surdu.
Andre Marie Ampere 10 Haziran 1836 tarihinde Fransa ’da Marsilya ’ya yaptığı bir teftiş seyahati sırasında akciğer hastalığından 61 yaşında olmuştur. Mezarı 1869 yılında Paris ’e getirilerek Montmartre Mezarlığına gomuldu.
Amper kanunlarını şoyle belirleyebiliriz:
1-Aynı yonlu ve paralel gidişli elektrik akımları birbirlerini cekerler.
2-Ters yonlu ve paralel elektrik akımları birbirlerini iterler.
3-Aynı yonlu iki capraz akım birbirlerini cekerler.
4-Ters yonlu iki capraz akım birbirlerini iterler.