İman ve inkar bakımından insanlar kac gruba ayrılır? İnanc bakımından insanlar...İnsanlar, iman ve inkar yonunden uc sınıfa ayrılır:
1- MU ’MİN Mu ’min; Allah ’tan başka ilÂh olmadığına, Allah ’ın, kÂinÂtın yegÂne yaratıcısı olduğuna, butun ilÂhlık sıfatlarında ve fiillerinde ortağı ve benzeri olmadığına, Muhammed ’in (s.a.v.), Allah ’ın, kullarını hidÂyet icin hak dinle gonderdiği Peygamber ’i olduğuna inanan kimseye denir.[1]
Demek ki mu ’min once Allah ’ın varlığına, birliğine, tek yaratıcı olduğuna, O ’ndan başka yaratıcı olmadığına; eşi, dengi, benzeri, ortağı, oğlu, kızı, anası, babası olmadığına; hicbir şeye muhtac olmadığına; doğmadığına, doğurmadığına; her turlu kemÂl sıfatlarla muttasıf, her turlu noksan sıfatlardan munezzeh olduğuna inanacak, sonra Hz. Muhammed ’in (s.a.v.) Allah tarafından gonderilmiş hak peygamber olduğuna, dolayısıyla onun Allah tarafından getirip bildirdiği kesin olarak sÂbit olan butun dînî emir ve yasaklara inanacaktır. ÎmÂn bolunme kabul etmediğinden, mu ’min sayılabilmek icin, îmÂn esaslarının hepsine toptan ve her birine ayrı ayrı inanmak mecbûriyeti vardır. ÎmÂn esaslarından birinin bile inkÂrı, kufur sayılır.
“Kelime-i tevhid” dediğimiz “L ilÂhe illallah, Muhammedu ’r-Resûlullah” (Allah ’tan başka ilÂh yoktur, Muhammed, O ’nun Peygamberidir) cumlesini veya “kelime-i şehÂdet” dediğimiz “Eşhedu en l ilÂhe illallah ve eşhedu enne Muhammeden abduhû ve resûluh” (Ben şehÂdet ederim ki Allah ’tan başka ilÂh yoktur. Yine şehÂdet ederim ki Muhammed, O ’nun kulu ve Peygamberidir) cumlesini soyleyen, daha doğrusu Allah ’a ve Peygamberi ’ne inanan kişi mu ’mindir. Mu ’min olmak icin, her hangi bir kişi veya kurumdan izin almak gerekmediği gibi, merÂsim yapmak da gerekmez.
ÎmÂnın kazanılması kolaydır. Muhim olan, îmÂnını son nefesini verinceye kadar korumak, ruhunu îmÂnlı olarak teslim etmektir. Bu bakımdan îmÂn, sırf dil ile ikrÂrdan ibaret olmamalı, aksine îmÂnın gereği olan kulluk vazifesini yapmak, dînî emir ve yasaklara bağlı kalarak omrunu devam ettirmek, bir mu ’min icin vazgecilmez bir dustur olmalıdır.
Kur ’Ân-ı kerimde pek cok Âyet, mu ’minlerin ne gibi husûsiyetler taşımaları gerektiğini bildirir.[2]
Hz. Peygamber de mu ’mini;
“Mu ’min, insanların mal ve canları hususunda kendisinden emin oldukları kimsedir.”[3] diye tÂrif ederek, mu ’minin, Allah ’a ibÂdet ve kulluk vazifesini yapmanın yanında, insanlara iyi davranan, hicbir şekilde zarar vermeyen, guvenilir bir kişi olması gerektiğine dikkati cekmiştir.
2- KÂFİR Kufur, lugatta; “ortmek” demektir. Terim olarak ise, îmÂnın zıddı olup “Allah ’ı ve Peygamberi inkÂr etmeye ve yalanlamaya” denir. Rabbini inkÂr edene kÂfir denmesi, Allah ’ın verdiği nimetleri ve Allah ’a giden yolu ortmesindendir.[4] Esas kufur, Allah ’ı bilmemek, yani tanımamak ve yalanlamaktır. Bununla beraber bazan kufre alÂmet olan şeye de kufur denir. Mesel ateşe, aya, guneşe, yıldızlara vb. ibÂdet etmek; peygamber oldurmek; haramları helal saymak vb. kufur alÂmetidir. Bunları yapmak, kufur sayılmıştır. Cunku bu tur fiiller ancak Allah ’ı inkÂr edip yalanlayan kÂfirden cıkar.[5]
İnanc esaslarını diliyle ikrÂr edip de kalbiyle tasdik etmeyenler, insanlar nazarında mu ’min sayılsalar bile Allah katında kÂfirdirler ki bunlara “munÂfık” denir. Kalbiyle tasdik ettiği hÂlde diliyle ikrÂr etmeyenler ise, insanlar nazarında kÂfir olsalar bile -Allah bilir- Allah katında mu ’mindirler.[6]
Mu ’mine, mu ’min; kÂfire, kÂfir demeli; mu ’mine, kÂfir; kÂfire, mu ’min dememelidir. Bunun mesûliyeti buyuktur. Nitekim Hz. Peygamber bu konuda şoyle buyurmuştur:
“Bir kimse diğer bir kimseyi fıskla veya kufurle itham etmesin. Aksi takdirde itham edilen arkadaşında bunlar yoksa, kelime kendine donderilir.”[7] Bu ve benzeri hadisler mu ’minleri, birbirlerini kufur ve nifÂkla itham etmekten sakındırmaya yoneliktir. Yoksa bu tur bir davranış ve soz cok cirkin ve buyuk gunah ise de kufur olmaması gerekir. Her şeyin en doğrusunu şuphesiz Allah bilir. Ehl-i kıble ’yi yani Kıble ’ye yonelerek namaz kılmanın farziyetine inanan kimseyi tekfîr etmemek, Ehl-i Sunnetin prensiplerindendir.[8]
Kur ’Ân-ı Kerimde pek cok Âyette Yuce Allah, kÂfirlerin cehenneme gireceklerini ve orada devamlı kalacaklarını bildirir.[9]
Kufur Ceşitleri
Kufrun bazı ceşitleri vardır ki şunlardır:
a- Kufr-i inkÂr; Allah ’ı hic tanımamak, varlığını kabul ve itiraf etmemek tarzındaki kufurdur. Bu, kalbiyle ve diliyle inkÂrdır.[10]
b- Kufr-i cuhûd; Bu, Allah ’ı (kalben) bildiği hÂlde, inkÂr İblis ’in ve Firavun ’un kufru buna ornektir.[11]
c- Kufr-i inÂd; Kalbiyle Allah ’ı bilmek, diliyle ikrÂr ve itiraf etmek, fakat hasedi ve sapıklığı sebebiyle “İslÂm”ı dîn olarak kabul etmemektir. Ebû Cehil ’in, Hz. Peygamberin amcası Ebû TÂlib ’in kufurleri ve Hz. Peygamberin hak peygamber olduğunu bilen, fakat inadından dolayı onun peygamberliğini reddeden Yahûdî ve Hristiyanların kufru bu turdendir.[12]
d- Kufr-i nifÂk; Diliyle inandığını soylediği hÂlde kalbiyle inanmayan munÂfığın kufru bu turdendir.[13]
e- Kufr-i cehlî; Kendi isteğiyle ama kufur olduğunu bilmeden kufur sozu soyleyen kişinin kufrudur ki bazı Âlimler cÂhilliği sebebiyle bu kişinin kufre girmediğini soylerler.[14]
f- Kufr-i hukmî; Allah ’ın ve Rasûlunun yalanlama alÂmetleri olarak bildirdiği sozleri soylemek ve hareketleri yapmak suretiyle İslÂm ’dan cıkmaktır. O hÂlde her Muslumanın dinde hangi sozlerin ve fiillerin kufur sayıldığını bilmesi gerekir.[15]
Kufre Goturen İnanc, Soz ve Fiillerden Bazıları
Bir mu ’minin kufre girmesine sebep olabilecek bÂtıl inanclar, sozler ve hareketler coktur. Biz bunlardan belli başlılarını zikretmek sûretiyle genel bir fikir vermek istiyoruz.[16]
İki veya daha fazla ilÂha inanmak, kufurdur. Put yapmak ve puta tapmak, kufurdur. Âlemin yaratıcısının, “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” gibi uc esastan meydana geldiğine inanmak, kufurdur. Allah ’ın eşi, oğlu, kızı, annesi, babası olduğuna inanmak, kufurdur. Allah ’tan başkasına secde ve ibÂdet etmek, kufurdur. Allah ’ın adÂletsizlik ve haksızlık yaptığını soylemek kufurdur. Allah ’ın zÂtı, sıfatları, isimleri, fiilleri, emir ve yasaklarıyla -şaka da olsa- alay etmek, bunları kucumseyici ifÂdeler kullanmak, kufurdur. Melekleri kucumsemek, ayıplamak ve onlara sovmek, kufurdur. “Melekler, Allah ’ın kızlarıdır” demek, kufurdur. Peygamberliği inkÂr, kufurdur. Kur ’Ân ’da peygamber olduğu bildirilenlerin (birinin bile olsa) peygamberliğini inkÂr, kufurdur. Peygamberlerden ve insanlardan birine ilÂhlık isnÂd etmek, kufurdur. Peygamberleri kucumsemek, kınamak, hafife almak ve onlarla alay etmek, kufurdur. Kur ’Ân ’ın beşer sozu olduğunu soylemek kufurdur. Nassları (Kur ’Ân Âyetlerini ve mutevÂtir hadisleri) reddetmek (bir Âyet ve bir hadis bile olsa) kufurdur. Nasslar, zÂhiri uzere Yani Kur ’Ân Âyetlerini ve Hz. Peygamber ’in hadislerini okuduğumuz zaman ne anlıyorsak, bunların anlamı budur. Nassların zÂhirî anlamlarını bırakıp da -BÂtınîlerin iddia ettiği- bir takım gizli anlamlara sapmak kufurdur. Kur ’Ân ’da bildirilen Allah ’ın sıfatlarını inkÂr, kufurdur. KıyÂmeti, oldukten sonra dirilmeyi, amel defterlerinin verilmesini, hesÂbı, sırÂtı, mîzÂnı, cenneti, cehennemi inkÂr, kufurdur. Şeriatla (Dinle) alay etmek, şerîatı hafife almak, kufurdur. Allah ’tan (rahmetinden) umit kesmek, kufurdur. Allah ’tan (azÂbından) emîn olmak, kufurdur. Gaybdan verdiği haberde, kÂhinin doğru soylediğine inanmak, kufurdur. Haramı helal saymak, helali haram saymak, kufurdur. KÂfir olmaya rÂzı olmak, kufurdur. “Bunu, Allah emretse yapmam” demek, kufurdur. Ruhların tenÂsuhune (ruhun bir bedenden diğerine gecmesine) inanmak, kufurdur. Kur ’Ân ’ı pisliğe atmak, kufurdur. Kur ’Ân ’la -bir Âyetiyle olsa bile- alay etmek, kufurdur. Bellibaşlı Kufur Sebepleri:
Kufre girmenin, kÂfir olmanın pek cok sebebi vardır. Bunlardan belli başlıları şunlardır:
Kendini beğenme, kibirlenme, gururlanma (Firavun gibi). Makam, mevki, mansıb endişesi (Herakliyus gibi). Kınanma ve ayıplanma endişesi (Ebû TÂlib gibi). 3- MUNÂFIK Kalbiyle Allah ’ı inkÂr ettiği hÂlde, diliyle inandığını soyleyene “munÂfık” denir.[17] Kur ’Ân-ı Kerim de munÂfığı boyle acıklamaktadır:
“İnsanlardan bir takımları vardır ki, inanmadıkları hÂlde, «Allah ’a ve Âhiret gunune inandık!» derler.” (Bakara, 2/8) Bu Âyette bahis konusu olanlar, dıştan mu ’min gorundukleri hÂlde icten inkÂrcı olan munÂfıklardır. MunÂfıkların yalancı olduklarını Yuce Allah şu Âyette bildirmektedir:
“MunÂfıklar sana geldiklerinde, «ŞÃ‚hidlik ederiz ki sen muhakkak Allah ’ın Peygamberisin!» dediler. Allah da bilir ki sen elbette O ’nun Peygamberisin. Allah hic şuphesiz munÂfıkların yalancı olduklarına şÃ‚hidlik eder.” (MunÂfikûn, 63/1)
Şu Âyette munÂfıkların kÂfir oldukları bildirilmektedir:
“Onların sadakalarının kabul edilmesini engelleyen, onların Allah ’ı ve Resûlunu inkÂr etmeleri, namaza ancak uşenerek gelmeleri ve istemeyerek sadaka vermelerinden başka bir şey değildir.” (Tevbe, 9/54) MunÂfıklar, mu ’min olduklarını soyledikleri, hatta bazan ibÂdet ettikleri, namaz kıldıkları yani
dıştan Musluman gozuktukleri icin dunyada Musluman muÂmelesi gorurler. Cunku İslÂm ’da, dış gorunuşe gore hukum verilir. Ama icten kÂfir oldukları ve Muslumanları aldattıkları icin cezaları, cehennemin en alt tabakasında ebedî azÂba dûcÂr olmak gibi ağır bir cezadır.
[1] ŞehristÂnî, NihÂyetu ’l-ikdÂm, 472.
[2] Bunlardan bazıları icin bk. EnfÂl, 8/2-4; Mu ’minûn, 23/1-11; HucurÂt, 49/15.
[3] Tirmizî, ÎmÂn, 12; NesÂî, ÎmÂn, 8; İbn MÂce, Fiten, 2; Ahmed Hanbel, III, 154.
[4] BağdÂdî, Usûlu ’d-Dîn, 248.
[5] BÂkıllÂnî, Temhîd, 348.
[6] SÂbûnî, BidÂye, 88; TaftÂzÂnî, Şerhu ’l-akÂid, s. 154 .
[7] BuhÂrî, Edeb, 44; Muslim, ÎmÂn, 111, 112; Tirmizî, ÎmÂn,
[8] RÂzî, Muhassal, 240.
[9] Bazı Âyetler icin bk. Âl-i İmrÂn, 3/131; Nis ’, 4/56; Tevbe, 9/49.
[10] Bakara, 2/6 Âyetinde zikredilen kufur, bu turdendir.
[11] Cuveynî, el-Akîdetu ’n-NizÂmiyye, 85.
[12] Bakara, 2/89; CurcÂnî, Şerhu ’l-MevÂkıf, s. 597.
[13] İbn Manzûr, LisÂnu ’l-Arab, III, 273.
[14] Saim Kılavuz, ÎmÂn-Kufur Sınırı, s. 59.
[15] Şerafeddin Golcuk, Suleyman Toprak, KelÂm, 112.
[16] Bu konuda fazla bilgi almak isteyenler, kufur lafızlarıyla ilgili eserlere başvurabilirler. A. Saim Kılavuz, a.g.e., s. 98-160; Ali el-KÂrî, a.g.e., s. 306-358; TaftÂzÂnî, Şerhu ’l-AkÂid, s. 182-184.
[17] ŞehristÂnî, NihÂyetu ’l-ikdÂm, 473.
Kaynak: Prof Dr. Mehmet Bulut, Delilleriyle İslam Akaidi, Erkam Yayınları



İslam ve İhsan