piri reis kimdir kısa bilgi
Piri REİS

Doğum tarihi kesin olarak bilinmiyor. 1465-1470 arasında Gelibolu'da doğdu. Asıl adı Muhiddin Pirî'dir. Karamanlı Hacı Ali Mehmed'in oğlu ve unlu Osmanlı denizcisi Kemal REİS 'in yeğenidir. Akdeniz de korsanlık yapmakta olan amcasının yanında yaklaşık 1481'den sonra denize acıldı. 1487'de onunla birlikte İspanya'daki Muslumanlar'ın yardımına gitti. 1491-1493 arasında Sicilya, Sardunya, Korsika adalarına ve guney Fransa kıyılarına yapılan akınlara katıldı. Amcasıyla birlikte Osmanlı Devleti'nin hizmetine girerek 1499-1502 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda bir savaş gemisinde kaptanlık yaptı. 1511'de amcasının olumu uzerine Gelibolu'ya cekilerek Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı) uzerinde calıştı ve 1513'te bir dunya haritası cizdi.

1516 Mısır seferinde Osmanlı donanmasında kaptan olarak savaştı. 1517'de ilk cizdiği haritayı Yavuz Sultan Selim Han’a sundu. 1521'de Kitab-ı Bahriye'yi tamamladıktan sonra 1522'de Rodos seferine katıldı.1524'te sadrazam Makbul İbrahim Paşa'yı Mısır'a goturen gemiye kılavuzluk etti. Sadrazamın ilgilenmesi uzerine 1525'te Kitab-ı Bahriye'yi yeniden duzenleyerek onun aracılığıyla Kanuni Sultan Suleyman Han’a sundu. 1528'de cizdiği ikinci haritasını da padişaha armağan etti. 1528'den sonra guney denizlerinde gorev yaptı. Portekizlilerin Aden'i alması uzerine Suveyş'teki Osmanlı donanmasına kaptan atanarak 26 Şubat 1548'de Aden'i geri aldı. 1552'de onemli bir Portekiz ussu olan Maskat'ı ve ardından Kişm Adası'nı alarak Hurmuz Kalesi'ni kuşattı. Portekizliler'in Basra Korfezi'ni kapatmak istediklerini duyarak kuzeye yoneldi. Katar Yarımadası'na, Bahreyn Adası'na egemen olarak Mısır'a gecti. Donanmayı Basra Korfezi'nde bıraktığı icin sefer sırasında kendisinden yardımını esirgeyen Basra Valisi KubÂd Paşa'nın da girişimleriyle suclu gorulerek Kahire'de 1554 yılında idam edildi.

Buyuk bir denizci olduğu kadar buyuk bir haritacı olan Pirî REİS , korsanlık gunlerinden başlayarak gezip gorduğu yerleri yabancı kaynaklardan da yararlanarak tarihi ve coğrafi ozellikleriyle birlikte kitabında anlatmış ve haritalarını cizmiştir. Kitab-ı Bahriye'nin nazımla yazılan ve denizcilikle ilgili tum bilgilerin toplandığı başlangıc bolumunde, genel acıklamalardan sonra Ege ve Akdeniz adaları tanıtılarak denizle ilgili gozlem ve deneyim onemi vurgulanır. Fırtına, ruzgÂr ceşitleri, pusula ve haritanın tanımından sonra dunyayı kaplayan denizler ve karaların oranı belirtilir. Portekizliler'in denizcilikteki ilerlemeleri ve keşifleri, Cin Denizi, Hint Okyanusu, Akdeniz ve Ege Denizi'ndeki ruzgÂrlar, Basra Korfezi, Atlas Okyanusu ayrıntılı bicimde anlatılır.

Duz yazı ile anlatımın başladığı haritalı bolum asıl metni oluşturur. Bu bolumde Canakkale Boğazı'ndan başlayarak Ege Denizi kıyı ve adaları, Adriyatik Denizi kıyıları, Batı İtalya, Guney Fransa, Doğu İspanya kıyılarıyla cevresindeki adalara ilişkin tarihi, coğrafi bilgiler verilerek Kuzey Afrika kıyıları, Filistin, Suriye, Kıbrıs ve Anadolu kıyıları izlenerek Marmaris'te tum Akdeniz'in havzası noktalanır.

1513'te cizdiği ilk haritasında Kristof Kolomb'un 1498'de cizdiği Amerika haritasından, Portekiz ve Arap haritalarından yararlandığını belirtir. Elde kalan parcası Avrupa ve Afrika'nın batı kıyılarıyla Atlas Okyanusunu, Antil Adalarını, orta ve Guney Amerika'yı gosterir. 1528'de cizdiği ikinci haritasından gunumuze kalan parca, buyuk bir dunya haritasının kuzey batı koşesi olup Atlas Okyanusu'nun kuzeyini, kuzey ve orta Amerika'nın yeni keşfedilmiş kıyılarını ve Gronland'dan Florida'ya uzanan kıyı şeridini icerir. Adalar ve kıyılar son keşiflere dayalı olarak daha doğru cizilidir. Keşfedilmeyen yerler ise beyaz bırakılarak, bilinmediği icin cizilmediği belirtilir. İlk haritadan daha buyuk olcekli ve gelişkin olan ikincisi, teknik olarak doneminin en ileri orneğidir.

ESERİ: Kitab-ı Bahriye, (Yeni harflerle, Denizcilik Kitabı, 2 kitap, Y. Senemoğlu (haz),Tercuman 1001 Temel Eser)

alıntı