Kuran okumanın fazileti ve onemi nedir? Kuran'ı hakkıyla okumak ne demektir?Kur ’Ân-ı Kerîm mu ’minlerin dunya ve Âhirette dostudur. Onunla huzur bulur, onunla unsiyet kurar ve onunla tesellî olurlar. Dunyada onlar Kur ’Ân ’a sarılır, Âhirette de Kur ’Ân onları guler yuzle karşılayarak yol gosterir, onlara şefaat eder ve ikramlarda bulunur. Yani Kur ’Ân dunya-Âhiret mu ’minlerin yol arkadaşı ve rehberidir. Kur ’Ân ile kurulacak bu beraberliğin başlangıcı onu tefekkurle okumaktır.
Kur ’Ân ’ı okuyup onun vaadini, tehdîdini, apacık Âyetlerini ve acıklamalarını duşunen kişi, sÂlih amellere daha buyuk bir iştiyakla yonelir. Şupheli şeylerden ve haramlardan daha fazla kacınır. Bu şekilde Kur ’Ân okumak, sÂlih amellerin en faziletlisi ol­duğu icindir ki şeytan, insanları Kur ’Ân ’dan uzaklaştırmak icin var gucuyle calışır. İşte bu hikmete binÂen, Kur ’Ân tilÂvetinden once istiÂze etmek, yani «أَعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ » demek emredilmiştir. Nitekim Âyet-i kerîmede:
“Kur ’Ân okuduğun zaman, kovulmuş şeytandan Allah ’a sığın!” buyrulur. (en-Nahl 16/98)
KUR ’ÂN ’I OKUMANIN FAZİLETİ Kur ’Ân ’ı okumanın faziletine dÂir pek cok Âyet-i kerime ve hadis-i şerif vardır. Şimdi bunların bir kısmını nakledip uzerinde tefekkur edelim:
CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Kendilerine kitap verdiğimiz kimseler(den bazısı) onu, hakkını gozeterek okurlar. Cunku onlar, ona iman ederler. Ama her kim onu inkÂr ederse, işte gercekten zarara uğrayanlar onlardır.” (el-Bakara 2/121)
Bu Âyette Kur ’Ân ’ı hakkıyla okuyanlar methedilmektedir. Hz. Omer (r.a), Kur ’Ân ’ı hakkıyla okumayı şoyle tarif eder: Kişinin, cennetten bahseden Âyetlere gelince Allah ’tan cenneti istemesi, cehennemden bahseden Âyetlere gelince ondan Allah ’a sığınmasıdır.[1]
Kuran'ın Hakkıyla Okunması Ne Demektir? İbn Mesʻûd (r.a) bu konuda şoyle der: Canımı elinde tutan Allah ’a yemin ederim ki bir kişinin onu hakkıyla okuması, helÂlini helÂl, haramını haram olarak kabul edip bunlara riÂyet etmesi, Allah ’ın onu indirdiği gibi okuması, kelimelerini yerinden değiştirerek tahrif etmemesi, ondan hicbir şeyi uygun olmayacak şekilde tevil etmemesidir.
İbn AbbÂs (r.a), onu hakkıyla tilÂvet etmeyi ona hakkıyla ittib etmek ve uymak şeklinde tefsir etmiştir. Yani Kur ’Ân ’ı hakkıyla okumak ancak onu en guzel şekilde hayata tatbik etmek ve onunla amel etmekle tamamlanır.
Hasan Basrî (r.a), mu ’minlerin Kur ’Ân ’ı hakkıyla okumalarını, muhkem[2] Âyetleriyle amel etmeleri, muteşabih[3] Âyetlerine iman etmeleri, muşkil gelen yerleri onu bilen kimseye havÂle etmeleri diye acıklamıştır.[4]
Diğer bir Âyet-i kerimede Yuce Rabbimiz şoyle buyurur:
“Allah ’ın kitabını okuyanlar, namazı kılanlar ve kendilerine verdiğimiz rızıktan gizli ve acık infak edenler, asla zarara uğramayacak bir kazanc umabilirler. Cunku Allah, onların mukÂfatlarını tam oder ve lutfundan onlara fazlasını da verir. Şuphesiz O, cok bağışlayan, şukrun karşılığını bol bol verendir.” (FÂtır 35/29-30)
Allah ’ın kitÂbını devamlı okuyan, anlamaya calışan, ona iman edip icindeki hukumleri hayata geciren, mesel namazı ikÂme eden, Allah ’ın kendilerine ihsÂn ettiği rızıklardan gece-gunduz, mumkun ise gizli, değilse acık infÂk edenler Allah katından kendilerine kesin olarak verilecek olan buyuk sevaplar umid edebilirler. Allah onlara yaptıklarının karşılığını tam olarak ihsÂn ettiği gibi akıl ve hayallerine gelmeyen daha nice ecirler lutfeder. Gunahlarını affeder, az ameline cok mukÂfat bahşeder.[5]
TÂbiînin buyuk fakih ve Âbidlerinden Mutarrıf bin Abdullah (r.a) bu Âyeti okuyunca “Bu, Âyetu ’l-Kurr ’dır, yani bu, Kur ’Ân okuyan ve onu ezberleyenlerin Âyetidir” dermiş.[6] Kurtubî de “Bu Âmil ve Âlim olan kurrÂnın Âyetidir” demektedir.[7]
Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz Kur ’Ân-ı Kerîm ’i okumanın sevap ve faziletini muhtelif misallerle bize anlatmış ve zihinlerimize yaklaştırmıştır. Ebû Hureyre (r.a) bunlardan birini şoyle anlatıyor: Bir gun Rasûlullah Efendimiz (s.a.v):
“–Sizden biri evine donduğu zaman uc adet yavrulaması yakın, iri ve semiz deve bulmak ister mi?” diye sordular. Hepimiz “Evet, isteriz” diye cevap verdik. Efendimiz (s.a.v):
“–Birinizin namazında okuduğu uc Âyet, kendisi icin doğurması yakın uc iri ve semiz deve (infak etmek)ten daha hayırlıdır” buyurdular.[8]
Hic yorulmadan, sıkıntı cekmeden ve kimseye zarar vermeden kolayca mal elde etmek, hele yavrulayan kıymetli hayvanlar gibi hızla artan bereketli mallara sahip olmak her insanın sevdiği bir şeydir. KÂmil îmÂn sahibi mu ’minler, bu tur malları elde ettikten sonra bir de infak edip cenneti kazanmak isterler. Vefat ettikten sonra arkalarında, kıymetli yavrular doğuran bir deve misali sadaka-i cÂriyeler bırakmak isterler. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) bu orneği vermek sûretiyle ummetine Kur ’Ân okumanın fazilet ve bereketini anlatmaktadır. Yavrulayacak develerin ornek verilmesi, aynı zamanda iyiliklerin iyiliklere yol acacağını, boylece ecrin katlanarak artacağını ifade etmektedir.
Bunun bir benzerini Ukbe bin Âmir (r.a) şoyle anlatır: Biz Suffe ’de iken Rasûlullah (s.a.v) yanımıza cıkarak:
“–Hanginiz her gun sabahleyin hic gunah işlemeden ve akrabalık bağlarını koparmadan ButhÂn mevkiine veya Akîk vÂdisine gidip oradan iki adet iri horguclu dişi deve tutup getirmeyi ister?” diye sordular. Biz:
“–Ey Allah ’ın Rasûlu, bunu hepimiz isteriz” dedik. Allah Rasûlu (s.a.v):
“–Birinizin mescide gidip orada Allah ’ın KitÂbı ’ndan iki Âyeti oğrenmesi veya okuması, kendisi icin boyle iki deve (infak etmesin)den daha hayırlıdır. Uc Âyet onun icin uc deveden, dort Âyet dort deveden ve bu şekilde okunacak Âyetler kendi sayılarınca deveden daha hayırlıdır” buyurdular.[9]
Nebiyy-i Ekrem Efendimiz ’in bu mujdelerinin hak olduğuna kuvvetle îmÂn etmek ve bu fırsatı en guzel şekilde değerlendirmek gerekir.
En faziletli Kur ’Ân tilÂveti namaz kılarken kıyamda yapılanıdır. Bu sebeple imkÂn nisbetinde kıyamda cok Kur ’Ân okumaya gayret etmelidir. Rukû, secde ve teşehhudde Kur ’Ân okumak ise yasaklanmıştır. Vakit olarak da gece kılınan namazlar ile gece okunan Kur ’Ân daha ustun gorulmuştur. Zira geceleyin kalp, dunyevî meşgalelerden daha uzak ve daha derli toplu olur, riy tehlikesi de azalır. Gecede bundan başka daha pek cok sırlar vardır. Kur ’Ân ’ın Kadir Gecesi inmeye başlaması, İsr ve MîrÂc mucizelerinin gece olması bunun en buyuk tezÂhurleridir.[10] Bu sebeple gece namazlarında uzun uzun Kur ’Ân okumaya gayret etmelidir. Nitekim Allah TeÂl geceleri kelÂm-ı ilÂhîsini okuyup secdeye kapanan kullarını şoyle medhetmektedir:
“Hepsi bir değildir: Ehl-i kitap icinden Allah ’ın emrini yerine getiren mustakîm bir ummet vardır. Onlar geceleri Allah ’ın Âyetlerini okuyup secdelere kapanırlar.” (Âl-i İmrÂn 3/113)
Teheccud Namazında Kur ’Ân Okumaya Teşvik Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) teheccud namazında Kur ’Ân okumaya teşvik ederek şoyle buyururlar:
“Kim teheccud namazında on Âyet okursa gÂfillerden yazılmaktan kurtulur. Kim yuz Âyet okursa kÂnitlerden (itaat ehli insanlardan) yazılır. Kim de bin Âyet okursa mukantarînden (kantar kantar ecir kazananlardan) yazılır.”[11]
Son iki cuzde 995 Âyet vardır. FÂtiha ’yı ilave ederek bunları okuyan bir kişi kolayca cok ecir alanlar sınıfına dÂhil olabilir.
Rasûlullah (s.a.v), “Eğer Kur ’Ân bir deri icine konup da ateşe atılsa yanmaz”[12] buyurmuşlardır. Bu hadis “Kur ’an ’ı ezberleyip ahkÂmına riÂyet eden kimse cehennemde yanmaz” diye de anlaşılmıştır.[13] Nitekim Ebû UmÂme (r.a) şoyle buyurmuştur:
“Kur ’Ân ’ı oku­yu­n, ezberleyin! Şu duvarda asılı olan mushaflar sizi aldatmasın! Şu muhakkak ki Allah TeÂl Kur ’Ân ’ı ezberleyen bir kal­be azÂb et­mez.”[14]
Kur ’Ân tilÂveti, insanı Âhirette doğrudan yukseltecek ve ulvî makamlara cıkaracak en faziletli amel-i sÂlihtir. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) bunu şoyle haber vermişlerdir:
“Kur ’Ân ’ı okuyup onunla hemhÂl olan kimseye (Âhirette) şoyle denilir:
«–Oku ve yuksel, dunyada nasıl tertîl uzere ağır ağır okuyor idiysen oylece oku, senin makÂmın, okuduğun en son Âyetin seviyesinde olacaktır».”[15]
Hz. Âişe vÂlidemiz bu hadisin şerhi mÂhiyetinde şoyle demiştir:
“Cennetin dereceleri, Kur ’Ân Âyetleri sayısıncadır. Cennete girenler arasında, Kur ’Ân okuyandan daha faziletli kimse yoktur.”[16]
Tabiî bu nimete nÂil olacak kişiler “SÂhibu ’l-Kur ’Ân” olan mu ’minlerdir. Yani gerek tilÂvet ederek, gerekse amel ederek dÂim Kur ’Ân ile beraber olanlardır. Yoksa sadece okuyup onunla amel etmeyenler değildir.[17]
Kur ’Ân okumanın sadece okuyana değil, yakınlarına da faydası vardır. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) bunu şoyle haber verirler:
“Kim Kur ’Ân-ı Kerim ’i okur ve muhtevÂsıyla amel ederse, kıyÂmet gunu anne babasına bir tÂc giydirilir. Bu tÂcın ışığı, guneş aranızda olsa, onun dunyadaki bir eve konulduğunda vereceği ışıktan daha guzeldir. Oyleyse, Kur ’Ân-ı Kerim ile amel eden kişinin durumu nasıl olur, duşunebiliyor musunuz?”[18]
Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) Kur ’Ân ehline ve Âilesine şu guzel mujdeleri vermişlerdir:
“Kıyamet gunu kabir yarılıp Kur ’Ân ’ı okuyan kişi dışarı cıktığında, Kur ’Ân onu rengi solmuş bir adam gibi karşılar. «Beni tanıyor musun?» diye sorar. Mu ’min «Tanıyamadım» der. O şahıs, «Ben oğle sıcağında seni susuz, gece uykusuz bırakan arkadaşın Kur ’Ân ’ım. Her tuccar ticaretinin peşindedir. Sen ise bugun her ticaretin peşinde olacaksın! (Kazancın hepsinden cok olacak.)» (Bir rivayete gore «Bugun ise ben senin icin her ticaretin peşinde olacağım» der. Hemen sağ eline saltanat, sol eline ebediyet verilir, başına vakar tÂcı konur, anne-babasına hulleler giydirilir ki dunya ehli onlara kıymet bicemez (veya) bunlar dunya ve icindekilerden daha kıymetlidir. Onlar, «Bu değerli elbiseler bize nicin giydirildi?» diye sorarlar. «Cocuğunuzun Kur ’Ân ’ı eline alması sebebiyle» denir. Sonra Kur ’Ân okuyan kişiye, «Oku ve cennetin dereceleri ve odaları arasında yuksel!» denir. O, ister hızlı, ister tertîl uzere olsun okumaya devam ettiği muddetce yukselmeye devam eder.”[19]
Kur ’Ân ’ı ferdî okumak kadar cemaat hÂlinde okuyup anlamaya calışmak da cok faziletlidir. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) şoyle buyurmuşlardır:
“…Bir grup insan, Allah ’ın evlerinden bir evde toplanır, Allah ’ın KitÂbı ’nı okur ve onu aralarında muzakere ederlerse, uzerlerine sekînet iner, onları rahmet kaplar ve melekler cevrelerini kuşatır. Allah TeÂl da o kimseleri kendi nezdinde bulunanların arasında zikreder.”[20]
Ebû Hureyre ve Ebû Saîd el-Hudrî (r.a) Nebiyy-i Ekrem (s.a.v) Efendimiz ’in şoyle buyurduğuna şÃ‚hitlik ederler:
“Bir topluluk Allah TeÂla Hazretleri ’ni zikretmek uzere oturduklarında, mutlak onları melekler kuşatır, ilÂhî rahmet kaplar, uzerlerine sekînet iner ve Allah TeÂl onları, katında bulunan ustun kulları (nebîler ve buyuk melekler) arasında zikreder.”[21]
Kur ’Ân tilÂveti en buyuk zikirlerin başında gelir. Dunyada Allah ’ı zikretmek ve O ’nun kelÂmını tilÂvet etmenin en buyuk mukÂfÂtı, O ’nun katında, Mele-i A ’l ’da zikredilmek, orada methedilip ovulmektir. Kur ’Ân okumanın hicbir faydası olmasaydı mu ’mine şeref olarak sadece bu bile kÂfi gelirdi.
Kur ’Ân-ı Kerîm ’in her Âyeti, her kelimesi, her harfi faziletli ve bereketlidir. LÂkin ihlÂs ile okumak şarttır. Kur ’Ân ’ın fazileti, bereketi ve şifÂsı, okuyan kişinin ihlÂsı nisbetinde tecellî eder. Nitekim şoyle bir kıssa nakledilir: Birgun fakir bir bedevî Hz. Ali ’den sadaka istemiş. Ali (r.a), o an verecek bir şey bulamadığı icin yerden bir avuc kum almış, bir şeyler okuyarak uzerine uflemiş. Kumlar altına donuşuvermiş. Hayretler icinde kalan bedevî, Hz. Ali ’ye ne okuduğunu kendisine de soylemesi icin yalvarmış. Hz. Ali (r.a) FÂtiha Sûresi ’ni okuduğunu soylemiş. Bedevî hemen yerden bir avuc kum almış, FÂtiha Sûresi ’ni okuyarak uzerine uflemiş. Fakat kumda bir değişiklik olmamış. Bedevî bunun sebebini sorunca Hz. Ali (r.a) “Bu, bir kalb farkıdır” demiş.
Dipnotlar: [1] İbn Ebî HÂtim, Tefsîr, 1: 218; Ali el-Muttakî, Kenz, 2: 357/4230.
[2] Başka bir ihtimal taşımayıp mÂnası acık olan ifade.
[3] Birden fazla mÂnÂya ihtimali olduğu icin mÂhiyetinin anlaşılmasında zorluk bulunan ifade.
[4] Taberî, CÂmiu ’l-beyÂn, 2: 566-569; İbn Kesîr, Tefsîr, 1: 403.
[5] İbn Kesîr, Tefsîr, 6: 545.
[6] İbn Kesîr, Tefsîr, 6: 545.
[7] Kurtubî, el-CÂmi ’, 14: 345.
[8] Muslim, SalÂtu ’l-MusÂfirîn, 250.
[9] Muslim, SalÂtu ’l-MusÂfirîn, 251.
[10] Bkz. Nevevî, et-TibyÂn fî ÂdÂbi hameleti ’l-Kur ’Ân, s. 88.
[11] Ebû DÂvûd, Şehru RamadÂn, 9/1398.
[12] Ahmed, 4: 151, 155.
[13] Bkz. MunÂvî, Feyzu ’l-Kadîr, 5: 324/9413.
[14] D­ri­mî, Fe­d­ilu ’l-Kur ’Ân, 1.
[15] Ebû DÂvûd, Vitr, 20/1464; Tirmizî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 18/2914.
[16] İbn Ebî Şeybe, Musannef, 6: 120/29952.
[17] Ebu ’t-Tayyib Muhammed Şemsu ’l-Hak b. Emîr Alî el-AzîmÂbÂdî (1857-1911), Avnu ’l-Ma‘bûd fî şerhi Suneni Ebî DÂvûd, Beyrut: DÂru ’l-Kutubi ’l-İlmiyye, 1415, 4: 237.
[18] Ebû DÂvûd, Vitr, 14/1453.
[19] Ahmed, 5: 348; DÂrimî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 15; Abdurrazzak, Musannef, 3: 373; İbn Ebî Şeybe, Musannef, 6: 129; Beyhakî, Şuab, 3: 374/1835.
[20] Muslim, Zikr, 38; Ebû DÂvûd, Vitr, 14/1455; Tirmizî, KırÂÂt, 10/2945; İbn MÂce, Mukaddime, 17.
[21] Muslim, Zikir, 39.
Kaynak: Doc. Dr. Murat Kaya, Kitabımız Kur ’Ân MuhtevÂsı ve Fazîletleri, Erkam Yayınlıar
İslam ve İhsan
KUR'AN OKUMAK İMANI ARTTIRIR
Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz'den Kur'Ân Okuyana Buyuk Bir Mujde