Allah ’ın zati sıfatları nelerdir? Allah ’ın zati sıfatları ve anlamları...Yuce Allah ’ın varlığı zorunlu olan sıfatları ceşitli şekillerde sınıflandırılmıştır. Bunlar icinde en meşhuru ilahi sıfatları, zati sıfatlar ve subuti sıfatlar olarak ikiye ayıran sınıflandırmadır. Şimdi bu sıfatları inceleyelim.
ALLAH ’IN ZATİ SIFATLARI VE ANLAMLARI Sadece Allah TeÂl ’nın zatına mahsus olan, yaratıklardan herhangi birine verilmesi caiz ve mumkun olmayan sıfatlardır. Zati sıfatların zıtları, Allah hakkında duşunulemediği, bu sebeple sonluluk ve eksiklik ifade eden bu ozelliklerden O ’nun tenzih edilmesi gerektiğinden bu sıfatlara tenzihi ve selbi sıfatlar da denilmiştir. Zati sıfatlar şunlardır:
a- Vucud: Var olmak demektir. Allah vardır. Varlığı başkasından değil, zatının gereğidir, varlığı zorunludur (vÂcibul vucud). Vucud ’un zıttı olan yokluk (adem), Allah TeÂl hakkında duşunulemez. Vucud sıfatına “sıfat-ı nefsiyye” de denilmiştir.
b- Kıdem: Ezeli olmak, başlangıcı olmamak demektir. Hicbir zaman dilimi duşunulemez ki o zamanda Allah henuz var olmamış olsun. Ne kadar geriye gidersek gidelim, O ’nun var olmadığı bir zaman yoktur, olmamıştır. Cunku Allah sonradan meydana gelmiş bir varlık değildir. Ezeli (kadim) bir varlıktır. Allah ’ın varlığı zorunlu (vacibu ’l-vucud) olduğu icin ezeli olması da zorunludur.
c- Beka: Varlığının sonu olmamak, ebedi olmak demektir. Allah ’ın sonu yoktur. Zaten başlangıcı olmayan bir varlığın sonunun olması duşunulemez. Bekanın zıddı olan fena yani sonlu olmak Allah hakkında duşunulemez. Ne kadar ileriye gidilirse gidilsin, Allah ’ın olmayacağı bir an yoktur, olmayacaktır. Kur ’an-ı Kerim ’de Allah ’ın ezeli ve ebedi oluşu şoyle anlatılır:
هُوَ الْاَوَّلُ وَالْاٰخِرُ “O, ilktir, sondur…”[1]
كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَجْهَهُ“…Allah ’ın zatından başka her şey yok olucudur. …”[2]
d- Muhalefetun li ’l – havadis: Sonradan olan şeylere benzememek demektir. Allah ’tan başka her varlık sonradan olmuştur. Allah, sonradan olan şeylerin hicbirisine hicbir yonden benzemez. Allah, kendisi hakkında bizim hatırımıza gelenlerin daima otesinde bir varlıktır. Bu sıfatın zıddı olan sonradan olana benzemek ve denklik, Allah hakkında duşunulmesi imkansız olan bir ozelliktir. Kur ’an-ı Kerim ’de şoyle buyurulmuştur:
“…O ’nun (benzeri olmak şoyle dursun), benzeri (nin misli dahi) yoktur. O işitendir, gorendir.”[3]
Bu ayet Allah ’ı noksan sıfatlardan tenzih ederken, kemal sıfatlarıyla da nitelemektedir.
e- Kıyam binefsihi: Varlığı kendiliğinden olmak, var olmak icin bir başka varlığa ihtiyac duymamak demektir. Allah kendiliğinden vardır. Var olmak icin bir yaratıcıya, bir yere, bir zamana, bir sebebe muhtac değildir. Başkasına muhtac olmak (Kıyam biğayrihi), Allah hakkında duşunulemez. Kur ’an-ı Kerim ’de bu sıfat ile ilgili olarak şoyle buyrulur:
De ki: “O, Allah ’tır, bir tektir. Allah Samed ’dir. (Her şey O ’na muhtactır; O, hicbir şeye muhtac değildir.)” [4]
“ Ey insanlar ! Allah ’a muhtac olan sizsiniz. Zengin ve ovulmeye layık olan ancak O ’ dur.”[5]
f- Vahdaniyet: Allah TeÂl ’nın zatında, sıfatlarında ve fiillerinde bir ve tek olması, eşi, benzeri ve ortağının bulunmaması demektir. Vahdaniyetin zıddı olan ‘birden fazla olmak ’, ‘eşi ve ortağı bulunmak ’, Allah hakkında duşunulmesi imkansız olan sıfatlardandır.
Kur ’an ’da İhlas suresi aynı zamanda Allah ’ın bu sıfatını da anlatır:
‘… O ’ndan cocuk olmamıştır (Kimsenin babası değildir). Kendisi de doğmamıştır (kimsenin cocuğu değildir). Hicbir şey O ’na denk ve benzer değildir.”[6]
[1] Hadîd sûresi, 3. ayet
[2] Kasas sûresi, 88. ayet
[3] Şûr sûresi, 11. ayet
[4] İhlas sûresi, 1-2. ayetler
[5] FÂtır sûresi, 15. ayet
[6] İhlas sûresi, 3-4. ayetler
Kaynak: İslam Akaidi, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan