Bu yılın başlarında, Fransız otomobil ureticisi Renault’nun Paris dışındaki bir dizayn binasında calışan uc muhendis, beş aylık bir donem icinde sırayla intihar etti. Olay, Fransız kamuoyunda geniş yankı buldu. Cunku intiharların ortak paydası, muhendislerin, intihar notlarında ve aileleriyle yaptıkları son konuşmalarında, hep iş yoğunluklarından, ust yonetimin baskısından ve iş arkadaşlarının yanında ustleri tarafından yapılan aşağılayıcı eleştirilerden bahsetmiş olmalarıydı.

Ve işte tam da bu noktada, firma kendi icine donerek ruhani bazı sorgulamalar yapmaya başladı. Son CEO Carlos Ghosn’un agresif ve baskıcı taktikleri bilinen bir gercekti; zaten artan satış rakamları da bu agresif stratejilerin başarısını kanıtlıyordu. Ancak olumlere sebep olmak, işte bu iddialıydı.

Firma, olen muhendislerin işyerinde baskı altında olduklarını kabul etti, ancak olumleri ile iş ortamları arasındaki ilişkiyi tamamen reddetti. Fakat yine de, 'her şerden bir hayır doğar' prensibi hayata gecti ve bu durum, firmada 'işyerinde stresle savaş'ın fitilini ateşledi. Mart ayında Ghosn, bu savaş icin 10 milyon dolar ayırdıklarını ilan etti. O gun bugundur 2 bin 100 yonetici stresle başa cıkma uzerine eğitildi; 150 ust duzey yonetici, calışanlarında stres başlangıcını nasıl anlayabilecekleri uzerine psikologlardan seminerler aldı. Renault aynı zamanda calışanların rahatlayıp stres atabileceği mekÂnların sayısını da tum dunyada artırmaya devam ediyor.

Fransa orneği bir yana, 'Performans kulturu'nun mucidi Amerika’da bile artık firmalar strese karşı savaşıyor. General Electric bile, artık duşuk performanslı calışanlarına, stresi tetiklediği ve baskıyı artırdığı icin 'son 10' (top10’un zıttı şeklinde!) demeyi bırakmış; şimdi onların adı 'daha az etkin calışanlar'. General Mills arabası bozulan calışanların arabasını tamir ettiriyor, sac boyası gelen calışanların saclarını bile boyatıyor. Amac hayatı herkes icin kolaylaştırmak, stresi minimuma indirmek ve iş-yaşam dengesinin kurulmasına katkıda bulunmak.

'STRES'İN ACI SONUCLARI 1

Stres cağımızın vebası. Mesela İngiltere’de, resmi işgucu istatistikleri gosteriyor ki, yaklaşık 5 milyon kişi işyerinde 'cok stresli'. Başka ulkelerde de durum pek farklı değil. Durumun sonucları ise birkac acıdan oldukca tatsız. İlki meselenin sanayiye ve ulke ekonomisine yansıyan boyutu. İngiltere’nin Personel ve Gelişim konusunda onde gelen birliği CIPD'nin, işe gelmeme uzerine yaptıkları 'Absence Management 2006' araştırmasının sonuclarına gore, zihin işcilerinde, uzun donemli işe devamsızlığın ana sebebi stres.

Amerikan Stres Enstitusu ve Amerikan Psikologlar Birliği’nin tahminlerine gore, firmaların stres nedeniyle oluşan yıllık iş/uretkenlik kayıpları 200 milyar dolar civarında. Bir diğer tatsız boyut, stresin kişinin sağlığına olumsuz yansımaları. 2007’de yapılan 'Stressed Out' araştırmasına gore, calışanların yuzde 32’si stresle başa cıkmak icin 'alkol alıyor'. Daha acı olanı aynı oranın 2003’de yuzde 23 olması. Bir de uzerine, yuzde 12’lik bir kesimin, yaşadıkları stres sonucu 'intihari eğilim' geliştirmiş olduklarını soylemiş olmaları, Fransız kamuoyunun tepkilerini pek de haksız cıkarmıyor gibi.

İşte tum bu nedenlerden dolayı, bu hafta İnsankaynaklari.com'la “İşyerinizde en cok hangisi sizde stres yaratıyor?” diye sorduk. Aldığımız cevaplardan, Turkiye’de calışanların daha cok (yuzde 36) 'iş yoğunlukları'ndan mustarip olduğunu gorduk. Diğer bir stres yaratan konu yuzde 23'le 'hiyerarşik ilişkiler'; yine 'gunluk işlerimin iceriği' de yuzde 23'le stres yaratan onemli bir başlık olarak belirlenmiş. 'İş yuku' başlığı Avrupa’da yapılan bircok başka araştırmada, yine stresin ana sebebi olarak karşımıza cıkıyor.

Orneğin, İngiltere’de Croner Consulting firmasının 2007 başında yaptığı son araştırmaya gore ise, işyerinde stresin en onemli sebebi yuzde 24 tarafından dile getirilen 'ağır iş yuku'. 'İş arkadaşları' yuzde 14'le ikinci sırada. Amerika’da ise CareerBuilder.com’un 2006 tarihli anketinde cıkan sonuclara gore, Amerikalı calışanlar uzerinde, işyerinde en fazla stres yaratanlar yuzde 16'yla 'iş arkadaşları'.

NE YAPMALI?

Stresle başa cıkmak icin acıkcası şu koşede ne yazsam boş. Stres yonetimi artık neredeyse ayrı bir disiplin. Derin nefes alma, reiki, yoga, ferrari’li bilge ve hatta jonglorluk gibi klişe onerilerle vaktinizi almak istemem. Onerim her birinin size ne kadar uyduğuna emin olduktan sonra adım atın ve ac kurt gibi hepsine saldırmayın. Ama bunların dışında, insan kaynakları profesyonellerine ve firmalara, daha yapılandırılmış ozet oneriler sunmak mumkun tabii ki. Bunun icin de en kısa ve oz oneri listesi bana gore CIPD’ninki. CIPD işyerinde stresle başa cıkmak icin 4 ana strateji oneriyor; dikkate almanızda fayda var:
Politikaları, prosedurleri ve sistemleri, calışanların iyiliğini ve sağlığını garanti edecek şekilde duzenlemek ve denetlemek; bu sayede kısa surede problemli calışanları belirleyebilmek. Problem cozucu bir yaklaşımı benimsemek; problemlerin niye ortaya cıktığını belirlemek ve cozum geliştirmek. Sağlıklı bir iş ortamı yaratabilmenin yollarını belirleyerek personelin iyi olmasına odaklanmak. Her bir calışanla bireysel olarak ilgilenip işyerinde problemlerle başa cıkabilmek icin onları eğitmek ve destek vermek.
ANKET SONUCLARI

Sizde en cok hangisi stres yaratıyor?

İş yoğunluğum yuzde 35,97
Hiyerarşik ilişkiler yuzde 22,72
Gunluk işlerimin iceriği yuzde 22,56
İş arkadaşlarımla ilişkilerim yuzde 15,40
Şirket dışından iş ortaklarıyla ilişkiler yuzde 3,34

Katılımcı sayısı: 9537

Umut Sarp Zeylan