Kazimierz Ajdukiewicz (1890 - 1963)




1890 yılında Polonya'da doğan Polonyalı felsefeci Kazimierz Ajdukiewicz, dil felsefesi, mantık, bilgi kuramı ve bilim felsefesi uzerine onemli calışmaları bulunmaktadır. Lvov-Varşova Okulu'nun onde gelen bir uyesi olan Ajdukiewicz, 1930 yılında Duhem ve Poincare'nin bilim felsefesindeki uzlaşımcılığının bir uzantısı olan radikal uzlaşımcılığın bir uyarlamasını ortaya koymuştur. Burada Ajdukiewicz, bilimsel bilginin ancak kapalı ve bağlantılı dil dizgeleriyle ifade edilebileceğini savunur. Kapalı ve bağlantılı bir X dilinin anlam dizeleri onun kavramsal aygıtlarıdır ve bu X diline ilişkin genel kanıtsavlardan, iki kavramsal aygıtın ozdeş olup olmadıkları ya da birbirlerine cevrilebilir olup olmadıkları cıkartılabilir.

Bir bilimsel ifadenin kabul gorup gormemesi belirli bir X diliyle bağlantılıdır. Eğer X dili kapalı ve bağlantılı ise kavramsal aygıtlarımızı her zaman icin değiştirebileceğimizden oturu deneysel durumlar haerhangi bir onermeyi kabul etmemizde ya da reddetmemizde etkili olamazlar.

Ajdukiewicz'e gore deney verileri kavramsal aygıtlarla yakından bağlantılıdır ve her kavramsal aygıt bir dunya goruşu urettiğinden kuramlar ve gozlem raporları mutlak kabul edilmeyip bunların belli bir dunya goruşu ya da bakış acısına bağlı oldukları soylenmelidir. Bu nedenledir ki Ajdukiewicz'in uzlaşımcılığı "radikal" olarak adlandırılır.

Ajdukiewicz sonraları, 1930'ların ortasında, bağlantılı ve kapalı diller duşuncesinin bir "kağıt uzerinde kurgu" olduğu sonucuna vararak radikal uzlaşımcılığını anlambilgisel bilgi kuramı adına terk etmiştir.

Anlambilgisel bilgi kuramında bilgikuramı ile varlıkbilgisini birleştirmeye calışan Ajdukiewicz, dunya uzerine konuşurken bir "nesne dili" kullandığımızı belirtir. Ajdukiewicz'e gore bilgikuramı, dunya ve onun hakkındaki bilgimize ilişkin olduğından, bir bilgikuramcı bilgiyi ve onun nesnesini kavramak icin bir "ustdil" kullanmak zorundadır.

Ayrıca Ajdukiewicz, bilim felsefesinde saptama ya da karar verme kuramına dayanan genel bir yanılabilir cıkarımlar kuramı oluşturmaya calışmıştır. Mantık felsefesi alanında da calışan Ajdukiewicz'in bu alandaki en buyuk katkısı dizimsel kategoriler icin geliştirdiği bicimsel yazılıştır. Ajdukiewicz'in başlıca yazıları "Bilisel Dunya Goruşleri İle Diğer Denemeler 1931-1963 / The Scientific World - Perspective And Other Essays 1931-1963, 1978" adlı yapıtta toplanmıştır. Diğer calışmaları arasında "Tumdengelimli Bilimlerin Yontembilgisi Ustune" ile "Dil ve Bilgi" sayılabilir

alıntı