lider olmak icin ne yapmalı lider olmak icin neler yapmalıyız hangi ozelliklere sahip gerekir ne yapmalıyız hangi ozelliklere sahip olmalıyız
"Bunları biliyor muydunuz?" koşemizle başlayalım: Firmalarda, alınan kararların ortalama yuzde 50'si başarısızlıkla noktalanıyor. Yeni urunlerin yaklaşık yuzde 95'i başarısız oluyor. Stratejik satın alma ve birleşmelerin yuzde 65'i negatif sonuclanıyor. Kucuk ve orta olcekli işletmelerin yuzde 60'ı ilk 6 yıl icinde kapanıyor. Tum dunyada, 10. yılını doldurmadan kapanan firmaların oranı ise yuzde 82.

Evet, karnemiz kotu. 'İş hayatı' dersi olsaydı toptan sınıfta kaldık bu rakamlarla. Tabii ki tum kararlarımız da yanlış değil; ama kabul etmeliyiz ki 'coğu kararımız' yanlış. İşte bu noktada, iyi bir yonetici olmak, hatta daha da otesi iyi bir lider olmak, onem kazanıyor. 'Yonetici olmak' ile 'Lider olmak' aynı şeyler değil. 'Yoneticilik' oğrenilebilir; okulda, kurslarda anlaşılabilir ve benimsenebilir. 'Liderlik' ise kazanılmalıdır, hak edilmelidir. Tutkulu olmak ve surekli iletişim icinde olmak gibi anahtar bazı kişilik ozelliklerine sahip olmak sizi bir adım one gecirebilir.

Peki nasıl bu kadar cok yanlış yapıyoruz? Steve Smith ve Dave Markum'un cok satan kitapları 'businessThink'te de ozetledikleri gibi, başarıyı engelleyen uc onemli faktor var: Ego, (fazla) hız ve (geriye donuk) cozumler. Ozellikle ego, benim favorim; şahsen de cok tecrube etmiş biri olarak herhalde. Hem calışan hem de zaman zaman yoneten olarak! Maalesef, iş kararlarının ucte birinden fazlası ego bazlı veriliyor. Ohio Devlet Universitesin'de Paul Nutt tarafından gercekleştirilen araştırmada, yoneticilerin yuzde 81'inin kararlarını, sunulan onerinin gucu sayesinde değil, sadece ikna yoluyla aldıkları belirlenmiş. Yine yoneticilerin yuzde 87'si kendisine guveniyor ama sadece yuzde 27'lik bir kesim iş arkadaşlarına guveniyor. Yani yonetici iyi de, diğerleri curuk elma!

Bir de madalyonun obur yuzune bakalım; yani 'calışanlar yoneticileri hakkında ne duşunuyor?' diye. 2007 yılında, Watson Wyatt Worldwide Danışmanlık firması tarafından, 12 bin Amerikalı calışanla yapılan araştırmada, calışanların yuzde 51'inin ust duzey yoneticilerine guven duymadıkları belirlenmiş. Aynı araştırmada, yoneticilerinin 'personelle ilişkilerinde aktif' olduğuna inananların oranı ise sadece yuzde 43 olarak saptanmış. Yani, Amerika'da, calışanlar yoneticilerinin liderlik vasıflarından ağırlıklı olarak memnun değil, ve bu da onlara karşı duydukları guveni azalttığı gibi, calışma motivasyonlarını duşuruyor ve genel verimliliği etkiliyor.

EY LİDER, GELDİYSEN 'EVET' DE

'İyi yonetici < İyi lider' denkleminin calışanlar tarafından resmine bir de Turkiye icin bakalım dedik ve bu hafta İnsankaynaklari.com'la yaptığımız ankette "Bir yonetici nasıl 'lider' olarak kabul gorur?" sorusuna cevap aradık. Anketimize cevap veren 3,960 kişinin yuzde 42'si liderliği 'erişilebilirlik' ve 'iletişim' uzerinden tanımladı.

Yani neredeyse Amerika'daki araştırmayla aynı oranda yoneticilerin 'iletişim eksikliği' gundem edilmiş oldu. Anketimizde ikinci sırada ise, liderlik icin yoneticilerin 'beklentileri daha net olmalı' dendi. 2006'da Amerika'da About.com adlı insan kaynakları sitesinde yapılmış olan bir ankete katılan 6,652 kişinin yuzde 37'si de, 'kotu yonetici'nin 'az yonlendiren' olduğundan ve net hedefler koyamadığından dem vurmuş. Ozetlersek, iyi bir lider olmanın normları global olarak cok ama cok benzer, hem de liste olarak oldukca kısa gozukuyor. Sanırım bir de, sizlere farklı bir acılım sağlaması adına, iyi bir lider 'duygusal acıdan nasıl olmamalı?' ile ilgili bir liste vermekte yarar olabilir: İlgisiz, pişmanlık duyan, korkan, ihtiraslı, kızgın ve gururlu olanların liderlik vasfını hak etmede cıkmaz sokakta olduklarını soylemek yeterli olur herhalde.

GELECEĞİ GORMEK VE LİDERLİK
Belki calışanlar, kendileriyle ilişkileri acısından onemsemedikleri icin, bunu dillendiremiyor ama, liderliğin onemli bir parcası da 'geleceği gormek' ve ona gore hareket etmek.

Ozellikle 'inovasyon' kavramının yukseldiği bu son donemlerde, geleceğe odaklanmayan bir yoneticinin 'lider' olduğunu soylemek oldukca zor. Orneğin bir CEO duşunun, yani bir firmanın en tepe yoneticisini. Sizce zamanının ne kadarını geleceğe ait konuları duşunerek geciriyordur? Onemli bir kısmı olsa gerek değil mi? Sonucta geleceği tahmin ederek sizi yonlendirecek ve size gercek liderliği ancak bu şekilde yapacak. Ancak araştırma sonucları farklı şeyler soyluyor. Gerci gizlilik ve ulaşma zorluğu nedeniyle, doğrudan CEO'ların kendileriyle yapılmış araştırmalar yok. Fakat bazı cıkarsamalar ve tahminler var. Mesela 1994'te Hamel ve Prahalad adlı iki akademisyen, ust duzey yoneticilerin zamanlarının yuzde 3'unden azını geleceğe yonelik kurumsal bir perspektif oluşturmak icin harcadıklarını tahmin etmiş.

Ohio Devlet Universitesi'nin yakın tarihli araştırmasında, yoneticilerin sadece yuzde 7'sinin uzun donemli oncelikler belirledikleri ortaya cıkmış. Journal of Marketing'de 2007 yılında yeni yayınlanan bir makalede de, halka acık 176 firmanın toplam 867 hissedarına gonderilen anketlerden alınan sonuclara gore, ifade edilen duşuncelerin/endişelerin sadece yuzde 9'unun 'gelecek odaklı' olduğu belirlenmiş. Yine yaklaşık 10 yıllık bir donemdeki yıllık finansal raporların ve icindeki yazıların gramatik olarak incelenmesi sonucu (cek-cak eki kullanma gibi), CEO'lar arasında gelecek odaklı goruşlerin cok farklılık gosterdiğinin (yuzde 0 ila yuzde 20 arasında bir varyasyonla) belirlenmiş olması da kişisel farklılıkları vurgular nitelikte.

Evet, hem iceride elemanlarla hem de dışarıda dunyayla ilgilenerek yapacağı cok işi var bir liderin. Ama ne yapalım lider olmak, hele bir de doğru karar oranı yuksek olan (nadir) bir lider olmak da bir o kadar zor. Farklılık ancak boyle yaratılabiliyor. Tarih de ancak boylelerini yazıyor.



ANKET SONUCLARI
Sizce yoneticiniz daha iyi bir lider olmak icin ne yapmalı?

Daha erişilebilir ve herkesle iletişime acık olmalı yuzde 41,92
Beklentileri daha net, geribildirimleri daha yapıcı olmalı yuzde 27,63
Hata yaptığında başkalarını suclamak yerine kabul etmeli yuzde 19,14
Daha fazla dinlemeli yuzde 11,31



Umut Sarp Zeylan