borsa dealer dealer olmak maaşları aracı kurum maaşları
Her mesleğin kendine gore zorlukları var. Ama hic şuphesiz elinizden her gun en az 1 milyar YTL gibi bir para geciyorsa bunun zorluğu ve stresi apayrı oluyor. Her meslek kendine gore zevkli ve sevimsiz ozellikler barındırıyor. Bugun artık eğitim sistemi kucuk yaşta ve eğitime gore meslek secimine cevrilmeye calışılsa da şu anda 30''lu yaşların uzerinde olanların bircoğu şimdiki mesleklerini ya tesadufen, ya da oğrenim gordukleri alana gore belirlemiş durumdalar. Bu nedenle gunumuzde mesleki doyum icin anahtar kelime "işi sevmekte" yatıyor. Kısaca gunun en az 8 saatini ayırdığımız bir işi severek yapabiliyorsak eğer, işte o bir meslek olabiliyor.

Bugun 34 yaşında olan Mehmet Aksoy da "yoldan gecerken" sectiği mesleğinde mutlu olabilen şanslı azınlıktan. O bir dealer. Yani halk arasında bilinen adıyla borsacı. Dealer aslında "tuccar" demek ama sermaye piyasalarında "aracı", "muşteri emrini alan ve ileten" olarak tanımlanıyor. Resmi rakamlara gore Turkiye''deki 4113 dealer''dan biri olan Mehmet Aksoy, bir aracı kurumda; Gedik Yatırım Menkul Değerler''in Caddebostan''daki şubesinde haftanın beş gunu muşterilerin alım-satım işlemlerine aracılık ediyor. Bir gunde ortalama 30 muşterinin 1-5 milyar YTL arasında değişen emirlerine aracılık eden Aksoy, bundan hic de şikayetci değil. Gunun neredeyse 24 saatini "nasıl daha fazla para kazandırabilirim" sorusuna yanıt arayarak geciriyor ve "dunyaya bir daha gelsem yine aynı işi yaparım" diyor.

Kendini kontrol mesleği

Dealerlik, saat mefhumu olmayan bir meslek. Yani bu işi yapanlar esnek calışma saatlerini baştan kabul etmiş oluyor. Aynı zamanda bu işi yapanların stresle baş edebilme kapasitesi yuksek olmalı. Bu nedenle de mesleği bilen ve uygulayan uzmanlara gore, uzun sure yapılabilecek bir iş değil. Yani dealer eğer bu alanda bir kariyer planı yapmıyor, portfoy yoneticiliğini, yatırım uzmanlığını hedeflemiyorsa 10. yıl sonunda alternatif bir plan yapmak zorunda. Bu yıpratıcı iş, Mehmet Aksoy''da olmasa da, meslektaşlarının coğunda ulser, reflu gibi mide hastalıklarına, sac dokulmesine yol acabiliyor. Ayrıca sıkıntının yarattığı aşırı yemek yeme beraberinde kilo sorunu da getiriyor. Bu nedenle dealerlık yapacak kişinin kendini kontrol edebilen biri olması tercih ediliyor. Bir de elbette kendi adına işlem yapmaması.

Mesleğini yolda buldu

Mehmet Aksoy, bundan tam 12 yıl once Mimar Sinan Universitesi''ndeki bir arkadaşını gormek icin yola cıktığında hayatının mesleği ile karşılaşacağından habersizdi. Karakoy''e geldiğinde bir binanın onundeki tahtaları, heyecanlı ve stresli kalabalığı gorunce neye uğradığını şaşırdı. Merakına yenildi ve iceri daldı. Şimdiki İstanbul Menkul Kıymetler Borsası''nın 1990''larda Karakoy''deki bu kahvehaneyi andıran binasına da giriş o giriş. O donemde Anadolu Universitesi İşletme Fakultesi''nde oğrenci olan Aksoy, karşılaştığı ve kendisini cezbeden goruntuyu şu sozlerle anlatıyor: "Sinirli, gergin ve heyecanlı bir insan kalabalığı vardı. Yanlarında bomba patlasa umursamayacak durumdaydılar. İnsanların bu kadar adrenalin salgıladığı bir başka yer yok herhalde. İcinde borsadan başka bir şeyin konuşulmadığı bir kahvehaneyi andırıyordu. Oraya girdim ve ne olduğunu anlamaya calıştım."

Aksoy, olanları pek iyi anlamış ve sevmiş olacak ki okulunun ucuncu yılında bu işi yapmaya karar verir ve Dunya Menkul Değerler''e muşteri temsilcisi olarak girer. "Sonra As Menkul Değerler''e gectim. 1996''dan beri de Gedik Yatırım''dayım" diyen Aksoy, aslında artık bir teknik analist, ama seanstan kopamamış bir turlu. Aslında uzmanların belirttiği yıpranma suresini de aşmış. 10 yıldır hemen hemen aynı muşterilerle calıştığını ve guven unsurunun cok onemli olduğunu vurgulayan Aksoy, "Bir başkasının parası soz konusu olduğu icin cok dikkat gerektiriyor" diyor. Gunde ortalama 30 muşteri ve 1-5 milyar YTL arasında para icin emir veren Aksoy, yaptığı işi "Her sabah işe geldiğinizde o gun neyle karşılaşacağınızdan habersizsiniz. İşin en cazip yanı da bu" yorumunda bulunuyor.

24 saat haber takibi

Borsa ile ilgilenenlerin, işleri salt emir alıp-vermek de olsa mutlaka haber takibi yapması gerekiyor. Aksoy''un da gununun buyuk bir bolumu bununla geciyor. "Bu işte 24 saat haber takip etmek ve her şeyden az cok anlamak gerekiyor. Sırası geldiğinde avukat, sırası geldiğinde mimar oluyorsunuz" diyen Aksoy, bu işi biraz da hiperaktif insanların yapabileceğine inananlardan. Bu işte araştırmayı ve matematiği sevmek gerektiğini ifade eden Aksoy, "Matematiği de gerektiği yerde, gerektiği kadar kullanabilmek onemli. Cunku borsa duşerken de para kazanabilmek gerekiyor. Her şeyden once de bilancoyu yani temel analizi iyi bilmek şart. Ancak bu sayede zarardan kÂra gececek şirketleri tahmin edip cok ciddi paralar kazandırabilirsiniz" sozleriyle anlatıyor mesleğinin inceliklerini.

Borsayla inatlaşmayın

Yaptığı işte hırsın cok iyi dengelenmesi gerektiğini de belirten Aksoy, borsayla fazla inatlaşmamak gerektiğini duşunuyor. Muşteri adına alınan bir hisse yukarı cıktıkca hırsın da yukseldiğini belirten Aksoy, "Ama bu hırs disipline edilmeli. Cunku borsayla inatlaşmamak gerekiyor. Ruzgar karşıdan esmeye başladığında bazen hicbir şey yapmamak da cok şey katabiliyor. En azından para kaybetmezsiniz" diye konuşuyor.

Hizmet verdiği muşterilerinin bircoğunu tanıdığını ve pastanede simit yapan aşcıdan, askere, doktora, kuyumcuya, memura kadar cok ceşitli mesleklere sahip insanlara aracılık ettiğini soyluyor. "Ama doktor ve asker olan cok sayıda muşterim var" diyen Aksoy, cok kucuk miktardaki paraları bile değerlendirdiğini, aracılıkta paranın miktarına bakmadığını ifade ediyor.

Alınan riske karşılık bu işte cok buyuk paralar kazanılmadığını da vurgulayan Aksoy, "Piyasada ortalama ucret 1.000-2.000 YTL arasında değişiyor" diyor.

Strese bağlı onemli bir sağlık sorunu yaşamadığını da kaydeden Aksoy, buna rağmen bazen sadece kendini dinlemek ve yalnız kalmak istiyor. "Akşam eve gittiğimde telefon ve televizyon sesi duymak istemiyorum boyle zamanlarda. Bu donemleri doğaya donerek atlatıyorum" diyor. Meslektaşları arasında stres atmak icin yoğun olarak kullanılan alkolu ise bıraktığını belirten Aksoy, "Onceden rahatlamak icin icerdim ama bu işte disiplin cok onemli ve kendinize bakmazsanız sonucları cok kotu olabiliyor. Ama şimdi sessiz yerleri tercih ediyorum. Rahatlamak icin motora biniyorum. Bir de yuzmeyi cok seviyorum. Rahatlamak icin yuzuyorum da" sozleriyle anlatıyor uzerindeki stresi nasıl attığını. Bazı zamanlar olur olmaz yerlerde mesleği oğrenilince cok soru sorulmasından da sıkıldığını kaydeden Aksoy, "Tesadufen karşılaştığım insanlar işimi oğrenince hemen bana hisse sormaya başlıyor. Bir de orneğin araba bozuldu tamirciye gittiniz mesleğinizi oğrenir oğrenmez fiyatları katlıyorlar. Bu nedenle bazen saklıyorum mesleğimi" diyor.

Başarı matematikle garantili

Mesleğinde başarının matematikle garantili olduğunu ve kendisini ileride portfoy yoneticisi olarak gorduğunu belirten Aksoy, planları hakkında ise şu bilgileri veriyor: "İyi bir pazarlama grubu kurup portfoy yonetimi yapmak istiyorum ileride. Dealerlar iki kategoriye ayrılıyor benim gozumde. İlk kategoridekiler sadece emri alır ve doğru bir bicimde iletir. İkinci kategori ise muşterisiyle konuşup diyalog kuranlardan oluşuyor. Yani sadece emir almanın dışında fikir alışverişi de yapar."

Aksoy''un buradan meslektaşlarına da bir mesajı var: "Bu meslekte en buyuk hata cok para kazanma iştahı. Kendileri icin de gozlerini karartıp işlem yapan arkadaşlarımız var. Bu cok sağlıklı değil ve kotu sonuclar doğurabilir."

Mehmet Aksoy''un bir gunu nasıl geciyor?

08.15: Uskudar''dan Caddebostan''daki şubeye geliş.
08.15-08.45: Gazeteleri tarama.
08.45-09.00: Tele konferans. Ar-Ge''nin beklentilerine bakılıyor. Kısaca genel merkez ve şubeler arasında piyasalara yonelik bir beyin fırtınası.
09.00-09.30: Muşterilere ayrılıyor. Muşterilere İMKB bulteni okunuyor ve gunluk politika hakkında fikir alışverişi ve yon belirleme yapılıyor.
09.30-12.00: İlk seans. Muşteri emirleri alınıp, iletiliyor.
12.00-12.15: Muşterilere neler yapıldığı anlatılıyor.
12.15-13.15: Yemek tatili
13.15-14.00: Son gelen haberlerin takip edilmesi, ikinci seansa hazırlık ve yine muşterilerle telefon konuşması.
14.00-16.30: İkinci seans.
16.30-17.30: İşlemler kontrol ediliyor.
17.30-18.00: Ertesi gun icin tahminler, teknik analiz calışması.
19.00 sonrası: Evde tum haberlerin takibi. Bu haberler de ertesi gunun planlarında etkili oluyor.

Dealer Nedir?

"Dealer" aslında tuccar anlamına geliyor. Yani dealer "hem kendi adına, hem de muşteri adına hareket eden" demek. Ama sermaye piyasalarında "aracılık yapan", "muşteri emrini alan ve ileten" olarak kullanılıyor. Sermaye Piyasası Kurulu da (SPK) bu nedenle bu mesleği muşteri temsilcisi olarak tanımlıyor.

Nasıl dealer olunur?

SPK''dan temel lisanslama belgesi almak dealer olmanın on koşulu. Bunun icin de SPK''nın yılda uc kez duzenlediği sınavlarda 70 not ortalamasını tutturmak gerekiyor. Turkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği (TSPAKB) bu kapsamda talepte bulanan universitelerde bilgilendirme toplantıları duzenliyor. Marmara Universitesi''nin Sermaye Piyasaları ve Borsa Bolumu ve Yıldız Universitesi''nin İktisadi ve İdari Bilimler Fakultesi TSPAKB''nin duzenli olarak bilgilendirme toplantısı duzenlediği yerler. Universiteden mezun olmadan SPK''nın sınavlarında başarılı olanlar, bu işi yapmak isteyenler arasında onemli bir avantaj elde etmiş oluyor.

Aracı kurumlar temel lisanslama belgesi alanlar arasında ise ağırlıklı olarak işletme, iktisat ve maliye konularında universite eğitimi gormuş olanları tercih ediyor. Ancak bu işte calışan muhendislerin de sayısı azımsanacak gibi değil. Ayrıca dealerlar arasında lise mezunlarını da gormek mumkun. Aracı kurumlar dealer olarak işe alacakları elemanların oncelikle prezentabl olmasına bakıyor. Ardından sosyal cevresi ve muşteri edinme potansiyeli on plana cıkıyor. Muşteri bulma potansiyeli nedeniyle bu işte hobiler de buyuk onem taşıyor. Orneğen, tenis oynayan, at binen ya da yelken kuluplerine uye olanlar daha fazla tercih ediliyor aracı kurumlar tarafından. Aracı kurumların eleman tercihinde dealer adayının nerede oturduğu ya da hangi marka araba kullandığı bile onem taşıyabiliyor.

Ortakoy revacta, Cross marka altın kalem cepte

Ozellikle buyuk ve kurumsal aracı kurumlarda calışmaları dolayısıyla gelir duzeyleri ortalamanın uzerinde olan dealerlar genellikle Levent ve Ortakoy''deki eğlence merkezlerini tercih ediyor. Cross marka altın kalem ise dealerların sembolu olmuş durumda. Bir de HP 17 B2 marka hesap makinası. İci değişebilen deri ajandalar da dealerların vazgecilmezi. Ve elbette kartvizitlik. Dealerlar ağırlıklı olarak beyaz ya da mavi gomlek ve koyu renk takım elbise giyiyor. Zira bu kıyafetin muşteriye daha fazla guven verdiği duşunuluyor. Şimdilerde dealerlar uzerinde isimlerinin baş harflerinin kullanıldığı kol duğmesi de kullanmaya başlamış. Ayaklarında ise genellikle Oxford tarzı zımbalı ayakkabılarından bulunuyor.

Turkiye''deki dealer sayısı
Aracı kurum genel merkezlerinde calışan dealer 1218
Banka şubelerde calışan dealer 2600
Aracı kurum şubelerinde calışan dealer 254
İrtibat burolarında calışan dealer 41
Toplam: 4113

alıntı