Cay bitkisi olarak bilinen Camellia sinensis uzun yıllardır Cinliler tarafından bilinen ve kulturu yapılan bir bitkidir. Camellia sinensis (L.) bitkisi Theaceae (caygiller) familyasındandır. Cin, Japonya, Kuzey Hindistan, Endonezya gibi doğu ve Uzakdoğu ulkelerinde yetişen ve uygun iklim koşullarına sahip diğer ulkelerde de kulturu yapılan, binlerce yıldan beri tanınan bir bitkidir. Bu bitkinin onemi yapraklarının dunyada sudan sonra en cok tuketilen iceceğin hazırlanmasında kullanılmasından dolayıdır.
Cayın icecek olarak tuketilmeye başlaması Cin ’de 5 bin yıl oncesine dayanmaktadır. Bir efsaneye gore buyuk Cin imparatoru Shen Nong ’un hizmetlilerinden biri bahcede su kaynatırken bir yaprak suyun icine duşer. Yaydığı koku imparatoru etkiler ve meraklı kişiliğiyle tanınan imparator tadını da denemek ister. Boylece cay insanoğlunun vazgecilmez dostu olur.
Cay bitkisi olarak bilinen Camellia sinensis uzun yıllardır Cinliler tarafından bilinen ve kulturu yapılan bir bitkidir. Eski zamanlardan bu yana cay, Cin ’de pek cok değişik hastalığa karşı kullanılmıştır. Cayın ilac olarak kullanımından icecek olarak kullanımına gecilmesi M.O.1124-222 yılları arasına denk duşmektedir ve M.O. 221-206 arasındaki donemde cayın popularitesi gun gectikce artmış ve tıbbi cay, tonik caya donuşmuştur. Bu iki cayın arasındaki fark ise şoyle tanımlanır: “Tıbbi cay hastalığa şifa olarak kullanılır, tonik cay ise hastalıklara karşı korunma amaclı kullanılır”. Cin Tıbbının genel felsefesi ise yine hastalık oncesi korunmadır. M.O. 206-M.S. 220 yılları arasında cay icimi hızlı bir şekilde yayılmaya başlamış ve Materia Medica ’da cayın tıbbi etkileri, bitkisel zehirlere karşı antidot olarak, baştaki şişlik ve apselere karşı ve uyku onleyici olarak bildirilmiştir. Donemin unlu cerrahlarından Hua Tuo, tezinde cayın etkilerini “acı cay icmek, insanı daha iyi duşundurur hale getirir” diyerek ozetlemiştir.
M.S. 220-280 ’li donemde ise insanlar, cok fazla alkol tuketimine bağlı olan sıkıntılarını gidermek icin cay icmeye başlamışlardır. Cay, alkol ve etkilerine karşı kullanılan populer bir ilac haline gelmiştir.
Cay bitkisinin kultur, hasat ve uretim koşulları ile ilgili gelişmeler M.S. 618-906 yılları arasına rastlamaktadır. Bu donemde yeşil cay ilk defa elde edilmiş ve cay artık Cin ’in ulusal iceceği olarak değer gormeye başlamıştır. M.S. 960-1279 yıllarında da cay popularitesi artmaya devam etmiş ve cay evleri acılmaya başlamıştır. Siyah cay uretimi ise ilk defa M.S. 1368-1644 yıllarında yapılmış ve ihrac edilmeye başlanmıştır.
Cin ’de M.S. 618-1911 yılları arasında, cayın anlatıldığı kitaplarda, cayın etkilerine şu şekilde yer verilmiştir; “uyku giderici, sakinleştirici, baş ağrısına karşı, susuzluğu giderici, ateş duşurucu, sindirime yardımcı, zindelik verici, goğus hastalıklarına karşı pektoral, diuretik, dişleri guclendirici”.
Cayın Turkiye ’de yetiştirilmesi ile ilgili ilk girişim Tanzimat Devrinde, 1888 yılında yapılmıştır. Cay tarımıyla ilgili ilk girişim ise 1917 yılında olmuştur. Cayın hazırlanmasında en onemli işlem fermantasyondur. Fermantasyonun derecesi cayın tipini ve kalitesini etkiler. Buna gore ticarette uc tip urunden soz edilir:
Fermente olmamış cay (Yeşil Cay)Yarı fermente olmuş cay (Oolong Cay)Tam fermente olmuş cay (Siyah Cay)Yeşil Cay Uzerinde Yapılan Kimyasal CalışmalarYeşil cayın antioksidan, antienflamatuvar, antimutajenik, antiterosklerotik, antiviral, antibakteriyal etkileri bilinmektedir. Zayıflamada da sıklıkla kullanılan yeşil cay yağ yakımına yardımcı olduğu gibi vucuda zindelik de verir. Yeşil cayın etken maddeleri aşağıdaki gibidir:
Polifenoller: Flavanonlar, flavononlar, antosiyaninler, flavonlar,fenolik asitler.Metilsantinler: Kafein, teobramin.Amino asitler: %6 oranında amino asit bulunur. Bu yuzdeliğin coğunluğunu teanin oluşturmaktadır. Teaninin dışında glutamik asit, aspartik asit, arjinin bulunur.Vitamin ve Mineraller: C vitamini (150-300mg), 100 g yeşil cayda 1-2 mg B vitamini,24-80mg E vitamini tespit edilmiştir. Mineral olarak da potasyum, iyot, selenyum, nikel, arsenik, manganez ve flor bulunur. Bunlardan flor, yuksek orandadır.Yeşil cay aromasında bulunanlar ise linolil, terpinil ve neil gibi maddelerdir.