Bir eve girerken izin istemenin gereği ve uyulması gereken edepleri ayetler ve hadisler ışığında derledik. “Ey inananlar! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi farkettirip ev halkına selÂm vermeden girmeyin.” (Nûr sûresi (24), 27)Muslumanlar, başkalarına ait bir eve gittiklerinde iceri girmek icin izin istemek zorundadırlar. Cunku bir ev her zaman girilmeye musait bir vaziyette olmayabilir. Sahiplerinden izin almak bunun icin gereklidir. Ayrıca bir eve gelişin farkettirilmesi oksurmek, subhanellah veya Allahu ekber gibi tesbih ve tekbir ifade eden bir soz soylemekle de olabilir. İzin verilmediği takdirde evlere girilmesi cÂiz değildir. Ayrıca eve girerken de hayır icin gelindiğini ve evdekilerin kendisinden emin olmaları gerektiğini ifade etmek icin selÂm verilmesi gerekir. Bu konu, SelÂm bolumunun başlangıcında bu Âyet-i kerîmenin gectiği yerde acıklanmıştı.

“Cocuklarınız erginlik cağına girdikleri zaman, kendilerinden oncekilerin istediği gibi onlar da izin istesinler.” (Nûr sûresi (24), 59)Cocukların erginlik cağına girmelerinin asıl delili ihtilÂm olmalarıdır. Bu yaşın en azı kız cocuklarında dokuz, erkeklerde ise on ikidir. Normali ve coğunlukla goruleni ise on dort - on beş, en sonu da on yedi - on sekizdir. Kendilerinden onceki buyukleri olan sizler nasıl başkalarının ev ve odalarına girerken izin istiyorsanız buluğ cağına ulaşan cocuklar da izin istesinler. Boylece bu Âyet bir once gecen 27 ’nci Âyetin talimatının yerine getirilmesini emretmektedir. Bundan, ihtilÂm cağına ulaşmış olanların erkek ve kadın sınıfından sayılacağı, helÂl, haram ve sair hukumlerde buna gore muamele gorecekleri anlaşılmaktadır. İlk Âyetten sonra bu Âyetle de aynı hatırlatmanın tekrar ediliş sebebi, izin isteme emrinin cok onemli bir hukum olduğunu gostermek icindir. Buluğ cağına gelmiş olan kız ve erkek cocukları, izin almaksızın anne ve babalarının odalarına da giremezler.

EVE GİRERKEN KAPIYI KAC KERE CALMALIYIZ?

Ebû Mûsa el-Eş ’arî radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:

“İzin istemek uc defadır. İzin verilirse girersin, verilmezse geri donersin.”

(BuhÂrî, İsti ’zÂn 13; Muslim, Edeb 33-37. Ayrıca bk. Ebû DÂvud, Edeb 127, 130; Tirmizî, İsti ’zÂn 3; İbni MÂce, Edeb 17)

EVE GİRERKEN İZİN İSTEMENİN EDEBİ

Peygamber Efendimiz ’in bir eve gidildiği zaman izin istemenin, yani kapıyı calmanın en cok uc defa tekrarlanabileceğini ifade eden hadisini bircok sahÂbî rivayet etmişlerdir. Hadisin yukarıda işaret edilen kaynaklarında ceşitli rivayet tarikleriyle birlikte daha detaylı bilgi veren ibarelerin olduğunu gormekteyiz. Mesel bunlardan birine gore, Ebû Mûsa el-Eş‘arî, Hz.Omer ’in kapısına gelip uc defa kapıyı calmak suretiyle izin istemiş, kapının acılmaması uzerine geri donmuştu. Hz.Omer, ona nicin daha cok izin istemediğini ve geri donmeyi tercih ettiğini sorduğunda Ebû Mûsa:

– Ben, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in: “Sizden biriniz uc defa izin istediği halde kendisine izin verilmezse geri donsun” buyurduğunu duydum, demiş; Hz.Omer ona:

– Bu soylediğin sozu duyduğuna ve Resûl-i Ekrem ’in boyle buyurduğuna dair bana şahit getir, demesi uzerine, sahÂbîlerin bulunduğu meclise gelerek durumu anlatmış, orada olanlar şaşırarak, bunu topluluğun yaşca en kucuğunun bile bildiğini soylemişler, bunun uzerine onların yaşca en kucuğu olan Ubey İbni K ’b, Ebû Mûs ile birlikte giderek, Omer ’in huzurunda şahitlik yapmıştı. Bu tutum, Ebû Mûsa ’ya guvensizlikten kaynaklanmıyordu. Hz.Omer, bu konularda ne kadar titiz davrandığını gostermek ve muhtemel yalan ve yanlışları onlemek istiyordu. Onun, Ebû Mûsa ’yı valilik gibi cok onemli bir goreve getirdiği duşunulecek olursa, maksadı daha iyi anlaşılmış olur. Diğer taraftan bu hÂdise, haber-i vÂhidin yani mutevÂtir olmayan haberlerin dinde delil olduğunun da bir isbatıdır. Bu sebepledir ki, butun mezhepler sahihlik şartlarını hÂiz olan haber-i vÂhidle amel edilmesinin vÂcip olduğu goruşundedirler.

Bir eve girmek icin izin istemenin ve selÂm vermenin gerektiği konusunda Kur ’an, Sunnet ve icma-ı ummetten deliller bulunmaktadır. Musluman toplumlarda bu hususa gereken onemin verildiğini ve konuyla ilgili edep kaidelerinin hem ÂdÂb-ı muÂşeret kitaplarında yeterince yer aldığını, hem de en kucuk yerleşim birimlerinde bile yaşatıldığını gormekteyiz. Son zamanlarda bazı cevrelerde ozellikle buyuk şehirlerde bunun ihmÂl edilmesi, İslÂm edebinden uzaklaşmanın ve koru korune gayri muslimleri taklit etmenin bir sonucudur.

İslÂm Âlimleri, uc defadan daha fazla izin istemenin, kapı veya kapı zili calmanın cÂiz olup olmadığı konusunda ceşitli goruşler ileri surmuşlerdir. Duyulmadığına kanaat getirilirse daha fazla calınabileceği goruşunu benimseyenler vardır. Duyulduğu fakat acılmadığı kanaati ağır basıyorsa, o takdirde uc kereden fazla calınmamalıdır.

HADİSTEN OĞRENDİKLERİMİZ

1- Bir eve herhangi bir maksatla gidildiğinde, girilip girilemeyeceği ev sahibinin iznine bağlıdır.

2- Bir eve girmek icin izin istemek, kapı calmak, zil calmak veya seslenmek uc defadan fazla olmamalıdır.

3- Uc defa izin isteyene cevap verilmediği takdirde, duyulmadığı kanaati hÂkimse kapı daha fazla calınabilir, duyulup da acılmadığı anlaşılınca oraya girmekte ısrar etmemek gerekir.

EVE GİRERKEN NEDEN İZİN İSTİYORUZ?

Sehl İbni Sa ’d radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:

“İzin istemek goz(un evin ayıplarını gormemesi) icin şart kılınmıştır.”

(BuhÂrî, İsti ’zÂn 11; Muslim, Edeb 41. Ayrıca bk. Tirmizî, İsti ’zÂn 17)

İZİN İSTEMEK NİYE EMREDİLDİ?

İmam Nevevî hadisin BuhÂrî ve Muslim ’deki rivayetinin sadece son cumlesini buraya almıştır. Sehl ’in rivayet ettiği bu hadisin baş tarafı şoyledir:

Bir adam, Resûlullah sallalahu aleyhi ve sellem ’in kapısındaki bir delikten evin icine bakmış. Resûl-i Ekrem ’in elinde başını taradığı bir demir tarak varmış. Adamın bu davranışını goren Efendimiz:

“Senin beni gozetlediğini bilmiş olsaydım, bununla gozunu oyardım. İzin istemek evin icerisi gorulmesin diye emredilmiştir” buyurmuştur.

Bir eve veya musaade almadan girilmesi uygun olmayan bir yere girmek icin izin istemek, gozler harama bakmasın diye meşru kılınmıştır. Bir kimsenin başkasının evinin icine pencere veya anahtar deliği gibi yerlerden bakması, iceridekileri gozetlemesi, gunumuzde kullanılan tabiriyle rontgencilik yapması haram kılınmıştır. Cunku bu davranış bakan acısından bir ahlÂkî duşukluk, hasta ruhluluk, bakılan icin de bir mahcûbiyet ve huzursuzluk kaynağıdır. Bu sebepledir ki, Peygamber Efendimiz:

“Bir kimse izinleri olmaksızın insanların evinin icine bakarsa, gozunu cıkarmaları onlara helÂl olur” (Muslim, ÂdÂb 43) buyurarak, boyle kimselerin ne kadar buyuk bir suc ve gunah işlediklerine dikkat cekmişlerdir. İslÂm Âlimlerinin coğunluğu bu hadisin bir tehdit ifadesi olduğunu, yoksa gozu cıkarılır anlamına gelmediğini belirtmiştir. Ozellikle Ebû Hanîfe, boyle bir şey yapana diyet lÂzım gelir; cunku birinin evine izinsiz girenin bile gozu cıkarılmaz; bakmak ondan daha buyuk bir suc değildir demiştir. ŞÃ‚fiî mezhebinin bir goruşune gore, başkasının evinin icine bakan kimseye ufak bir taş veya hafif bir şey atmak cÂizdir; atılan bu şeyle o kimsenin gozu cıkarsa diyet lÂzım gelmez, cunku hadisten kesin olarak anlaşılan mÂna budur.

HADİSTEN OĞRENDİKLERİMİZ

1- Bir eve girmek icin izin istemek gerekir.

2- İznin sebebi, gozu haramlardan korumak, hÂne sahibinin gorulmesini istemediği şeyleri gormemektir.

3- İzinsiz başkasının evine giren veya bakan cezalandırılır.

EVE GİRERKEN "SELAMU ALEYKUM" DEMEK

Rib ’î İbni HirÂş şoyle dedi:

Benî Âmir ’den bir adamın bize haber verdiğine gore, bu zÂt, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem evde iken, “İceri gireyim mi?” diye izin istemişti. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hizmetcisine:

“Cık, bu adama izin istemeyi oğret. Once es-SelÂmu aleykum desin, sonra gireyim mi diye sorsun?”, buyurdu. Adam Peygamberimizin soylediklerini duyarak:

Es-SelÂmu aleykum, girebilir miyim? dedi. Bunun uzerine Nebî sallallahu aleyhi ve sellem ona izin verdi o da iceri girdi. (Ebû DÂvûd, Edeb 127. Ayrıca bk. Ahmed İbni Hanbel, Musned, V, 369)

Kilde İbni Hanbel radıyallahu anh şoyle dedi:

Nebî sallallahu aleyhi ve sellem ’in yanına gittim ve selÂm vermeden huzuruna girdim. Bunun uzerine Nebî sallallahu aleyhi ve sellem:

“Geri don ve es-selÂmu aleykum, gireyim mi de” buyurdu. (Ebû DÂvûd, Edeb 127; Tirmizî, İsti ’zÂn 18)

EVE GİRERKEN SELAM VERMEK

İlk hadisin ravisi Rib ’î, tÂbiîn tabakasından olduğuna gore, kendisinden haberi naklettiği kişi sahÂbîdir. Fakat rivayetler bu sahÂbinin isminden bahsetmemektedir. Bu ismin bilinmemesi hadis icin bir kusur teşkil etmez. Cunku butun sahÂbîler bizim inancımıza gore Âdildirler, yani Peygamber Efendimiz ’den yaptıkları rivayetlerde yalan soylemezler. Efendimiz ’in yanına nasıl girileceğini adama oğretmesi icin gorevlendirdiği hizmetcisinin adının Ravza olduğunu Suyûtî, Ebû DÂvud ’un Sunen ’ine yazdığı hÂşiyede belirtir.

Bir eve girmek icin izin isteyen kimse selÂmı once mi vermeli yoksa sonra mı konusunda ihtilÂf edilmiştir. Bunun sebebi her ikisine delÂlet eden hadislerin bulunmasıdır. Bu rivayetlerden hareketle denilmiştir ki, eve girmek isteyen kimse hane halkından bir kimseyi izin almazdan once gorurse, ona selÂm vermesi gerekir; şayet kimseyi gormemişse once izin alır, sonra selÂm verir.

HADİSTEN OĞRENDİKLERİMİZ

1- Bir eve girmek icin usulune uygun olarak izin istemek gerekir.

2- Eve girmeden once ev halkından birini goren kimse, once selÂm verir sonra girmek icin izin ister.

3- Hane halkından birini gormeyen ise, once izin ister sonra selÂm verir.

Kaynak: Riyazus Salihin, Hadis-i Şerif Tercumesi, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan