İhanet nedir? İhanetin neden hicbir bicimi hoş karşılanmaz? İhanet etmekle ilgili ayet ve hadisler nelerdir?HıyÂnette bulunmakla ilgili hadisler ve hadislerin acıklaması…
1- Enes bin MÂlik (r.a) şoyle der:
Nebî, bize yaptığı konuşmalarda coğu zaman şu sozu soylerdi:
“EmÂneti olmayanın imanı yoktur, ahdine riÂyet etmeyenin de dîni yoktur.” (Ahmed, III, 154, 135)
2- Ebû Hureyre ’den (r.a) rivÂyet edildiğine gore Nebiyy-i Ekrem şoyle buyurmuştur:
“MunÂfığın alÂmeti uctur:
Konuşunca yalan soyler,
Soz verince sozunden cayar,
Kendisine bir şey emanet edildiğinde hıyanet eder.” (BuhÂrî, ÎmÂn, 24; Muslim, ÎmÂn, 107-108. Ayrıca bkz. Tirmizî, ÎmÂn, 14/2631-2633)
Bir rivÂyette şu ilÂve yer alır:
“Oruc tutsa, namaz kılsa ve mu ’min olduğunu iddi etse bile!” (Muslim ÎmÂn, 109)
3- Ebû Hureyre ’den (r.a) rivÂyet edildiğine gore Resûlullah şoyle buyurmuştur:
“Sana emÂnet bırakana emÂnetini iÂde et! Sana ihÂnet edene sen hÂinlik yapma!” (Ebû DÂvûd, Buyû ’, 79/3535; Tirmizî, Buyû ’, 38/1264)
4- Adiy bin Amîre (r.a) şoyle anlatır:
Resûlullah Efendimiz ’in şoyle buyurduğunu işittim:
“Bir işe memur tÂyin ettiğimiz kimse, bizden bir iğneyi veya ondan daha kucuk bir şeyi gizlerse, bu hıyÂnet olur ve kıyÂmet gunu onunla gelir.”
Bunun uzerine EnsÂr ’dan siyah tenli bir adam ayağa kalktı, -şu anda sanki onu goruyor gibiyim-:
“–Ya Resûlallah! Bana verdiğiniz vazifeyi geri alınız” dedi.
Resûlullah:
“–Sana ne oldu?” diye sordu.
EnsÂrî:
“–Şoyle şoyle dediğinizi işittim” cevabını verdi.
Allah Resûlu:
“–Ben o sozu şimdi de soyluyorum: Sizden kimi (mÂl&#238 bir vazifeye tÂyin edersek, o malın azını da coğunu da getirsin. O maldan kendisine verileni alır, verilmeyenden ise geri durur.” (Muslim, İmÂre, 30. Ayrıca bkz. Ebû DÂvûd, Akdıye, 5/3581)
5- Ebû Hureyre (r.a) der ki:
“Resûlullah şoyle dua ederdi:
«Allah ’ım! Aclıktan sana sığınırım; o ne kotu bir arkadaş, (insanı avucunun icine alan ne fena bir hÂl)dir. EmÂnete ihÂnetten de sana sığınırım; o ne kotu bir kalbî haslettir, (huy ve tabiattır).»” (Ebû DÂvûd, Vitir, 32/1547. Ayrıca bkz. NesÂî, İstiÂze, 19, 20; İbn-i MÂce, Et ’ime, 53)
HADİSLERİN ACIKLAMASI “Mu ’min” kelimesinin emniyet ve emÂnet kelimeleriyle alÂkası olması munÂsebetiyle, dunyanın en guvenilir insanları Allah ’a iman eden Muslumanlar olmalıdır. Cunku CenÂb-ı Hak mu ’minlerin emîn kimseler olmasını istemektedir. Nitekim Peygamberlerin en muhim sıfatlarından biri de “EmÂnet”tir. Bizim Peygamberimiz ise emînliğin sembolu olmuş, “Emîn” kelimesi onun ikinci ismi hÂline gelmiştir. Dolayısıyla Muhammedu ’l-Emîn ’in ummeti olan mu ’minler icin emîn ve guvenilir olmaktan daha tabiî bir şey olamaz. Boyle olmayıp hıyÂnete sapan insanların da zamanla hem mu ’minlikle hem de Muhammedu ’l-Emîn ile alÂkası kesilir.
MunÂfıklık alÂmetlerinden biri olan hıyÂnet; emÂnet edilen şeyde, İslÂm ’a aykırı şekilde tasarrufta bulunmak, haksızlık yapmak ve guven hissi vermemektir. Bu durum maddî konularda olduğu gibi mÂnevî mevzûlarda da gecerlidir. Kişi Allah ve Resûlu ’nun emÂneti olan Kitap ve Sunnet ’in hukumlerini eğip buker ve terk ederse onlara ihÂnet etmiş olur.
DOSTA VERİLEN SIR Diğer taraftan bir dosta verilen sır da emÂnet olduğundan, onu ifşÃ‚ etmek de ihÂnet cercevesine girer.
Yuce Rabbimiz ise hÂinleri hic sevmez. (EnfÂl 8/58; Hac 22/38)
Onların hîlelerini kesinlikle muvaffÂkiyete erdirmez. (Yûsuf 12/52)
Muazzez Peygamberi ’ne de hıyÂnet ehlinden uzak durmasını emrederek şoyle buyurur:
“HÂinlerden taraf olma!” (Nis 4/105)
“Kendilerine hıyÂnet edenleri savunma; cunku Allah hÂinliği meslek edinmiş gunahkÂrları sevmez.” (Nis 4/107)
İhÂnet eden kimseler, peygamberlerin en yakın akrabaları bile olsalar, Âhirette kendilerini kurtaramazlar.
Âyet-i kerimede şoyle buyrulur:
“Allah, inkÂr edenlere, Nuh ’un karısı ile Lût ’un karısını misal verdi. Bu ikisi, kullarımızdan iki sÂlih kişinin nikÂhları altında iken onlara hÂinlik ettiler. Kocaları Allah ’tan gelen hicbir şeyi onlardan savamadı. Onlara: «Haydi, cehenneme girenlerle beraber siz de girin!» denildi.” (Tahrîm 66/10)
CENNETE GİRECEK KİŞİLER Resûlullah, Cehenneme girecek kimleri sayarken şunları da zikretmiştir:
“…TamahkÂrlığını ızhar etmeyen hÂin. Boylesi, hangi kapıyı calsa mutlaka ihanet eder.
Akşam, sabah her fırsatta malın ve ehlin hususunda seni aldatan kimse.” (Muslim, Cennet, 63)
Cehennemden kurtularak Cennete girebilmek icin mu ’min olmak lÂzımdır. İman da ihÂnetle bir arada bulunmaz. Nitekim birinci hadisimizde, guvenilmeyen kimsede imanın, ahdine riÂyet etmeyen kimsede de dînin olmayacağı bildirilmiştir. Bu ikisi de guvenilirlikle ilgili konulardır. Hadisimiz, korkutucu uslûbuyla hıyÂnetin ne kadar buyuk bir gunah olduğunu ortaya koymaktadır.
Bazı rivÂyetlerde, mu ’minin gunahlara duşebileceği, ancak hıyÂnet ile yalanın onda kesinlikle bulunamayacağı ifade edilir. (Ahmed, V, 252; Beyhakî, Şuab, IV, 207)
Burada maksat, hıyÂnet ile yalanın buyukluğunu ortaya koymaktır, yoksa mu ’mine diğer gunahların yolunu acmak değildir. Mu ’min butun gunahlardan şiddetle kacınmalıdır, lÂkin hıyÂnet ve yalan onda kesinlikle bulunmamalıdır. Cunku bu kotu vasıflar, mu ’mine hic yakışmaz ve imanla kesinlikle bağdaşmaz.
Resûlullah, Muslumanı tÂrif ederken şoyle buyurur:
“Musluman Muslumanın kardeşidir. Ona hiyÂnet etmez, yalan soylemez ve yardımı ondan esirgemez. Her Muslumanın, diğer Muslumana ırzı, malı ve kanı haramdır.” (Tirmizî, Birr, 18/1927)
CenÂb-ı Hak ’tan hicbir şeyi gizlemek mumkun değildir. O, hÂinlerin kotu bakışlarını ve cirkin niyetlerini bilmekte ve bunu aleyhlerine delil olarak amel defterlerine kaydetmektedir. Kur ’Ân-ı Kerim ’de şoyle buyrulur:
“Allah, gozlerin hÂin bakışını ve kalplerin gizlediği şeyleri bilir.” (Mu ’min 40/19)
Dolayısıyla, Allah ’a ve Âhiret gunune iman eden bir kimsenin, hıyÂnette bulunması mumkun değildir. Nitekim ikinci hadisimizde, hıyÂnetin munÂfıklık alÂmeti olduğu ifade edilmiştir. Hadisin devamında, munÂfıklık alÂmetleri taşıyan kimselerin konuştuklarında yalan soyledikleri ve soz verince buna riÂyet etmedikleri bildirilmektedir ki, bunların hepsi de hÂinlikten bir şubedir. Yani duşuncesine, sozune ve fiiline guvenilmeyen ve ihÂnet etmesinden korkulan kimse, mu ’minlikten uzaklaşıp munÂfıklığa yaklaşmış olmaktadır. Hatta bu kimse oruc, namaz gibi ibadetlere devam etse ve mu ’min olduğunu zannetse bile hakikatte durum boyledir. Bu sebeple mu ’minler, guvenilirlik hususuna cok dikkat ederek, yuksek karakter ve seciye sahibi insanlar hÂline gelmelidir.
“UC İNSANIN DUŞMANIYIM” Diğer bir hadislerinde Resûlullah, Allah TeÂl ’nın:
“Ben kıyamet gunu şu uc insanın duşmanıyım” buyurduğunu bildirmiş ve ilk sırada, Allah adına yemin ettikten sonra sozunden donen kişiyi zikretmiştir. (BuhÂrî, Buyû ’, 106)
Başka bir hadisinde de şu korkutucu haberi vermiştir:
“Ahdine vefÂsızlık eden herkes icin kıyamet gunu bir bayrak dikilip bu falanın vefÂsızlık alÂmetidir diye ilÂn olunacaktır.” (BuhÂrî, Cizye, 22; Edeb, 99; Hiyel, 99; Muslim, CihÂd, 11-17)
Bu kotu duruma duşmemek icin Resûlullah ucuncu hadisimizde, ummetinin her bir ferdine emîn bir kişi olmayı ve kendisine ihÂnet edenlere karşı ihÂnetle karşılık vermemeyi tavsiye etmektedir.
Bu iki husus o kadar muhimdir ki, ahlÂk ve ictimÂî nizamın esasını teşkil eder.
İlk madde, hem Allah ’ın hem de insanların haklarını yerine getirmeyi emreder. Yani maddî hususlarda olduğu kadar mÂnevî alanda da emÂnete ihÂnet etmemek gerekir.
CenÂb-ı Hakk ’ın kullarına emÂneti,
“Biz emÂneti goklere, yere ve dağlara teklif ettik de onlar bunun mes ’ûliyetinden korkarak onu yuklenmekten cekindiler…” Âyetinde işaret edildiği uzere Allah ’ın butun emir ve nehiyleridir. Bunlara tÂbî olan mu ’min, Allah ve Resûlu ’nun emÂnetine riÂyet etmiş demektir. İslÂmî emirlere riÂyet etmeyen kimse ise Allah ve Resûlu ’ne karşı hıyÂnette bulunmuş olur. Bunun zararını da kendisinden başka kimse cekmez. Zira “Kişi kazdığı kuyuya kendi duşer.” (FÂtır 35/43)
“HAİNLİK ETMEYİN” Bu hakikati daha acık şekilde haber veren bir Âyet-i kerimede şoyle buyrulur:
“Ey iman edenler! Allah ’a ve Peygamber ’e hÂinlik etmeyin; (sonra) bile bile kendi emÂnetlerinize hıyÂnet etmiş olursunuz.” (EnfÂl 8/27)
Kendi iyiliğimizi duşunuyorsak, ilÂhî hukumlere ve Efendimiz ’in Sunnet ’ine saygısızlık ve riÂyetsizlikten uzak durup, bize hayat veren bu hukumler sebebiyle Allah ’a şukretmemiz gerekir. Onlara sadakat ve itaatten ayrılmayıp, dînî vazifelerimizi ciddiyet ve samimiyetle yapmamız, saÂdet ve selÂmetimizin temînÂtıdır. Bir insan boyle davranmaz da Allah ve Resûlu ’ne hıyÂnet ederse, insanların emÂnetlerine daha fazla hıyÂnet eder. Yani insan, karakter ve şahsiyetini yitirip, Allah ve Rasûlu ’ne ihÂnet etmeye başladığında, artık insanlar arasında da mala, cana, ırza, namusa, hakka, hukûka, vatana ve milli vazifelere hÂinlik eder.
Kulların emÂnetleri acısından bakıldığında, buyuk kucuk her turlu hak ve vazife bir emÂnettir. İnsanlara bile bile haksızlık yapmak ve onları aldatmak hÂinliktir. Taahhud edilen iş, vaktinde ve buyuk bir îtin ile yapılmazsa, ihÂnet sayılır. Vaktinde işin başına gelmemek, işleri ihmal ederek gecikmeli ve kusurlu yapmak da hıyÂnettir ve karşılığında alınan haksız ucret haramdır.
Hadisimizde doğrudan hıyÂnette bulunmak yasaklandığı gibi, hıyÂnete hıyÂnetle mukÂbele etmek de yasaklanmıştır. Ancak hÂinliğe ilk başlayan kimse her zaman icin daha zÂlim olur ve onun cezası da daha buyuktur.
Âdil olan Yuce Rabbimiz, herkesin ne yaptığını cok iyi bildiğinden, kimin haklı kimin haksız olduğunu, kimin ne kadar alacağı ne kadar vereceği bulunduğunu acıkca ortaya koyacak ve ona gore hukum verecektir. Şu hÂdise bu hususu acıklayan ibretli misallerden biridir:
Bir adam Peygamber Efendimiz ’in onune oturdu ve:
“–Ey Allah ’ın Resulu! Benim kolelerim var. Durmadan bana yalan soyluyor, ihÂnet ediyor ve baş kaldırıyorlar. Ben de onlara hakÂret ediyor ve dovuyorum. Onlar yuzunden hÂlim ne olacak?” diye sordu.
Resûlullah şu cevabı verdi:
“–Onların sana karşı yaptıkları hıyÂnet, isyan ve yalanları ile senin onlara verdiğin ceza hesaplanacak, eğer senin verdiğin ceza onların sucuna eşit olursa, senin ne lehine ne de aleyhine bir şey yoktur. Eğer senin verdiğin ceza onların sucundan az ise bu lehine fazilet olacaktır. Eğer verdiğin ceza onların sucunu aşarsa o fazlalığı odemek zorunda kalacaksın, ki bu senden kısas yoluyla alınacaktır.”
Adam bir kenara cekilerek hungur hungur ağlamaya başladı. Bunun uzerine Resûlullah:
“–Allah TeÂl ’nın: «Biz, kıyamet gunu icin adÂlet terÂzileri kurarız. Artık kimseye, hicbir şekilde haksızlık edilmez. (Yapılan iş,) bir hardal tÂnesi kadar dahi olsa, onu (adÂlet terazisine) getiririz. Hesap goren olarak biz yeteriz» Âyet-i celîlesini okumuyor musun?” buyurdu.
Adam bunun uzerine şoyle dedi:
“–VallÂhi y Resûlallah, hem kendim hem de onlar icin birbirimizden ayrılmaktan daha hayırlı bir durum kalmadı. Şahit olun, onların hepsi de hurdur.” (Tirmizî, Tefsîr, 21/3165)
İNSAN NEFSİNİN EN COK HIYÂNETE DUŞTUĞU HUSUS Dorduncu hadisimizde, insan nefsinin en cok hıyÂnete duştuğu bir hususa temas edilmektedir. Az olsun cok olsun devlet ve kamu malına ihÂnet, Allah ’ın affetmeyeceği buyuk gunahlardandır ve kişinin cehenneme girmesine sebep olur. Cunku onlarda, butun ulke insanının hakkı vardır. Dolayısıyla cezası da o nisbette ağır olmaktadır. Bu nevi buyuk gunahlara dalanlar, dunyada hak sahipleriyle helÂlleşip tevbe etmedikleri takdirde, Âhirette ihÂnet ettikleri kişilerle, Allah ’ın huzurunda hesaplaşacaklardır. Yedikleri haklar sebebiyle, sevapları varsa mazlumlara verilecek, onlar bittiğinde de hak sahiplerinin gunahlarını yuklenerek tam mÂnÂsıyla iflÂs edeceklerdir.
İhÂnet ehli, kıyÂmetin zor Ânında kendilerine yardım ve şefaat edecek kimse de bulamaz. Ebû Hureyre (r.a), Peygamber Efendimiz ’in bu konudaki muhim bir îkazını şoyle nakleder:
Bir keresinde Nebî, aramızda ayağa kalktı, ganîmet malına hiyÂnet hakkında konuşma yaptı. HıyÂnetin cok buyuk bir fenÂlık olduğunu, gunahının cok fazla olacağını bildirip, bunun şiddetle haram kılındığını îzÂh etti ve şoyle buyurdu:
“Sakın sizden biri, kıyÂmet gununde omuzunda (hıyÂnetle elde ettiği) bir koyun avaz avaz melerken, oburu de omuzunda bir at kişnerken karşıma cıkarak:
«–YÂ Resûlallah, bana yardım et!» diye yalvarmasın. Aksi takdirde ben ona:
«–Sana hicbir şekilde şefÂat edemem, ben sana dunyada Allah ’ın hukmunu teblîğ etmiştim!» diye cevap veririm.
Biri de omuzunda bir deve boğurduğu hÂlde bana gelip:
«–YÂ Resûlallah, yardım eyle!» demesin! Ben ona da:
«–Senin icin hicbir sûretle şefÂat edemem; cunku ben sana dunyada Allah ’ın hukmunu teblîğ etmiştim!» derim.
Bir başkası da omuzunda altın, gumuş yuklu olarak gelip:
«–YÂ Resûlallah, bana yardım et!» demesin. Ben ona:
«–Sana hicbir turlu yardım edemem. Cunku ben, dunyada sana Allah ’ın hukmunu teblîğ etmiştim» derim.
Bir diğeri de uzerinde (hıyÂnetle elde ettiği) elbiseler dalgalandığı hÂlde gelip:
«–YÂ Resûlallah, bana yardım et!» demesin. Ben ona da:
«–Sana hicbir şekilde yardım edemem. Cunku ben dunyada sana Allah ’ın hukmunu teblîğ etmiştim» derim.” (BuhÂrî, CihÂd, 189; Muslim, İmÂret, 24)
Kıyamet gunu hÂinlerin, haksız yere aldıkları malla birlikte gelmesi, şiddetli bir tehdît olup, onların cehennemlik olduğuna delÂlet etmektedir.
Omer (r.a) şoyle anlatır:
Hayber Gazvesi gunu idi. Hz. Peygamber ’in ashÂbından bir grup geldi ve:
“–Falanca şehit, falanca da şehit!” dediler.
Sonra bir adamın yanından gecerken:
“–Falanca kişi de şehit olmuş!” dediler.
Bu def Efendimiz:
“–Hayır, ben onu, ganîmet mallarından haksız yere aldığı bir hırka icinde cehennemde gordum” buyurdu.
Sonra da:
“–Ey İbn-i HattÂb, git ve insanlara «Cennete ancak mu ’minler girebilecektir» diye nid et!” emrini verdi.
Ben de cıktım ve:
“Cennete ancak mu ’minler girebilecektir!” diye nid ettim. (Muslim, ÎmÂn, 182)
Kul hakkı o kadar muhimdir ki en yuksek makamlardan biri olan şehitlik bile onu affettirememiştir. Bu sebeple haksız kazanc ve hıyÂnetten şiddetle kacınmak îcÂb eder.
Peygamber Efendimiz ’in cennete sadece mu ’minlerin girebileceğini ilan ettirmesi ise, hıyÂnetin iman ile hicbir sûrette bağdaşmadığını gostermektedir.
Diğer taraftan, hÂinlere yardımcı olmak da ayrı bir ihÂnettir. Peygamber Efendimiz:
“Kim emÂnete hiyÂnet eden kimseyi gizlerse, o da onun gibidir!” buyurmuştur. (Ebû DÂvud, CihÂd, 135/2716)
DEVLET MALINA İHANET ETMEYİN Dorduncu hadisimizden anlaşıldığına gore, umûmun hak ve hukûkunu ilgilendiren vazifelerin peşinde koşmamalıdır. Ancak vazife verilmişse bunu da en iyi şekilde îf etmeye calışmalıdır. Boyle bir vazifeyi kabul eden kişi, kendisi icin tÂyin edilen ucretin dışında hicbir şey alma hakkına sahip değildir. Ayrıca, vazifesi muddetince hediye kabul etmesi de uygun gorulmemiştir. Cunku, bu tur salÂhiyet sahibi kişilere hediye veren insanlar, toplumun aleyhine bir takım menfaatler elde etme peşinde olabilir. Bu da muhtelif hıyÂnet ve suistimallere yol acar.
AshÂb-ı KirÂm bu konuda cok titiz davranırlardı:
Hz. Ebûbekir, MuÂz bin Cebel ’i zekÂt memuru olarak vazifelendirmişti. Muaz (r.a) bazı mallarla geldi ve Hz. Ebûbekir ’e:
“–Bunlar sizin, şunlar da bana hediye edilenler” dedi.
Hz. Omer:
“–Onların tamamını Hz. Ebûbekir ’e teslim et” dedi.
MuÂz (r.a), kendisine hediye edilenleri vermekte yavaş davrandı. Gece uykuya daldığında bir ruy gordu. Sanki kendisi buyuk bir ateşin kenarındaydı. İcine duşmekten korkuyordu. O esnÂda Hz. Omer geldi ve kuşağından yakalayarak onu ateşten kurtardı.
MuÂz (r.a), sabah olunca doğruca Hz. Ebûbekir ’in yanına varıp ruyÂsını anlattı ve yanındaki malların tamamını ona teslim etti.
Hz. Ebûbekir de:
“–MÂdem boyle davranıyorsun, ben de onları sana gonul hoşluğuyla veriyorum” dedi.
Bunun uzerine Hz. Omer:
“–İşte şimdi bunlar sana helÂl u hoş oldu” dedi. (İbnu ’l-Cevzî, MenÂkıb, s. 261)
Resûlullah, kamu malına ihÂnet etmeyen insanları methetmiş ve bunun ovulecek bir haslet olduğunu gostermiştir. Bir gun şoyle buyurmuştur:
“Esed ile Eş ’arî kabileleri ne guzel kabiledirler; harbden kacmazlar ve ganimet malına hıyÂnet etmezler. Onlar bendendir, ben de onlardanım.” (Tirmizî, MenÂkıb, 74/3947)
CenÂb-ı Hak da hıyÂnette bulunmayanlarla beraberdir. Bir kudsî hadiste bu hakikat şoyle haber verilir:
“Allah TeÂl buyuruyor: «Biri diğerine ihÂnet etmediği muddetce, ben iki ortağın ucuncusuyum. Biri arkadaşına hıyÂnet ederse, ben aralarından cıkarım.” (Ebû DÂvud, Buyû ’, 26-27/3383)
CenÂb-ı Hak aradan cıkınca oraya hemen şeytanın girip her iki ortağı da hazîn akıbetlere surukleyeceğinde şuphe yoktur.
İhÂnetle ilgili bir mevzû da, kişinin kendisiyle istişÃ‚re eden kardeşini yanlış yonlendirmesidir. Doğrunun ne olduğunu bildiği hÂlde ondan hic bahsetmeyip yanlış yolu tavsiye eden kimse, kendisine guvenerek gelen kardeşine buyuk bir ihÂnette bulunmuş olur.
Hadis-i şerifte şoyle buyrulur:
“Kim doğru olmadığını bildiği hÂlde Musluman kardeşine bir işi tavsiye ederse, ona ihÂnet etmiş olur.” (Ebû DÂvud, İlim, 8/3657)
Kendisine guvenerek sozunu dinleyen birine kişinin yalan soylemesi kadar buyuk bir ihÂnet duşunulemez. Cunku insan, yalan soyleyeceğini hic tahmin etmediği bir tanıdığının sozleri karşısında son derece saf ve tedbirsiz davranır. Dolayısıyla uğrayacağı zarar da diğerlerine nisbetle buyuk olur.
HıyÂnetin butun boyutlarını ve zararlarını acıkca beyan eden Resûlullah, ummetine ornek olmak icin dualarında bu kotu huy ve tabiattan Allah ’a sığınmıştır. Beşinci hadisimizde gorulduğu uzere:
“Allah ’ım! EmÂnete ihÂnetten sana sığınırım; o ne kotu bir kalbî haslet, huy ve tabiattır” buyurmuş ve bizlere nasıl dua etmemiz gerektiğini gostermiştir. Aynı zamanda, hÂinliğin insanı rezil eden ve onu en aşağı seviyeye indiren korkunc durumunu ummetine gostermek istemiş ve ondan Allah ’a sığınmalarını tavsiye etmiştir.
Tabiî ki burada bahsedilen ihÂnet, daha evvel de gectiği uzere, gizlice ahdi bozarak karşı tarafın haklarını ciğnemek, hakka muhÂlif davranmak olduğu gibi daha umûmî mÂnÂda İslÂmî hukumlere riÂyetsizliği de ifade etmektedir. Zîr CenÂb-ı Hak, şerʻî mukellefiyetleri bize emÂnet olarak vermiştir. (AhzÂb 33/72; EnfÂl 8/27)
Kaynak: Dr. Murat Kaya, Efendimiz ’den Hayat Olculeri, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan