Ahmed El-Biruni...


İslam Dunyası'nın en buyuk bilim adamı ve butun cağlar gozonune alındığında ise, en buyuk bilim adamlarından biri." Unlu bilim tarihcisi George Sarton El-Bîrunî’yi boyle değerlendirir. Harezm’de doğan El-Bîrunî, kucuk yaşta, Harezmşahların sarayıyla ilişki kurdu. El-Hakim ve İbn-i Sina gibi donemin en unlu İslam bilim ve duşun adamlarından ders alan, prens ve hukumdarlardan itibar goren El-Bîrunî, Gazneli Mahmud’un Hindistan’ı zaptından sonra Hindistan’a giderek Hint Uygarlığı'nı inceledi.

Felsefe, matematik, astronomi, fizik, coğrafya ve tıp gibi bircok alanda bilime katkılarda bulunmuş olan bilim adamı; gercekliğini, duşunsel cesareti, hoşgorusu ve eleştirel bakış acısı ile Ortacağ’daki bilim anlayışını cok geride bırakmıştı. Ona gore "Her şeyi Allah bilir" duşuncesi bilgisizlik icin bir ozur olamazdı. Arapca, Farsca ve Sanskritce’yi cok iyi bilen El-Bîrunî’nin anadili saptanamamıştır.

Geometri ve trigonometride buyuk başarılar gosteren, ceşitli astronomi aletleri yapan, kendi metodu ve aletleriyle madenlerin ozgul ağırlıklarını yaklaşık olarak saptayan El-Bîrunî, bilimsel capı ve onemi itibarıyla, gercekleşemeyen Doğu Ronesansı’nın olası temel dayanaklarından biri olabilme niteliğine sahipti.

Matematik alanında sinus, kosinus gibi trigonometrik fonksiyonların birer oran, yani sayı olduğunu vurgulayan El-Bîrunî, bu fonksiyonlarda cember yarıcapının birim olarak kabul edilmesini onermiş, bugun Hint-Arap rakamları olarak bilinen rakamları cok acık bir bicimde aktarmış, duzgun polinomların cizimi ve bir acının uc eşit parcaya bolunmesi sorunlarıyla uğraşmıştır.

Ceviri ve siyasetle de uğraşmış olan El-Bîrunî, 1048’de Gazne’de olduğunde, geride bircok onemli eser bıraktı. Bunlardan bazıları şunlardır: "Hareketsiz Yuzyıllardan Kalan Eserler", "Hint Tarihi", "Meskenlerin Arasındaki Mesafeyi Duzeltmek İcin Mekanların Sonunu Sınırlama", "Cevherlerin Tanımasında Topluluk Kitabı", "Eczacılık Kitabı", "Dairedeki Kirişlerin Dairenin Cember Parcasının Kavsi Hesabıyla Cıkarma Kitabı" Yaşadığı cağın ‘Bîrunî Cağı’ olarak anılması kadar bilime ve insanlığa katkıda bulunan El-Bîrunî, Ortacağ’ın en buyuk bilginlerindendir.

alıntı