Darbe girişiminde yaşanan kaosun ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, MGK toplantısında alınan Olağanustu Hal (OHAL) kararını acıkladı. Peki anayasada OHAL nasıl tarif ediliyor?Turkiye'nin 15 Temmuz 2016'da yaşadığı darbe girişiminin ardından ulke genelinde tepkiler gelmeye devam ediyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha once sinyalini verdiği onemli kararı MGK ve Bakanlar Kurulu'nun ardından acıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 3 ay sureyle OHAL kararının alındığını ifade etti. Peki OHAL nedir? İşte mevzuata gore OHAL kanunu...

OHAL NEDİR?

Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilen bu kanunun amacı; Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım, Anayasa ile kurulan hur demokrasi duzenini veya temel hak ve hurriyetleri ortadan kaldırmaya yonelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya cıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu duzeninin ciddi şekilde bozulması, Durumlarında olağanustu hal ilan edilmesi ve usulleriyle olağanustu hallerde uygulanacak hukumleri belirlemektir.

Vatandaşlar icin getirilecek para, mal ve calışma yukumlulukleri ile olağanustu hallerin her turu icin ayrı ayrı gecerli olmak uzere, temel hak ve hurriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya nasıl durdurulacağına, halin gerektirdiği tedbirlerin
nasıl ve ne suretle alınacağına, kamu hizmeti gorevlilerine ne gibi yetkiler verileceğine, gorevlilerin durumlarında ne gibi değişiklikler yapılacağına ve olağanustu yonetim usullerine ilişkin hukumleri kapsar.

OHAL NE KADAR SURE İLAN EDİLEBİLİR?

Yurdun bir veya birden fazla bolgesinde veya butununde altı ayı gecmemek uzere olağanustu hal ilan edebilir.

Olağanustu hal kararı Resmi Gazete'de yayımlanır ve hemen Turkiye Buyuk Millet Meclisinin onayına sunulur. Turkiye Buyuk Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya cağrılır. Meclis, olağanustu hal suresini değiştirebilir. Bakanlar Kurulunun istemi uzerine, her defasında dort ayı gecmemek uzere, sureyi uzatabilir veya olağanustu hali kaldırabilir.

Bakanlar Kurulu, olağanustu halin bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince ilanından sonra; sureyi uzatmaya, kapsamını değiştirmeye veya olağanustu hali kaldırmaya ilişkin hususlarda da karar almadan once Milli Guvenlik Kurulunun goruşunu alır. Olağanustu hal kararının hangi sebeplerle alındığı, bolgesi ve suresi, Turkiye radyo ve televizyonuyla ve Bakanlar Kurulunca gerekli gorulen hallerde diğer araclarla ilan edilir.

Olağanustu hal suresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanustu halin gerekli kıldığı konularda Anayasanın 91 inci maddesindeki kısıtlamalara ve usule bağlı olmaksızın, kanun hukmunde kararnamemeler cıkarabilir. Bu kararnameler Resmi Gazete'de yayımlanır ve aynı gun Turkiye Buyuk Millet Meclisinin onayına sunulur.

ALINACAK OHAL TEDBİR VE YAPTIRIMLARI

Olağanustu hal ilanında; genel guvenlik, asayiş ve kamu duzenini korumak, şiddet olaylarının yaygınlaşmasını onlemek amacıyla 9 uncu maddede ongorulen tedbirlere ek olarak aşağıdaki tedbirler de alınabilir:

a) Sokağa cıkmayı sınırlamak veya yasaklamak,
b) Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, aracların seyirlerini yasaklamak,
c) Kişilerin; ustunu, araclarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suc eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak,
d) Olağanustu hal ilan edilen bolge sakinleri ile bu bolgeye haricten girecek kişiler icin kimlik belirleyici belge taşıma mecburiyeti koymak,
e) Gazete, dergi, broşur, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, coğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanustu hal bolgesi dışında basılmış veya coğaltılmış olanların bolgeye sokulmasını ve
dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşur, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak,
f) Soz, yazı, resmi, film, plak, ses ve goruntu bantlarını ve sesle yapılan her turlu yayımı denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak,
g) Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere ait kuruluşlara ve bankalara, kendi ic guvenliklerini sağlamak icin ozel koruma tedbirleri aldırmak veya bunların artırılmasını istemek,
h) Her nevi sahne oyunlarını ve gosterilen filmleri denetlemek, gerektiğinde durdurmak veya yasaklamak, i) Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin taşınmasını veya naklini yasaklamak, j) Her turlu cephaneler, bombalar, tahrip maddeleri, patlayıcı maddeler, radyoaktif maddeler veya yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı eczalar veya diğer her turlu zehirler ve boğucu gazlar veya benzeri maddelerin bulundurulmasını, hazırlanmasını, yapılmasını veya naklini izne bağlamak veya yasaklamak ve bunlar ile bunların hazırlanmasına veya yapılmasına yarayan eşya, alet veya aracların teslimini istemek veya toplatmak,
k) Kamu duzeni veya kamu guvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bolgeye girişini yasaklamak, bolge dışına cıkarmak veya bolge icerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak,
l) Bolge dahilinde guvenliklerinin sağlanması gerekli gorulen tesis veya teşekkullerin bulunduğu alanlara giriş ve cıkışı duzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak,
m) Kapalı ve acık yerlerde yapılacak toplantı ve gosteri yuruyuşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak veya toplantı ve gosteri yuruyuşlerinin yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her turlu toplantıyı izletmek, gozetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak,
n) İşcinin isteği, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, sağlık sebepleri, normal emeklilik ve belirli suresinin bitişi nedeniyle hizmet aktinin sona ermesi veya feshi dışında kalan hallerde işci cıkartmalarını işverenin de durumunu dikkate alarak uc aylık bir sureyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya ertelemek,
o) Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve uc ayı gecmemek kaydıyla durdurmak,

SIKIYONETİM NEDİR?

Sıkıyonetim, olağanustu halin ilÂnını gerektiren sebeplerden daha vahim sebeplerle ilÂn olunan, gecici olarak temel hak ve hurriyetlerin kısmen veya tamamen durdurulmasına veya Anayasada ongorulen guvencelere aykırı tedbirler alınmasına imkÂn tanıyan ve kolluk yetkilerinin askerî makamlara gecmesi sonucunu doğuran bir olağanustu yonetim usûludur.

Sıkıyonetim ilÂnı işlemi, olağanustu hal ilÂnı işlemi gibi, hukukî bicim olarak bir “Bakanlar Kurulu kararı” şeklinde ortaya cıkar. O nedenle, sıkıyonetim ilÂnı kararı da tum Bakanlar Kurulu kararlarının tÂbi olduğu usûle tÂbidir. Bakanlar Kurulu kararları bir kolektif işlemdir. Sıkıyonetim ilÂn kararı, Cumhurbaşkanının, Başbakanın ve istisnasız butun bakanların iradelerini aynı anda ve aynı yonde acıklamaları ile oluşur. Dolayısıyla olağanustu hal ilÂn kararında Cumhurbaşkanı, Başbakan ve butun bakanların imzaları olmalıdır.

Sıkıyonetim ilÂn kararı Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gun Turkiye Buyuk Millet Meclisinin onayına sunulur. Turkiye Buyuk Millet Meclisi İctuzuğunun 127 ’nci maddesine gore, sıkıyonetim ilÂn kararı Başbakanlık tezkeresi ile Turkiye Buyuk Millet Meclisinin onayına sunulur. Goruşme sırasında siyasî parti grupları siyasî parti grupları veya en az yirmi milletvekillerinin imzası ile sıkıyonetim suresinin kısaltılması veya uzatılması hakkında onerge verebilir. Oylamadan once onerge sahibi beş dakikayı gecmemek uzere soz alabilir.

Sıkıyonetim gerektiren sebepler ise şu şekildedir;

a) Anayasanın tanıdığı hur demokrasi duzenini veya temel hak ve hurriyetleri ortadan kaldırmaya yonelen ve olağanustu hal ilÂnını gerektiren hallerden daha vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması,
b) Savaş hali veya savaşı gerektirecek bir durumun baş gostermesi,
c) Ayaklanma olması,
d) Vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın,
e) Ulkenin ve milletin bolunmezliğini icten veya dıştan tehlikeye duşuren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması.

OLAĞANUSTU HAL NE ANLAMA GELİYOR?

MGK ve Bakanlar Kurulu toplantısı ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, tum ulkede 3 ay sureyle OHAL ilan edildiğini acıkladı. Peki OHAL ne anlama geliyor. Hukuk Professoru Adem Sozuer, "OHAL ne anlam taşıyor?" sorusuna cevap verdi.

Sozuer: "Turkiye'nin olağanustu hal ilan etmek icin başka nedenleri vardı. Guneydoğu'daki teror saldırıları ve IŞID saldırıları nedeniyle. Ama Turkiye tum bu saldırıları normal rejimle karşılamaya calıştı. Bugun dunyada eşine az rastlanır şekilde "darbeci teror" saldırısına uğradı. Bunlar karşısında mecburen olağanustu hak ilan edildi. OHAL anayasada da yazılı bazı olağanustu tedbirleri gerektiriyor. Şunu belirtmek icin OHAL rejimi demek, kuralsızlık demek değildir. Hepsi OHAL kanunda yazılıdır. Tabiki bazı konulardaki sınırlamalar daha fazla olacaktır.

OHAL sadece bize ozgu birşey değildir. Mesela Fransa'da yapılan teror saldırıları sonrası OHAL ilan edilmiştir. Bircok ulkede ilan edilmiştir. Bizim hayatımıza etkisi ise, insanların bazı yerleşimleri yasaklanabilir, eğitim-oğretim kurumlarında oğrenime ara vermek, bircok iş yerinde gazinolarda vs. acılma kapatma saatlerini belirlemek, bunlar dışında aramalar yapılması, aramalar yapılması, ceşitli yukumlulukler getirilmesi, ihtiyac maddelerinin duzenlenmesi gibi durumlar olabilir. Karadeniz hava trafik duzeninde kendine ozgu kurallar almak gibi cok ceşitli haller var. Ozellikle şiddet hareketlerinde alınacak tedbirler var. Orneğin, sokağa cıkmayı yasaklamak en onemli tedbirlerden biri. Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmasını, toplanmalarını yasaklamak, ust ve eşya arama konusunda hakim kararı gerekiyordu fakat artık hakim kararı olmadan bir takım arama ve kontrol noktaları kullanılacak. Basın konusunda da bazı kısıtlamalar getirilecek. OHAL bolgesinde bazı şeylerin yayınlanması, basılması yasaklanabilecek. Bunlar izne tabi olacak. Gorduğunuz gibi bircok sınırlamalar getirilecek."

Kaynak: Haberturk
İslam ve İhsan