Fahr-i KÂinÂt Efendimiz, insanın yaratılış gayesini oğretti. Âyet-i kerîmede “Ben cinleri ve insanları, ancak Bana kulluk etsinler diye yarattım.” (ez-ZÂriyÂt, 56) LÂkin ibÂdetleri sadece zÂhirî şartlarıyla değil, bÂtınî ve mÂnevî derinliğiyle tÂlim etti. Yani Peygamberimiz (s.a.v) "İbadetlerimizi nasıl yapmalıyız?" sorusuna hayatının her alanında cevap verdi.Peygamberimiz; huşû icinde, yani kalp ve beden Âhengi icinde bir namaz kıldı. Boyle kıvamlı bir namaz oğretti. Fahr-i KÂinÂt Efendimiz; orucu da zÂhir ve bÂtın beraberliği icinde tÂlim etti. Sadece mideye değil; gozune oruc, kulağına oruc, vicdanına oruc tutturmanın zarûretini oğretti. “Haccın menÂsikini, ibÂdet tafsilÂtını benden oğrenin!” buyurdu. (Ahmed, III, 318, 366)

NAMAZI OĞRETTİPeygamberimiz; huşû icinde, yani kalp ve beden Âhengi icinde bir namaz kıldı. Boyle kıvamlı bir namaz oğretti. Buyurdu:

“Namaza durduğunda sanki son namazın gibi kıl!” (İbn-i MÂce, Zuhd, 15)

“Namaz gozumun nûrudur.” (NesÂî, İşratu ’n-NisÂ, 1) buyurdu.

“Beni nasıl kılıyor goruyorsanız oyle namaz kılın!” (BuhÂrî, EzÂn, 18) buyurdu.

Namazı duzgun kılmayana tekrar kıldırttı. Doğrusunu oğretti. Harpte, seferde, hastalıkta, dÂim namazı hatırlattı. Son nefesinde de;

“Namaz namaz!..” diyordu.

CenÂb-ı Hak, Efendimiz ’in beraberindeki ashÂbı;

تَرٰيهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا

“Onları rukûya varırken, secde ederken gorursun.” vasfıyla methetti. (Bkz. el-Feth, 29)

Ferdî ibÂdetlerin zirvesi namazdır. İlk farz olan ibÂdettir. Fahr-i KÂinat -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in yanındaki ashÂbın manzarası, onların en guzel tarifi ve ifadesi, bu ibÂdeti kalp ve beden Âhengi hÂlinde îf edebilmeleri olmuştur.

Onlar bu namazı cemaatle îf ederler. Cemaat hÂlinde, muntazam saflarla ed edilen namaz; ne guzel bir ictimÂî Âhenk manzarasıdır! Orada cemaat; birbirinin hÂlini, sevinc ve ıstıraplarını sîmÂlarından anlar ve kardeşliğin en guzel zirvesini yaşarlar.

Bilhassa rukû ve secde; AllÂh ’ın karşısında boyun eğmenin, hicliği idrÂkin ve tereddutsuz itaatin en guzel ifadesidir. İslÂm duşmanlarına şiddetli olan mu ’minler; kendi aralarında merhametli oldukları gibi, AllÂh ’ın huzûrunda da kemÂl-i edep ve tÂzim icindedirler.

“Onları rukû ve secde hÂlinde gorursun.”

Onların bu rukû ve secde hÂlleri bir rûhÂniyet tevzî eder. İşte bu; «bir vecd ile bin secde edebilme»nin gonul manzarasıdır.

Farz namazların hÂricinde de mu ’min, Peygamber ’i gibi; her fırsatta namazla Rabbinin huzûruna koşar. Teheccud, kuşluk, evvÂbîn gibi mûtad vakitleri; namazla ziynetlendirir. HÂcet, istihÂre, şukur, abdest, tahiyyetu ’l-mescid, husûf ve kusûf gibi her vesile ile namaz kılar. Namaz ile Rabbinden yardım ister. Namaz ile Rabbiyle konuşur, namaz ile mîrÂca yol arar. Zira Rabbimiz;

“Secde et ve yaklaş!” (el-Alak, 19) buyurmuştur.

Mu ’minin îmÂnı; namaz ile, namazda okuduğu Kur ’Ân ile, secdeler, kıyamlar ve rukûlar ile kuvvetlenir.

Gercek namaz, fahşÃ‚ ve munkerden koruyan namazdır. Gonle huşû ve heyecan veren bir namazdır. HÂli devamlı olan bir namazdır. Hazret-i MevlÂn der ki:

“Oyle bir abdest al ki, hic bozulmasın! Oyle bir namaz kıl ki hic bitmesin!”

Yani;

“Oyle bir rûhÂnî zindelik icinde bulun ki, hic tukenmesin.”

Yani namaz, CenÂb-ı Hakk ’a kavuşturacak bir mÂnevî lezzet olmalıdır. Huzûr-i ilÂhîye cıkışın hurmet ve tÂzîmi icinde olmalıdır.

Rabbimiz de zaten kullarına, ilÂhî huzûra cıkarken temiz elbiselerle bulunmalarını bu sebeple emir buyurmaktadır:

يَا بَن۪ٓي اٰدَمَ خُذُوا ز۪ينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ

“Ey Âdemoğulları! Her secde edişinizde guzel elbiselerinizi giyin…” (el-A‘rÂf, 31)

Namazı bize Allah Rasûlu oğretti.

Gunumuzde bazı nÂdanlar; namazı, İslÂm ’dan onceki dinlerden aldıklarını iddia etmektedirler. Bu asla doğru bir iddia değildir. Hazret-i Âdem ’den beri şerîatlerde namaz var olmakla birlikte, zÂyî ve tahrif olmuş idi.
Peygamberimiz, namazı once CebrÂil -aleyhisselÂm- ’dan oğrendi. Mîracda da beş vakit namazın farziyeti bizzat CenÂb-ı Hak tarafından Efendimiz ’e vahyolundu.

Gunumuzde imam-hatip okullarında ve butun dînî eğitim muesseselerinde namaza cok ihtimam gosterilmesi zarûrîdir. Maalesef bu sahada ihmaller işitilmektedir.

Fahr-i KÂinÂt Efendimiz; farz namazları cemaatle kılarak ictimÂîleşmeyi de oğretti. Cemaat buluşmasını, ictimÂîleşme icin bir vesile kıldı.
Cunku cemaatle kılınan bir namazla, vicdÂnî duygular derinleşir. Mu ’min; kardeşinin sevinciyle sevinmeyi, derdiyle dertlenmeyi oğrenir.

Nasıl bir ictimÂîleşme?

“-sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz; din kardeşlerinden birini uc gun gormese sorardı. Uzaktaysa, seyahatteyse ona du ederdi, evindeyse ziyaret eder, hastaysa şif dilerdi.” (Bkz. Heysemî, II, 295)

Efendimiz cemaatini takip ederdi. Medine ’ye getirilen kuvvetli bir kole, en guzel şekilde hizmet etmek icin; sadece vakit namazlarında Efendimiz ’le Mescid-i Nebevî ’de olmak şartını koşmuştu. Efendimiz, bu koleyle cok alÂkadar oldu. Hastalandığında ashÂbıyla ziyaretine gitti, vefatında kabrine bizzat indirdi.

Cemaatle namazda safların duzenine, namaz kılanların tertip ve intizÂmına Peygamber Efendimiz buyuk ihtimam gosterdi. Saf duzeniyle kalpler arasında irtibat kurdu. Namazı ictimÂî hayat icin bir model olarak gosterdi.

Nitekim hakkıyla ed edilen bir namaz; aile, muÂmelÂt, ahlÂk vb. hayatın diğer sahalarına musbet bir şekilde akseder. Namaz bir insanın kulluğunun aynasıdır.

ORUCU OĞRETTİFahr-i KÂinÂt Efendimiz; orucu da zÂhir ve bÂtın beraberliği icinde tÂlim etti. Sadece mideye değil; gozune oruc, kulağına oruc, vicdanına oruc tutturmanın zarûretini oğretti.

Buyurdu:

“Nice oruc tutanlar vardır ki, orucundan kendisine kuru bir aclıktan başka bir şey kalmaz!..” (İbn-i MÂce, SıyÂm, 21)

“Kim yalan konuşmayı ve yalan-dolanla iş yapmayı terk etmezse, AllÂh ’ın, o kimsenin yemesini ve icmesini bırakmasına ihtiyacı yoktur.” (BuhÂrî, Savm, 8)

RamazÂn-ı şerifleri; infak, ikram, fitre, îtikÂf, Kur ’Ân tilÂveti ve benzeri uhrevî gayretler icin Âdet bir kamp hÂline getirdi.

Selef-i sÂlihîn icin Ramazan, senenin kalbi oldu.

ZEKÂTI, İNFÂKI, SADAKAYI OĞRETTİOnce şunu oğretti:

“‒Mulk kimindir?”

“‒Mulk, AllÂh ’ındır!”

Beşerî sistemlerde ise; mesel komunizmde mal, toplumundur. Kapitalizmde mal, fertlerindir. Bu teorileri uygulamak icin her iki sistem de insanları istismÂr etmiş; akıl almaz zulumler yapmış, haksızlar ve mal uğruna nice memleketleri ve milletleri harap etmiştir; hÂl da butun dunyayı yakıp yıkmaktadır. En vahşî katliÂmlara revac vermiştir, hÂl da aynı vahşet ve şiddetlerine devam etmektedir.

İslÂm ’da ise mulk, ne fertlerindir ne de toplumundur; «اَلْمُلْكُ لِلّٰهِ» / mulk AllÂh ’ındır; kullara ise sadece emÂnettir. Aynı zamanda bir imtihan malzemesidir.

EmÂnettir, cunku gercek sahibi Allah ’tır. Kul emÂnetci olarak, asıl mulk sahibinin tasarruf şartlarına riÂyet etmek mecburiyetindedir. Bu şartların en meşhur ikisi:

İsraf yok!

Pintilik yok!
Nefse kifÂyet kadar kullandıktan sonra gerisini infÂk etmek, ashÂbın tasarruf şekliydi. Nitekim;

«–Ne infÂk edelim?» diye sorulunca cevaben şoyle buyurulmuştu:

قُلِ الْعَفْوَ

“…İhtiyac fazlasını…” (el-Bakara, 219)

Bu itibarla Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- dunyada nÂil olunan her şeyin;

Gecici bir emÂnet ve
Hesabı sorulacak bir imtihan malzemesi olduğu şuurunu ashÂbına oğretti.
Nasıl verilmesi gerektiğini de oğretti.
Her turlu infÂkın;

يَاْخُذُ الصَّدَقَاتِ

“…Sadakaları Allah alır…” (et-Tevbe, 104) şuuruyla, yani hurmetle, muhatabı incitmeden, minnet yuklemeden, Âdet kabulu icin teşekkur edÂsıyla verilmesi gerektiğini oğretti.

İnfÂkı sadece zengine oğretmedi. Ebû Zer -radıyallÂhu anh- gibi fakir bir sahÂbîsine de şoyle buyurdu:

“−Y Eb Zer! Corbana su kat ve sonra da komşularını gozden gecir ve nezÂketle infÂk et.” (Muslim, Birr, 142, 143)

Bu fermanın icinde şu uc dustur yer almakta:

Verecek hicbir şeyin yoksa bile corbana su ekleyip infÂka imkÂn oluştur!

Kendin ihtiyac sahibi olsan da etrafındaki muhtacları gozet!

Verdiğini de nezÂket ile tevzî et!
İnfak Âyetinin inmesiyle Allah icin infak tÂlimini oğrenen en fakir suffe ashÂbı dahî; dağlardan odun, calı cırpı topladı, sattı, parasını Efendimiz ’e infÂk olarak takdim etti.

Kimi sahÂbî, akşama kadar calışıp bir avuc hurma kazandı. Onun yarısını Allah Rasûlu ’ne getirdi.

HACCI OĞRETTİ“Haccın menÂsikini, ibÂdet tafsilÂtını benden oğrenin!” buyurdu. (Ahmed, III, 318, 366)

ŞeÂire hurmeti oğretti.
«Refes, cidal ve fusûk»tan arınmış bir haccı ed etti ve ed ettirdi. Mesel Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- ’a şoyle buyurdu:
“YÂ Omer! Sende fazla kuvvet var. (Haceru ’l-Esved ’i opeceğim diye) zayıfa eziyet vermeyesin. Ruknu boş gorursen yanaşarak istilÂm et, değilse tekbir getirip gec!..” (Ahmed, I, 23)

Haccın ancak helÂl kazancla makbul olacağını oğretti ve şoyle buyurdu:
“Kim bu Beyt ’i, haram kazanctan elde ettiği parayla ziyaret ederse AllÂh ’a itaatten cıkmış olur. Boyle bir insan hacca niyet eder, ihrÂma burunerek bineğinin uzengisine ayağını basıp devesini hareket ettirdikten sonra;

«Lebbeyk AllÂhumme lebbeyk» derse, semÂdan bir munÂdî şoyle seslenir:

«Sana, ne lebbeyk ne de sa‘deyk! Cunku senin kazancın haram, azığın haram, bineğin haramdır. Hicbir sevap almadan, gunahkÂr olarak don! Hoşlanmayacağın şeyle karşılaşacağından dolayı uzul!..»” (Heysemî, III, 209-210)

O ’nun oğrettiği «gonul kazanma» dusturuyla, Ali bin Muvaffak gibi nice gonul talebeleri, hac icin biriktirdikleri paraları fukarÂya infÂk ettiler.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yuzakı Dergisi, Yıl: 2018 Ay: Şubat Sayı: 156

NEDEN İBADET EDERİZ?

EFENDİMİZİN İBADET, MUAMELAT VE AHLAK UFKU
İslam ve İhsan