Yemen ’e kac Osmanlı askeri gitti? Yemen ’de kac şehidimiz var? Yemen şehitlerinin isimlerine ulaşmak mumkun mu? Gidip donemeyenlerin hikayesi.Birinci Dunya Savaşı ’nda Yemen cephesi ile ilgili yaptığı calışmalar sonucu şehit olan yuz binlerce Osmanlı askeri arasında “Adanalı Ali” ve “Antepli Hanefi”nin isimlerine ulaşan Kara Harp Okulu oğretim uyesi Doc. Dr. Yahya Yeşilyurt, bu askerlerin yakınlarının ilk kez bu bilgiyle karşılaşabileceğini soyledi.
YEMEN ’E KAC OSMANLI ASKERİ GİTTİ? Birinci Dunya Savaşı ’ndaki seferberlik sırasında Osmanlı coğrafyasından genclerin silah altına alınmasıyla Anadolu ’dan da hemen her aileden bir kişinin yakını, Yemen ’e gitti ve cephelerde gorev yaptı.
Milli Savunma Universitesi Kara Harp Okulu Dekanlığı tarih bolumu oğretim uyesi Doc. Dr. Yahya Yeşilyurt, hikayeleriyle anlatılan Yemen cephesinin daha iyi bilinmesi icin ozel araştırma başlattı. 7 yıldır Yemen uzerinde araştırmalarını surduren Yeşilyurt, arşiv kayıtlarından ve araştırmalarından elde ettiği bilgileri paylaştı.
Yemen cephesi hakkında pek cok bilginin bulunduğunu, bunların genellikle “hikayeleşmiş” tarzda olduğuna anımsatan Yeşilyurt, “Biz bunları daha doğru, daha sağlam ve belgelere dayalı bir şekilde araştırmaya karar verdik. Dolayısıyla calışmalarımız askeri belgeler, Osmanlı arşivine bağlı olarak hazırlanan belgeler uzerinden yurutulmektedir.” dedi.

Irak, Sarıkamış, Canakkale, Filistin cephesinin belki cok sık duyulduğunu veya Hicaz ’da yaşananların daha iyi bilindiğine, ancak Yemen cephesinin diğerlerinin golgesinde kaldığına işaret eden Yeşilyurt, sozlerini şoyle surdurdu:
“Tabii bizlerin en cok bildiğini duşunduğumuz bolgedir Yemen. Ancak, bunun icerisinde askerlerimizin neler yaşadığına, ne tur hikayeler yaşadığına dair bilgilerimiz cok yeterli değildir. Bugun Anadolu ’da hangi aileye sorarsanız sorun, ailesinden mutlaka bir kişinin Yemen ’e gittiğini ve orada savaştığını; kimisinin geri donduğu, kimisinin geri donemediği hikayelerini duyabilirsiniz. Ancak detayları hakkında hic kimse bir bilgiye sahip değildir. Dolayısıyla biz yaptığımız araştırmalarda zaman zaman bu tur net bilgilere ulaşıyoruz. Mesela Corum ’un Alaca kazasından bir askerimiz sıtmadan dolayı hastaneye yatar, iki gun sonra vefat eder ve onu Lahec ’te şehitliğe gomerler. O askerimizle ilgili bilgilendirme yaptığımızda aileler, ‘Evet, bu bizim dedemiz olabilir. ’ diyebiliyorlar.”
1915 ’TE ŞEHİT OLAN İKİ ASKERİN HİKAYESİ Yeşilyurt, 1915 ’te şehit olan askerlerin hikayesinin de yeni yeni oğrenilebildiğini belirterek, “Cunku savaş yıllarında vilayette cıkan gazeteler elimizde değildi. Fakat bugun artık bunlar yaptığımız araştırmalarda gun yuzune cıkıyor ve biz de bu bilgilerimizi paylaşıyoruz.” diye konuştu.
Araştırmalarda bir gazetede iki askerin ismini gorduğunu anlatan Yeşilyurt, şunları kaydetti:
“Bu askerlerimiz Adanalı ve Gaziantepli. Vazifeli olarak Yemen ’in Şibam denilen kazasına gorevlendirme olarak gonderdiler ve bunlardan birisi topcu, diğeri de aynı bolukte terzi olarak calışırlar. Bu iki askerimiz, gorevlerini ifa ettikten sonra geri donerken yolda maalesef bazı isyancı veya eşkıya olarak nitelendirebileceğimiz kişiler tarafından El Arus koyune yakın bir mevkide saldırıya uğrarlar ve şehit edilirler. Tabii Valimiz Mahmut Nedim Bey ve beraberinde bir heyet toplanır. İlk başta duşunulen, ‘Askerlerimiz acaba firar mı ettiler? ’ şeklinde. Fakat sonra yapılan araştırmalarda askerlerimizin şehit edildiklerini ve uzerlerindeki tufeklerinin ve ceşitli cephanenin calındığı tespit edilir.
Vali başkanlığında yer alan bir heyetle Şibam merkezine gidilir. Askerlerimizin şehit edildikleri ve defnedildikleri yerleri bulurlar. Askerlerimizin naaşını oradan alıp torenle Şibam ’a taşırlar, Şibam ’da da askeri karargah olarak oluşturulmuş yerde onları tekrardan defnederler. Bugun bu 2 askerimiz, yani Adanalı Ali ile Gaziantepli Hanefi ’nin mezarları Yemen ’in Şibam kentinde bulunmaktadır. Şehitlerimizin mezar taşları yazdırılmış, Yemen ’e gitmek bugun mumkun olsa belki bunları tespit etmemiz daha da kolaylaşacaktır.”
“AİLELER, BİZİMLE İRTİBATA GECEBİLİRLER” Yeşilyurt, Anadolu ’daki bazı ailelerin, dedelerinin ya da bir yakının Yemen ’e gittiğini, şehit olduğunu veya Yemen ’de kaldığını duyduğunu belirterek, “Ama biz Adanalı Ali ve Antepli Hanefi ’nin, Mehmetciklerimizin şehit olduklarını biliyoruz, isimlerini biliyoruz, babalarının isimlerini biliyoruz. Nerede şehit edildiklerini ve nereye gomuldukleri biliyoruz. Bundan yola cıkarak ailelerimiz ya da bu şehitlerimizin dedeleri, yakınları olduğunu duşunen aileler bizimle irtibata gecebilirler ve biz bunları doğru bir şekilde yonlendirebiliriz.” dedi.
YEMEN ’DE KAC ŞEHİDİMİZ VAR? Yeşilyurt, Yemen ’de 1870 ’ten 1918 ’e kadar gecen surede 250 ila 500 bin arasında şehit verildiğinin bilindiğini aktardı.

Şehit yakınlarına o donemde, şehadetname belgesinin gonderildiğini anlatan Yeşilyurt, şunları soyledi:
“Ancak Yemen ’den Anadolu ’ya bir postanın gonderilmesi cok zorlaşıyor. Birinci Dunya Savaşı başlayıp da Yemen de bu savaşa dahil olunca, İngilizler, denizden abluka altına alıyorlar ve kesinlikle hicbir kayık, geminin gidişi soz konusu olmuyor. Savaşın başında telgraf hatlarımız tahrip ediliyor, bir haberin gonderilmesi iki uc ayı buluyor. Daha sonradan ceşitli harekatlarla karadaki abluka kaldırılıyor ve bizim iletişim şansımız doğuyor. Ailelere şehadetnamenin gelmiş olabileceğini duşunmuyorum.
Yakın zamanlarda Yemen arşivinden şuheda defteri adı altında şehit askerlerimizin kunyelerinin tutulduğu bir defter var, bununla ilgili bir donuş gercekleşecektir. Daha net; hangi askerimiz hangi şehirli, nerede şehit olduğuna dair daha net bilgiye erişebileceğimizi duşunuyorum. İlerleyen donemlerde, biz bu soylediklerimizi kitaplaştırmayı da duşunuyoruz, dolayısıyla halkımız daha net bilgilere erişebilecektir.”
Kaynak: AA
İslam ve İhsan