Sarı Nokta(Makula Dejenerasyonu) hastalığı ile ilgili bilgi verebilir misiniz?
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu(YMBD), retinada meydana gelen hasar ile gorme alanı merkezindeki(makula) goruşun azalması sonucu oluşmaktadır. Genellikle 50 yaş ve uzeri yetişkinlerde gorulen bir rahatsızlıktır.
Sarı nokta hastalığının iki tipi vardır;
• Kuru Tip YMBD; Hastalığın en sık gorulen formudur. Hastalık genellikle Kuru tip ile başlamaktadır. Hastalığın bu tipinde makula hucreleri kademeli olarak bozulmakta ve bunun sonucunda gorme merkezinde bulanıklık meydana gelmektedir.
• Yaş tip YBMD; Hastalığın bu tipinde normal olmayan kan damarları retinanın merkezinde oluşmaya başlamaktadır. Oluşan bu kan damarları retinaya zarar vermektedir. Kuru tipe kıyasla yaş tipte goruş kaybı daha hızlı olmaktadır.
Makula Dejenerasyonunun belirtileri nelerdir?
Hastalığın erken evrelerinde eğer tek goz etkilenmiş ise belirti gorulmeyebilmektedir. Ayrıca hastalığın her iki tipi de acıya neden olmamaktadır. Ancak bir goz doktoru hastalığın erken belirtilerini gozlemleyebilmektedir. Bu nedenle duzenli aralıklarla goz muayanesi olunması erken belirtileri yakalamak acısından onemlidir.
Kuru tip makula dejenerasyonu başlangıc safhalarında genellikle bulanık merkez goruşune neden olmaktadır. Goruş alanının merkezi bulanık ve karanlık olabilmakte ve bu alan hastalık ilerledikce buyumektedir. Kor noktalar giderek genişleyebilmekte; renkleri ve detayları gormek zorlaşabilmektedir.
Yaş tip makula dejenerasyonunda yukarıdaki belirtilerin yanı sıra duz cizgiler de dalgalı gorulmektedir. Ayrıca yine bu tip hastalıkta goruş kaybı hızla oluşmaktadır.
Makula dejenerasyonunun risk faktorleri nelerdir?
• Yaş – Makula Dejenerasyonunda en onemli risk faktoru ileri yaştır. 75 yaş ustu her uc yetişkinden birinde yaşa bağlı makula dejenerasyonu gorulmektedir.
• Sigara kullanımı – Sigara kullanımı kişinin YBMD’ye yakalanma riskini artıran faktorlerden biridir. Retina yuksek oranda oksijen tuketimi gercekleştirmektedir. Oksijenin retinaya ulaşmasını etkileyen her faktorun goruşe yonelik negatif etkisi bulunmaktadır.
• Genetik faktorler – Ailesinde sarı nokta hastalığı bulunan kişilerde bu hastalığın gelişme riski daha yuksektir.
• Cinsiyet – Kadınların sarı nokta hastalığına yakalanma oranları daha yuksektir. Ancak, kadınların yaşam suresi daha yuksek olduğundan; bu durum kadınların hastalığın gelişmesi icin daha cok zamana sahip olmalarıyla da acıklanabilir.
• Uzun Sure guneşe maruz kalma- Ultra Viole ışınlar doğrudan retina dokusuna zarar vermekte ve retinada zararlı urunlerin birikmesine neden olmaktadır.
• Yağlı ve/ya da besin değeri duşuk, antioksidan icermeyen beslenme tarzı – Yuksek yağ, kolestrol ve şekerli gıdalar tuketen ve besin değeri duşuk, antioksidan icermeyen beslenme tarzına sahip kişilerde makula dejenerasyonuna rastlanma oranının daha yuksek olduğu tespit edilmiştir.
• Hareketsizlik - Duzenli egzersiz yapmayan kişilerin yaşa-bağlı makula dejenerasyonundan etkilenme olasılığı daha yuksektir. Hareketsizlik sebebiyle Kuru makula dejenerasyonunda, retinanın yeterli oksijen alamaması makulada hucre olumune neden olmaktadır. Kalp ve damar sağlığını iyileştirmeye yonelik egzersizlerin makula dejenerasyonunun gelişimine de olumlu yonde etki ettiği gozlemlenmiştir.
Makula dejenerasyonunun tedavi yontemleri nelerdir?
Makula dejenerasyonuna sahip kişilerin, duzenli olarak goz kontrolleri yaptırması gerekmektedir. Kuru makula dejenerasyonu icin ozel bir tedavi şekli bulunmamaktadır. Ancak, minarel-vitamin ve lutein gibi pigment takviyeleri almak hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaktadır.
Makula dejenerasyonu tedavi edilmediği taktirde merkezi gorme kaybına neden olabilmektedir.
Makula dejenerasyonunu onlemek icin neler yapılabilir?
• Yeşil yapraklı sebze, meyve, balık, Vitamin D, E ve C, omega-3 yağ asitleri ve lutein iceren bir beslenme tarzı benimsenmelidir.
• Duzenli olarak egzersiz yapılmalıdır. Haftada en az 3 kez spor yapan kişilerde ileri yaşa bağlı makula dejenerasyonunun spor yapmayanlara oranlar %25 daha yavaş ilerlediği tespit edilmiştir.
• Sağlıklı kilo korunmalıdır.
• Tansiyon normal seviyede tutulmalıdır. 120/80’den daha yuksek tansiyona sahip kişilerde kuru tip makula dejenerasyonu riski artmaktadır.
• Sigara icilmemelidir. Yaşa bağlı olarak gelişen kuru makula dejenerayonu riski sigara icenlerde, icmeyenlere oranla 2-3 kat daha fazladır.
• Şapka ve guneş gozluğu takmadan guneş ışığına maruz kalmaktan kacınılmalıdır.
• Kapsamlı goz muayeneleri icin duzenli olarak goz doktoru ziyaret edilmelidir.
• Duzenli olarak evde de yapılabilen ve makula dejenerasyonunu tespit icin kullanıla Amsler Grid testi uygulanmalıdır.
Prof. Dr. Gulipek Muftuoğlu