Son kullanıcıya sunulan ilk bağlantı seceneği, telefon hatları uzerinden modem ile dial-up bağlantı şeklindeydi. Zaman icinde İnternet’e bağlantı seceneklerimiz ceşitlendi, ancak belki de en uygun secenek olan ADSL oldukca gec ve zahmetli bir şekilde kullanıma sunuldu. Bugun itibariyle gerek Turk Telekom gerekse ozel sektor ADSL hizmeti vermeye başladı, onumuzdeki donemde hem hizmet kalitesi, hem de fiyatlar acısından daha guzel gelişmeler bekleyebiliriz.
ADSL binlerce kişinin tercih ettiği bağlantı turu olunca, bu teknoloji hakkında kapsamlı bir yazı hazırlamak gereği ortaya cıktı. Karşınızda oldukca kapsamlı bir ADSL yazısı var, ister ADSL almayı duşunuyor olun, ister halihazırda kullanıyor olun bu yazıda faydalı bir şeyler bulacağınıza inanıyorum.
İsterseniz, ADSL’i anlatmaya başlamadan once İnternet’e bağlanabilmek icin elimizde olan diğer secenekleri kısaca inceleyelim:
Kiralık hat
Bu secenek sadece kurumsal kullanıcılar icin gecerli. İş yerinizle servis sağlayıcı arasında Telekom’un data hatları uzerinden sabit bir bağlantı sağlanıyor.
Servis sağlayıcıya İnternet bağlantısı icin bir ucret oderken, Telekom’a da data hattı icin ayrı bir ucret odeniyor. Maliyetleri topladığınızda en duşuk hızdaki bağlantılar icin dahi aylık yuzlerce dolar para odenmesi gerekiyor, ayrıca bağlantı icin alınacak ozel modemler/yonlendiriciler de yine yuzlerce dolara mal oluyor. Kurumsal kullanıcılar icin uzun bir sure bu tip bağlantı tek secenek olarak goruluyordu ancak ADSL bu durumu değiştirebilir.
Kiralık hatların ADSL’e gore avantajı senkron olması, yani 128 kbps bir hat aldığınızda bu 128 kpbs gonderim ve alım yapabileceğiniz anlamına geliyor (oysa ADSL’de indirim hızı yuksek ama gonderim hızları duşuk 2048 / 512 gibi).
Ayrıca kritik uygulamalarda kiralık hatlar daha guvenli, bir kere calışır hale gelince, kolay kolay sorun yaşamıyorsunuz.
Uydu
Uydu uzerinden İnternet cok yuksek hızları vaadetmesine rağmen bazı dezavantajları nedeniyle yeterli ilgiyi goremedi. Yakın bir zamana kadar uydu bağlantısı icin kurulacak ekipman pahalıydı ve tek yonlu veri aktarımına izin veriyordu. Yani uydu uzerinden sadece veri indirebiliyordunuz. Veri gonderimi icin yine telefon hattından ikinci bir bağlantınızın olması gerekiyordu. Ancak şu anda karasal hatlardan bağımsız, veri alıp gonderebilen uydu secenekleri mevcut (www.dexar.com ). Ayrıca son donemde rekabet ve yaygınlaşma sonucu fiyatlarda da onemli duşuşler meydana geldi.
Yuksek maliyetler ve uygulama zorluklarını yanı sıra uydunun kendine has bazı dezavantajları var. Gecikme bunlardan birisidir. Size ulaşacak bilgi once servis sağlayıcıdan uzaydaki uyduya, oradan da sizin canak anteninize kadar uzun bir mesafe kat etmek zorunda. Bu durumda bazı uygulamalarda (on-line oyunlar gibi) problemler soz konusu olabiliyor.
Ancak uydu bağlantısı size “uydu” ile haberleşme imkanı verdiği icin bir takım ekstralara sahip. Ornek olarak, tum uydu yayınlarını izleyebilme, kendi uydu yayınınızı yapabilme boylece sizin kanalınızı izleyenlere on-line eğitim ve benzeri hizmetleri sunabilme sayılabilir.
Ancak ortalama bir İnternet kullanıcısı icin en ideal cozum olmadığını goruyoruz. Bu en azından ulkemiz icin şu anda boyle, ancak yurtdışında daha uygun fiyatlı uydu cozumleri mevcut. Uydu uzerinden cok yuksek hızlarda indirme (download) yapılabildiği icin gelecekte yine uydu İnternet one cıkabilir.
Bu arada uydudan veri indirmekle ilgili bir noktayı acıklamak lazım. Uydu İnternet kullanmak icin bir dijital uydu kartına (bilgisayara takılacak bir PCI kart), canak anten ve LNB'ye ihtiyacınız var. Daha sonra bu hizmeti veren firmalara başvurup, parasını odeyip abone olmanız gerekiyor. Bundan sonra normal olarak İnterneti kullanabilirsiniz. Ancak eğer bir dijital uydu kartınız ve uydu/lnb setiniz varsa, ceşitli programlar kullanarak, uydu İnternet servisini parasını vererek kullanmakta olan kullanıcıların indirdikleri dosyaları sizde kendi bilgisayarınıza kaydedebiliyorsunuz. Uydunun doğası gereği bir kullanıcıya gonderilen veri aslında o bolgedeki tum uydu antenlere ulaşıyor. Siz de, sizin canağınıza da gelen bu veriyi kendi bilgisayarınıza kaydedebiliyorsunuz. Ancak bunu İnternet bağlantısı olarak tanımlamak mumkun değil. Cunku belli bir web sayfasını veya dosyayı secip indirmeniz mumkun değil, sadece diğer kullanıcıların o anda indirmekte olduğu dosyaları sizde kendi bilgisayarınıza kaydedebiliyorsunuz.
Kablonet
“Turkiye'de Kablo TV yayınları 1991 yılında PTT tarafından dokuz buyuk ilde başlatılmış (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Konya, Antalya, Gaziantep, Kayseri) ve kısa surede yoğun ilgi gormuştur. Onceleri 22 televizyon kanalı, 4 radyo istasyonu ile yayınına başlayan Kablo TV, kısa surede televizyon kanalı sayısını 35'e cıkarmıştır. Bu gun 45 televizyon kanalı Kablo TV sistemi uzerinden yayınlanmaktadır. 1997 yılında mevcut 9 bolgeye ilave olarak 21 yeni yayın bolgesinde Kablo TV Hizmetlerinin verilebilmesi icin Turk Telekom Gelir paylaşımı esasına gore ihaleye cıkmış, Kablo İletişim firmaları da bu bolgelerdeki yatırımlarını tamamlayarak Kablo TV hizmeti vermeye başlamışlardır.”
Kablo İletişimcileri Derneği'nin web sitesinde (http://www.kaider.org.tr) Turkiye’de kablotv şebekesinin tarihcesi boyle anlatılmış. Kablo TV, bir bolgede her binaya koaksiyel kablo cekilmesi ve TV yayınının bu kablo uzerinden verilmesidir. Yurt dışında, ozellikle de ABD’de cok geniş kablo tv şebekleri mevcuttur ve milyonlarca abonesi vardır. Tek bir kablo uzerinden yuzlerce tv kanalı cok net goruntuyle (antendeki gibi parazit olmaksızın) izlenebilir.
Daha sonraları, “Madem her eve kablo cekmişiz, niye aynı hat uzerinden İnternet erişimi de vermiyoruz?” denilerek kablo tv şebekesinden İnternet bağlantısı sağlanmaya başlamıştır. Ulkemizde kablonet olarak adlandırılan bu hizmet bulunmaktadır (kablonet aynı zamanda bu işi yapan firmalardan birisinin ismidir, ben genel manada kullanıyorum). Ancak oncelikle bolgenizde kablolu tv şebekesinin bulunması ve şebekeyi işleten firmanın İnternet hizmeti vermesi gerekmektedir. Yani evinizde kablo tv olması, kablonet kullanabileceğinizi garanti etmez. Kablonet icin şebeke uzerinde bir takım değişiklikler yapılması gerektiği icin yeterli abone olmayan yerlerde kablotv olsa bile kablonet olmayabiliyor.
Kablonet icin kablo modem denilen bir cihaz kullanılır. Kablonet’in telefon hatlarıyla hicbir ilgisi yoktur. 7/24 İnternet’e bağlı kalabilirsiniz ve aylık sabit bir ucret odersiniz.
Ancak Kablonet’in birkac dezavantajından soz etmek gerekiyor. Oncelikle evinizde/mahallenizde kablo tv şebekesinin doşenmiş olması gerekiyor. Ulkemizde uygun fiyatına rağmen ceşitli nedenlerle kablo tv şebekesi cok yaygınlaşamamıştır. Sadece buyuk şehirlerin bazı semtlerinde kablo tv şebekesi bulunuyor. Kablonet’in belki de en cok eleştiri alan yonu ise paylaşımlı bir sistem olmasıdır. Mahallenizdeki kablotv şebekesinin ortak bir İnternet cıkışı bulunmaktadır. Orneğin mahalledeki şebekenin cıkışı 1 Mbit olsun, eğer sadece siz hattı kullanıyorsanız satın aldığınız bağlantı hızınızı sonuna kadar kullanıp, orneğin 256 kbit bağlantınız varsa 30kbit/sn hızında indirme yapabilirsiniz. Boylece 4-5 kişi aynı anda İnternet’i sorunsuzca kullanabilir. Ama bağlananların sayısı arttıkca performans duşmeye başlar. Mahallede aynı anda 100 kişi Kazaa’dan indirme yaptığında, her bir kullanıcının bant genişliği (yani İnternet’ten belli bir anda indirebileceği veri miktarı) oldukca duşecektir. Tabii ki bu problem, kablotv şebekesinin İnternet cıkışı arttırılarak cozulebilir. Esasen kablotv şebekesinin kendi icinde 10 Megabit gibi yuksek hızlarda veri transferi mumkundur. Ancak şebekenin İnternet cıkışı tum kullanıcılara paylaştırılır.
Ayrıca kablotv şebekesi uzerinde ceşitli nedenlerle cok sık arıza olduğunu sık sık duyuyoruz, ancak bu durum teknolojiyle değil, uygulama ve hizmet kalitesiyle ilgili bir durum.
Diğer bir husus da fiyat elbette. Eğer bulunduğunuz bolgede hem kablonet hem de ADSL varsa fiyatlarını karşılaştırıp ona gore karar vermeniz gerekiyor.
Cevirmeli Ağ (Dial-Up)
Ulkemizde hala en cok kullanılan bağlantı şekli cevirmeli ağdır. Hepimizin evinde telefon hattımız var. Modemler ise 10 dolara kadar duşen fiyatlarıyla adeta her PC’nin vazgecilmez bir parcası haline geldi. Aslına bakarsanız, ADSL veya kablonet kullansanız bile, zaman zaman dial-up bağlanmak isteyebileceğiniz durumlar olacaktır.
Tabii ki cevirmeli ağ İnternet’in nimetlerinden tam olarak faydalanmak icin yeterli bir cozum değil. En onemli problem hız; cevirmeli bağlantı ile ulaşabileceğiniz maksimum hız 56000 bit/saniyedir. Bu ise, saniyede (yaklaşık olarak) 7 Kilobayt’la download yapabilirsiniz demektir. Ancak bu “en iyi koşullarda” gecerli bir hesaplamadır. Ortalama bir İnternet kullanıcısı 43000-50000 Bit/Saniye arası bir hızla bağlanır ve download’lar 5 K’yı gecmez. Boyle bir bağlantı uzerinden radyo dinlenebilir ancak canlı tv yayınlarının kesintisiz izlenmesi pek mumkun olmaz.
Girdiğiniz sitelerde “html versiyon” uzerine tıklamak, “flash versiyon” uzerine tıklamaktan daha akıllıca bir hareket olur, cunku 500k’lık bir flash dosyasının yuklenmesi dakikalar alacaktır.
İnternetin sunduğu onlarca ozellik, dial-up’la anlamsızlaşmaktadır. Orneğin ben surekli bağlı değilsem ICQ kullanmanın ne mantığı var? Eğer ikide birde bağlantım kopacaksa dosya indirmenin, hele film veya mp3 indirmenin neresi zevkli diye duşunebilirsiniz ve bence haklısınız.
Dial-up’ın boyle dezavantajları olsa da hala en yaygın kullanılan bağlantı şekli ve bir sure daha bu boyle surecek diyebiliriz.
GPRS
Cep telefonunuz uzerinden İnternet’e bağlanmak ister misiniz? Doğrusu ben isterim. Alırım laptop’ımı, cıkarım dağlara tepelere, bir yandan manzara, bir yandan da chat yaparım…
GPRS veya General Packet Radio Service, cep telefonu şebekesi uzerinden veri alıp gondermeye yarayan teknolojinin ismidir. GSM hattınızı GPRS’e actırdıktan sonra, GPRS ozelliği olan telefonunuzu bilgisayarınıza bağlıyorsunuz. Gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra 7/24 İnternet’e bağlısınız.
Telsim bir donem GPRS bağlantısını aylık sabit bir ucretle veriyordu, oldukca duşuk olan bu ucret, bir cok kişiyi dial-up yerine GPRS kullanmaya sevk etmişti. Ancak şu anda tum cep telefonu şebekesi işletmecileri GPRS hizmetini indirilen veri miktarına gore ucretlendiriyorlar. Yani, gene 7/24 bağlısınız, ancak veri indirdikce, kilobayt başına belli bir ucret oduyorsunuz.
GPRS ortalama bir ev/ofis kullanıcısı icin uygun bir cozum değil. Pahalı ve aynı zamanda dial-up’tan bile daha yavaş. Ancak ileride daha yuksek hızlarda bağlantı secenekleri cıkabilir, fiyat olarak ADSL ve benzeri cozumlere yaklaşması ise zor.
Ancak, GPRS’in tam bir kurtarıcı olduğu uygulamalar da yok değil. Orneğin bayileri dolaşıp fiyat veren, sipariş alan plasiyer tipi elamanlar icin, bir Pocket pc, GPRS bağlantısı ve genellikle web tabanlı bir uygulama uzerinden veri girişi en kolay cozum durumunda olabiliyor.
ISDN
Integrated Services Digital Network’un kısaltması olan ISDN aslında salt İnternet bağlantısından veya veri aktarımından daha fazlasını sunan bir teknolojidir.
ADSL başlığı altında daha ayrıntılı inceleyeceğimiz gibi, evimiz/ofisimiz ile telefon santrali arasında kalan bakır kablo cifti (local loop, last mile) telefon şebekesinin en zayıf ama aynı zamanda en yaygın ve kısa zamanda değişmesi (bakırın fiberle değiştirilmesi gibi) mumkun gozukmeyen kısmıdır. Kullanıcı ile telefon santrali arasında haberleşme analog olarak gercekleşmektedir ve bunun ileride anlatacağımız gibi bir cok kısıtlayıcı yonu bulunmaktadır.
İşte ISDN ile, veri, daha henuz kullanıcı tarafında iken dijitale cevrilmektedir. Bunun sonucu olarak eğer ISDN hattınız varsa; 8 taneye kadar farklı cihazı (telefon, faks, bilgisayar) tek ISDN hattına bağlayabilirsiniz ve aynı bakır hatta bağlı olmalarına rağmen bu cihazların farklı telefon numaraları olabilir. Aynı anda bu cihazlardan 2 tanesi veri alışverişi yapabilir (Basic Rate denilen ve ev/işyeri tipi kullanıcılar icin onerilen ISDN tipi icin).
ISDN uzerinden 128/128 Kbps veri aktarımı yapılabilir. Aynı anda da telefon hattınız uzerinden konuşma yapmanız da mumkundur.
ISDN hattınıza ozel ISDN cihazları bağlayabileceğiniz gibi bir aparatla normal analog telefonunuzu ve hatta analog modeminizi bağlayabilirsiniz. ISDN hattında normal hat gibi karşı tarafın telefon numarasını cevirir ve konuşur/nete bağlanırsınız. Bağlı kaldığınız sure icin para odersiniz. ISDN’de iki kanal mevcuttur. Her bir kanal 64 Kbps hızındadır. Sizin hız talebinize gore once ilk kanal, sonra da otomatik olarak ikinci kanal devreye girer. İkinci kanalın devreye girmesiyle 2 katı kontor atmaya başlayacaktır.
Gorduğunuz gibi ISDN evimizdeki telefon hattının dijitale cevrilmesiyle ilgili İnternet’i aşan bir cerceveye sahip. İnternet bağlantısı acısından bakılırsa, ADSL’in olmadığı ve kontor ucretlerinin kabul edilebilir olduğu durumlarda uygun bir secenek olabilir. Ancak 128 Kbps gibi cok duşuk bir hız sağlaması (ADSL’in 2 Mbit’e kadar alınabildiği goz onune alınırsa) ISDN’i ADSL karşısında zayıf bırakıyor.
Bu arada bizim bahsettiğimiz ISDN BRI denilen ev/işyeri icin onerilen ISDN tipi. ISDN PRI denilen ve yaklaşık ADSL hızında İnternet hızı sunabilen diğer bir ISDN ceşidi daha var. ISDN PRI ancak yuzlerce telefon hattına birden ihtiyac duyan buyuk şirketler, ISS’ler, universiteler vb. gibi yerler icin, İnternet bağlantısının otesinde, cok hatlı telefon hizmeti almak icin tercih edilebilecek bir secenek durumunda.
Eğer beğendiyseniz lutfen +rep..
__________________