Allah ’a iman nedir, neden Allah ’a iman ederiz? Allah ’a iman neden onemlidir? Allaha iman etmek ile ilgili ayet ve hadisler nelerdir?Kainatı yaratan, idare eden, kendisine ibadet edilen tek ve en yuce varlık olan Allah ’a iman, iman esaslarının birincisi ve temelidir. Allah ’a iman; Allah ’ın varlığı ve birliği (tevhid) inanmak, O ’nu tanımak ve O ’na kulluk etmektir.
ALLAH ’A İMAN NEDİR? Allah ’a iman; Allah ’ın varlığına ve birliğine inanmak ve O ’nu sıfat ve isimleriyle guzelce tanımaktır.
Allah ’ın sıfatlarını zati/selbiyye ve subutiyye olmak uzere ikiye ayırırlar:
Zati/Selbî sıfatlar altı tane olup şunlardır: a) Vucud: Allah ’ın varlığı,
b) Kıdem: Ezelî olması, yani varlığının evveli olmaması,
c) BekÂ: Ebedî olması, yani varlığının sonu bulunmaması,
d) MuhÂlefetun li ’l-havÂdis:Allah ’ın varlıklardan hicbir şeye benzememesi,
e) Kıyam bi zÂtihi: Varlığının kendisinden olması,
f) Vahdaniyet: Allah ’ın bir olmasıdır.
Subûtî sıfatlar sekizdir: a) Hayat: Allah ’ın diri olması,
b) İlim: Her şeyi bilmesi,
c) İrade: Her mumkunu caiz olan bir şekle ve vakte tahsis etmesi,
d) Kudret: Her şeye gucunun yetmesi,
e) Semî: Her şeyi işitmesi,
f) Basar: Her şeyi gormesi,
g) KelÂm: Ses ve harfe muhtac olmadan konuşması,
h) Tekvin: Var etme, yok etme, yaşatma ve oldurme gibi fiillerin başlangıcı olan bir sıfattır.
İnsan aklı; gokleri, yeri ve ikisinin arasındakileri yoktan var eden Allah TeÂl ’yı kÂmil mÂnÂda idrÂk edemez. Zira beşerî ilmin yolu, beş duyu, akıl ve kalptir. Butun bu idrak kÂbiliyetlerinin kudreti ise sınırlıdır. Kudret ve selÂhiyeti sınırlı olan vÂsıtalarla BÂkî, Mutlak, Ezelî ve Ebedî olan bir varlık kavranamaz. Mahdut vÂsıtalarla olan idrak, ancak mahdut olarak gercekleşebilir. Zira sınırlı olanın sınırsızı idrÂki mumkun değildir. Okyanustan ancak kabımız kadar su alabiliriz. Şu hadîs-i şerîf, bu gerceği ne guzel hulÂsa eder:
“(Hızır -aleyhisselÂm- ’ın, Mûs -aleyhisselÂm- ’a acÂip, garÂip ve hikmeti mechul hÂdiseler gosterdiği seyahat esnÂsında), bir serce kuşu gelerek, bindikleri geminin kenarına kondu. Sonra denizden gagasıyla su aldı. Hızır -aleyhisselÂm-, bu manzarayı Mûs -aleyhisselÂm- ’a gostererek şu teşbihte bulundu:
«–AllÂh ’ın ilmi yanında senin, benim ve butun mahlûkÂtın ilmi, şu kuşun denizden gagasıyla aldığı su kadardır.»” (BuhÂrî, Tefsîr, 18/2-4)
Bu sebeple CenÂb-ı Hakk ’ı zÂtı itibÂrıyla duşunup tefekkur etmeye kalkışmak, birtakım hayaller ve evhamlardan ote bir şey kazandırmaz ve sÂlim inancı zedeler. Zira gozun bir gorme mesÂfesi vardır. Kulağın işitme mesafesi vardır. Vucuttaki her ÂzÂnın mahdut bir guc ve tÂkÂti vardır. Aynı şekilde aklın da bir hudûdu vardır ve onun otesinde başka Âlemler bulunmaktadır. Aklın mesÂfesi aşılırsa akıl infilÂk eder ve cinnet hÂli meydana gelir. Bu sebeple Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuşlardır:
“Allah TeÂl ’nın yarattıkları ve nîmetleri uzerinde tefekkur edin, fakat ZÂt ’ı uzerinde duşunmeyin! Zira siz, O ’nun kadrini (lÂyık olduğu şekilde) asl takdîr edemezsiniz.” (Bkz. Deylemî, II, 56; Heysemî, I, 81; Beyhakî, Şuab, I, 136)
İbn-i Arabî Hazretleri (v. 638/1240) de şoyle buyurmuştur:
“Allah TeÂl ile alÂkalı olarak aklına hangi duşunce gelirse gelsin, bilesin ki Allah TeÂl onun cok otesindedir.”
Zira CenÂb-ı Hakk ’ın bir sıfatı da “MuhÂlefetun li ’l-havÂdis: Sonradan yaratılan varlıklara benzememek”tir.
Ancak sıfattan mevsûfa, eserden muessire, sanattan sanatkÂra ve sebepten musebbibe gecerek CenÂb-ı Hakk ’ın azamet, kudret ve rahmetini idrÂk etmeye calışmak, her zaman teşvik edilmiştir. Mikrodan makroya kÂinattaki her şey, ilÂhî azametin bir aynası veya vitrini mÂhiyetindedir. Eğer idrÂk, selîm bir irÂde ve temiz bir tefekkurle CenÂb-ı Hakk ’ın sıfatları ile fiillerine (eserlerine) nazar edecek olsa, onun munkir olması asl duşunulemez. Zira inkÂr, zihnî ve fikrî faaliyet ile kalbî tahassusun bozulduğu yerde başlar. Akl-ı selîm sahibi bir kişi, kufur Âleminde gozunu acmış bile olsa, kufurden kurtulma ihtimÂli cok yuksektir. Kur ’Ân-ı Kerîm, buna ornek olarak Hazret-i İbrahim ’i gosterir. O, muşrik bir cevrede doğup buyumesine rağmen sırf zihnî sÂfiyet ve kalbî melekeleriyle Allah TeÂl ’nın varlık ve birliğini idrÂk etmiştir.
Bu itibarla akl-ı selîmin mutlak mÂnÂda munkir olması mumkun değildir. Zira bir şeye yok demekle işin icinden cıkılamaz. İkn edici, doğru delil ve ispatlar gerekir. Hayat, kÂinÂt ve olum otesi muammÂsını cozemeyince, sadece “yok” demekle kurtulmaya calışanlar, vucut sıhhati bozulduğu hÂlde farkında olmayan kimselere benzerler. Onların ac oldukları hÂlde ac değilim demeleri, ancak hastalıklarının bir ispatıdır. Narkoze edilen hasta, uzuvlarını bir kumaş gibi kesip bicen neşteri fark etmez. Aynen bunun gibi rûhunu yuce hakîkatlere karşı hasta edip de hastalığının farkında olmayan cok kimseler vardır. CenÂb-ı Hak onlar hakkında:
“Korler, sağırlar...” tÂbirini kullanır.[1]
Zira Allah TeÂlÂ, her insanın fıtratına, inanma ihtiyÂcı ve hakîkati tanıma kÂbiliyeti lûtfetmiştir. Buna rağmen îman ve hakîkatten uzaklık, ancak rûhî bir korluk ve sağırlık sebebiyledir. Yoksa inanmayan kimsenin rûhu da AllÂh ’ı idrÂke hazırdır, ama bu husûsiyetini mÂnevî korluk ve sağırlığı sebebiyle şuur ustune cıkaramamaktadır. Tıpkı gorulup de hatırlanmayan ruyÂlar gibi... Veya kafeste doğup buyuyen ve kanatları kireclenerek ucma melekesini kaybeden bir kuş gibi…
Dikkat edilirse beşerî ve semÂvî dînlerin hepsinde “Allah inancı” vardır. Ancak bu inanc, zaman icinde tevhid muhtevÂsının dışına cıkmış olup ceşitli yanlışlıklar arz etmektedir. Bu sebeple İslÂm nazarında gecerli kabul edilmezler. Zira onların inancı; kÂinatın yegÂne Yaratıcı ’sının noksan sıfatlardan munezzeh, kemÂl sıfatlarla muttasıf ve muteÂl, yani idrÂk otesi mukemmel oluşuyla bağdaşmaz.
Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in Rabb ’inden naklettiği şu hadîs-i kudsîde, bu yanlışlıkların bir kısmı şoyle zikredilir:
“Allah TeÂl şoyle buyurdu: Âdemoğlu Ben ’i yalanladı. HÂlbuki Ben ’i yalanlamaya hakkı yoktu. Âdemoğlu Bana hakaret etti, hÂlbuki buna hakkı yoktu. Ben ’i yalanlamasına gelince; oldukten sonra onu tekrar diriltemeyeceğimi iddi etmesidir. Hakaret etmesine gelince; o da bana cocuk isnÂd etmesidir. HÂlbuki Ben zevce ve cocuk edinmekten munezzehim.” (BuhÂrî, Tefsîr, 2/8)
ALLAH ’IN SIFATLARI Âhir zamanda, Allah TeÂl hakkındaki yegÂne sahih îtikad, ancak İslÂm ’dan oğrenilebilir. İslÂm, AllÂh ’ın ve Peygamberi ’nin beyÂnına bağlı olarak CenÂb-ı Hakk ’a dÂir birtakım sıfatlar ortaya koyar ve bu sıfatlardan herhangi birinin noksanlığını veya bunlara uygun olmayan bir başkasının ilÂvesini kabul etmez. Bu sıfatlar umûmî ve meşhur tasnîfe gore iki kısma ayrılır:
ZÂtî sıfatlar Subûtî sıfatlar ZÂtî Sıfatlar/SıfÂt-ı Selbiyye Vucûd: Allah vardır ve varlığı hicbir şeye muhtac değildir. Bu itibarla O ’na vÂcibu ’l-vucûd denir. Yani O ’nun, var olmama ihtimÂli yoktur. CenÂb-ı Hakk ’ın dışında butun varlıklar ise, O ’nun yarattığı mahlûkattır ve mumkinu ’l-vucûddur. Yani olsalar da olur, olmasalar da.
Kıdem: Varlıkların sebep-netice munÂsebetlerine bağlı olarak bir ilk sebepten başlaması, mantıkî bir zarûrettir. Oyle bir sebep ki, var edilmeye muhtac olmaktan munezzeh ve bizzat var etmeye muktedir olmalıdır. İşte bu sebep, Allah TeÂl ’dır. Dolayısıyla O ’nun yuce varlığının başlangıcı yoktur. Her şeyin başlangıcı O ’dur. O, kadîm ve ezelîdir.
Bekà: Varlığının sonu yoktur, ebedîdir.
VahdÂniyet: Allah TeÂl tektir. O ’nun; zÂtında, sıfatlarında ve fiillerinde, şerîki (ortağı) ve nazîri (benzeri) yoktur.
KÂinÂtın yaratıldığı andan itibÂren akıp giden Âhenkli seyri, hic aksamayan nizÂmı ve ic ice sonsuz hikmet ve esrÂrı, her şeyin sadece bir tek kudretin eseri olduğunu gostermektedir. Şayet bu kudret, tek değil de birden fazla olsaydı, irÂdeler arasındaki farklılık sebebiyle kÂinÂttaki sonsuz Âhenk, emsalsiz nizÂm ve hikmetler birbirine karışır ve hayat imkÂnsız hÂle gelirdi. Âyet-i kerîmelerde şoyle buyrulur:
“Allah evlÂt edinmemiştir; O ’nunla beraber hicbir ilÂh da yoktur. Eğer oyle olsaydı, her ilÂh kendi yarattığını sevk ve idare eder ve mutlak onlardan biri diğerine galebe calardı (birbirlerine ustun gelmeye calışırlardı). Allah, o (muşriklerin) yakıştırdığı şeylerden munezzehtir.” (el-Mu ’minûn, 91)
“Eğer yerde ve gokte Allah ’tan başka ilÂhlar olsaydı, her ikisi de kesinlikle bozulup gitmişti. Demek ki Arş ’ın Rabb ’i olan Allah, onların yakıştırdıkları sıfatlardan munezzehtir.” (el-EnbiyÂ, 22)
Kur ’Ân-ı Kerîm baştan başa dikkatli bir nazarla gozden gecirildiğinde gorulur ki, AllÂh ’ın, kullarını mukellef kıldığı husûsiyetlerin en muhimi, zÂtı hakkındaki inanctır. Bu inancın en hassas noktası da vahdÂniyettir. Zira tevhîd akîdesinin ortaklığa tahammulu yoktur. Bu sebeple AllÂh ’a şirk koşma, ilÂhî gazabı davet etme yonunden İslÂm nazarında birinci sırayı teşkîl eder. Kur ’Ân-ı Kerîm, bu fikrî sefÂlete suruklenmekten korunmayı sağlayacak tehdit, îkaz ve irşadlara bilhassa yer vermiştir:
“...Kim AllÂh ’a ortak koşarsa muhakkak Allah ona Cennet ’i haram eder, varacağı yer ateştir. Zulmedenlerin yardımcıları yoktur.” (el-MÂide, 72)
“(Rasûlum!) Şuphesiz Sana da Sen ’den oncekilere de şoyle vahyolundu: Yemin ederim ki eğer AllÂh ’a şirk koşarsan, amellerin mutlak boşa gider ve husrana duşenlerden olursun!” (ez-Zumer, 65)
“Doğrusu Allah TeÂlÂ, kendisine şirk koşulmasını asl mağfiret etmez; bundan başkasını, dilediği kimse icin mağfiret buyurur. Kim AllÂh ’a şirk koşarsa o buyuk bir gunah (ile) iftir etmiş olur.” (en-NisÂ, 48)
VahdÂniyet husûsundaki en kucuk bir eksiklik, fazîlet ifÂde eden sayısız amelle telÂfî olunamaz. Tıpkı şunun gibi ki, bir insana cokca maddî iyilikler yapılsa, bunun yanında şeref ve haysiyetine yonelik bir kusur işlense, yapılan iyiliklerin hicbir kıymeti kalmaz. Bu acıdan bakıldığında AllÂh ’ı inkÂr etmek, O ’nun izzet-i ilÂhiyyesine karşı affedilmez bir kusur işlemektir. Affedilmeyişinin sebebi de taşıdığı bu mÂnevî ağırlıktır. Yani bir kişi kufur ve şirk uzere olurse affedilmesi mumkun değildir. Olmeden evvel şirk ve kufurden vazgecip tevbe ederse, bu tabiî ki CenÂb-ı Hakk ’ın lûtfu ile affedilir. Bu itibarla kullardan CenÂb-ı Hakk ’ın istediği ilk husus îman, sonra da amel-i sÂlihlerdir.
MuhÂlefetun li ’l-havÂdis: Allah TeÂl ’nın eşi ve benzeri yoktur. O, yaratılmış olan, sonradan meydana gelen hicbir şeye benzemez. Dolayısıyla O, her turlu beşerî sıfatlarla tavsiften munezzehtir.
KıyÂm bi-nefsihî: Allah TeÂlÂ, bi-zÂtihî vardır. Ezelden ebede kendi zÂtıyla kàim ve dÂimdir. Varlığında hic kimseye ve hicbir şeye muhtac değildir. BilÂkis var olmak husûsunda her şey O ’na muhtactır.
Subûtî Sıfatlar Hayat: Allah TeÂl diridir, devamlı ve mutlak bir hayat sahibidir. Bu husûsiyeti kendi zÂtıyla kàimdir. Diğer butun hayatlar ise, O ’nun bu yuce sıfatının bir tecellîsi olarak vardır ve izÂfîdir.
Hayat, Hak TeÂl Hazretleri ’nin ilim ve kudret gibi kemÂl sıfatları ile muttasıf olmasının sahihliğini mumkun kılan bir sıfat-ı ezeliyyedir. Cunku ilim, ancak hayat sahibi bir zÂtta bulunabilir. Hayat sıfatıyla muttasıf olmayan bir zÂt, ilim ve emsÂli kemÂl sıfatlarının hicbirisi ile muttasıf olamaz.
CenÂb-ı Hakk ’ın hicbir sıfatı kulların sıfatlarına benzemediği icin, O ’nun hayat sıfatı da mahlûkÂtın hayatı gibi değildir. Allah TeÂl ’nın Hayy sıfatı, ZÂt-ı BÂrî ’sinden asl ayrılmayan bir kemÂl sıfatıdır. Zira AllÂh ’a Âit olan hayat, zıddı olum olan bir hayat değil, bilÂkis yalnız ona mahsus ezelî ve ebedî bir hayattır. MahlûkÂtın hayatı ise, bir beden ile rûhun birlikteliğinden doğan gecici bir hayattır, hakîkî hayat değildir. Onun icin gunu geldiğinde her fÂnîden geri alınır.
İlim: Allah TeÂl ezelî ilim sahibidir ve O ’nun ilmi her şeyi kuşatmıştır. O ’nun ilminin dışında kalan hicbir şey yoktur. O, olmuş olacak her şeyi hakkıyla bilir. Onun ilmi icin gizli veya sır da mevzubahis değildir. Her şey O ’na ayÂn ve ÂşikÂrdır. İnsanoğluna verilen butun ilimler ise, bu sıfattan bir nebzedir ve izÂfîdir.
İlm-i ilÂhî, duşunce ve fikir mahsûlu olmaktan munezzehtir. Şu kÂinÂtta gorulen, hicbir akıl ve irÂdenin erişemeyeceği derecede ince ve hassas olan bu nizam, Âhenk ve irtibat, CenÂb-ı Hakk ’ın ne kadar sonsuz bir ilim sahibi olduğunun en sÂdık delîlidir. Zerrelerden kurelere kadar her şey, tamamen ve kemÂlen CenÂb-ı Hakk ’ın ilmi dÂhilinde olmasa idi, Âlemde devamlı temÂşÃ‚ edip durduğumuz şu umûmî irtibat ve Âhenk vucut bulamazdı. Zira ufacık bir şeyi bile muntazam bir sûrette yaratmak; elbette onu ve onun ne sûrette, ne gibi sebep ve şartlar ile vucûda geleceğini bilmeye bağlıdır.
İnsanoğlu, kucucuk bir buluşa bile asırlar boyunca ust uste biriken pek cok tecrube neticesinde ulaşabilmektedir. HÂlbuki bu keşif, îcat ve henuz cozulememiş sonsuz sırlar; CenÂb-ı Hakk ’ın, kÂinÂtın nizÂmına bir anda ilm-i ilÂhîsi ile yerleştirdiği husûsiyetlerdir. Bu hakîkati hatırlatmak uzere CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“(Ey insanlar!) Yaratan (Allah) hic bilmez mi? Hic şuphesiz O, en gizli şeyleri bilir, (her şeyden) hakkıyla haberdardır.” (el-Mulk, 14)
Diğer bir Âyet-i kerîmede şoyle buyrulur:
“Şayet yeryuzundeki ağaclar kalem, deniz de arkasından yedi deniz katılarak (murekkep olsa) yine AllÂh ’ın sozleri (ilmi) tukenmez. Şuphe yok ki Allah Azîz ve Hakîm ’dir.” (LokmÂn, 27)
Semî‘: Allah her şeyi işiticidir. O ’nun işitmesi bizim işitmemize benzemez. O ’na gizli kalan hicbir ses yoktur. Hatt meşhur tarifiyle bir kaya uzerinde sessizce yuruyen bir karıncanın ayak seslerini dahî işitir. İşitme sıfatını hÂiz butun varlıklar CenÂb-ı Hakk ’ın bu sıfatının tecellîsi ile işitirler. Bunlar, bu tecellî kendilerinden alındığı an, hicbir şey duyamazlar.
Besar: CenÂb-ı Hakk ’ın gormesi de diğer sıfatları gibi zÂt-ı ilÂhîsinin muktezÂsıdır. O her şeyi hakkıyla gorur. O ’nun nazarına gizli kalan hicbir şey yoktur. Yine meşhur tabirle O, son derece karanlık bir gecede siyah bir taşın uzerinde duran simsiyah karıncanın ayak izlerini dahî gorur.
CenÂb-ı Hak, mahlûkÂtının en gizli duşuncelerini dahî bilir, butun sozlerini işitir ve yaptıkları her şeyi eksiksiz olarak gorur. CenÂb-ı Hak bu sıfatlarını Kur ’Ân-ı Kerîm ’de sık sık hatırlatır ki kulları emir ve nehiylerine dikkat ederek, durust kişiler ve sÂdık mu ’minler olsunlar.
İrÂde: Allah TeÂl emirlerinde, hukumlerinde ve fiillerinde hurdur. Dilediğini murÂd eyler ve dilediğince işler. Bir şeyin olmasını murÂd ettiğinde O ’nun emri sadece “كُنْ: Ol!” demekten ibarettir; o şey hemen oluverir. (Bkz. el-Bakara, 117)
CenÂb-ı Hak yegÂne fÂil-i muhtÂrdır. Her oluş ve fiil, onun irÂdesine bağlıdır. Kısaca:
“AllÂh ’ın dilediği olur, dilemediği olmaz!”
Bu itibarla CenÂb-ı Hakk ’ın rÂzı olduğu fiiller O ’nun murÂdı ile tahakkuk ettiği gibi, rÂzı olmadığı fiiller de imtihan muktezÂsı yine O ’nun izn-i ilÂhîsi ile gercekleşir.
Kur ’Ân-ı Kerîm incelendiğinde Allah TeÂl ’nın mutlak irÂdesinin sınırlandırılmasına hicbir zaman musÂade etmediği gorulur. CenÂb-ı Hak, sık sık irÂdesinin mutlak hur olduğunu, her istediğini yapabileceğini bildirir. Hatt “Kur ’Ân ’ın baştan sona butun ifadeleri, bu esas uzere bin edilmiştir.” diyebiliriz. Oyle ki CenÂb-ı Hak; inkÂr, şirk ve kul hakkı hÂric, kullarının gunah ve curumleri husûsunda azap takdîrini dahî mechul bırakmış ve dilediği şekilde muÂmele edeceğini bildirmiştir. Yani dilediği kulunu affedecek, dilediğini affetmeyecektir. Bu hÂlin sırrî tarafı, beşer idrÂkinin otesindedir. Bu hakîkat, Âyet-i kerîmede şoyle beyan buyrulur:
“Goklerde ve yerde ne varsa AllÂh ’ındır. O, dilediğini bağışlar, dilediğine azÂb eder. Allah cok bağışlayıcı ve cok merhametlidir.” (Âl-i İmrÂn, 129)
Kudret: O, sonsuz kudret sahibidir, her şeye kÂdirdir. O ’nun icin hicbir gucluk yoktur. Dilediğini, eksiği ve fazlası olmaksızın hikmet cercevesinde yapar.
Şu muşÃ‚hede ettiğimiz Âlemin, dehşet verici bir intizam uzere yaratılmış olması, CenÂb-ı Hakk ’ın kudretine acık bir delildir.
Kudret-i ilÂhiyyeyi kendi acziyetimizle mutÂlaa ederek bu hususta hatÂya duşmemeliyiz. Zira bizdeki guc ve kudret hem sınırlıdır, hem de onların zıddı olan acziyet ile mÂlûldur. Ancak CenÂb-ı Hakk ’ın sonsuz kudreti hem mahdut değil, hem de acziyet gibi her turlu menfî vasıftan munezzehtir. Dolayısıyla O ’nun sonsuz kudreti karşısında Âciz olmayan hicbir varlık yoktur. Bizim kudretimiz de ancak O ’nun verdiği kadardır.
O kudrete baş kaldıran nice gÂfillerin hazin Âkıbetleri insanlık tarihinin felÂket dolu husran sayfalarını teşkîl etmiştir. Nemrud, Firavun, KÂrun, Ebû Cehil ve daha niceleri, bir hic hÂlinde bu dunyadan gocup gitmiştir. CenÂb-ı Hakk ’ın, azÂb icin ebedî Âleme alırken onlara takdîr ettiği olum de, Âdeta bir istihz mÂhiyetinde olmuştur. Bilhassa ilÂhlık dÂvÂsı guden koca Nemrud ’un cılız ve topal bir sivrisineğe mağlûb edilmesi, kudret-i ilÂhiyye husûsunda cÂlib-i dikkat bir mesaj taşımaktadır. Yine ordusundaki fil surulerine guvenerek KÂbetullÂh ’a saldırmaya cur ’et eden Ebrehe ve askerlerinin, sıkletsiz ebÂbîl kuşları tarafından helÂk edilmeleri de ayrı bir ibrettir.
KelÂm: Allah TeÂlÂ, kelÂm sahibidir. Bunun icin sese, harflere, kelime ve cumleleri tertip etmeye muhtac değildir. Yani O ’nun konuşması, harften de sesten de munezzehtir; insanların soz ve konuşmasına asl benzemez. Zira insanların konuşması, O ’nun kelÂmından nasîb alarak gercekleşir.
“KelÂm” sıfatının tecellîsi ile Kur ’Ân-ı Kerîm ve diğer mukaddes kitaplar vucut bulmuştur.
CenÂb-ı Hakk ’ın kelÂmı olduğu icin herkesin Kur ’Ân-ı Kerîm ’in mubarek lÂfızlarına ihtiram etmesi lÂzımdır. Ona abdestsiz dokunmak haramdır, buyuk gunahtır. Zira CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Şuphesiz bu, korunmuş bir kitapta bulunan değerli bir Kur ’Ân ’dır; ona tertemiz (abdestli) olanlardan başkası el suremez! O, Âlemlerin Rabbi ’nden indirilmiştir.” (el-VÂkıa, 77-80)
Hadîs-i şerîflerde ise şoyle buyrulur:
“Kur ’Ân ’a ancak temiz olan dokunsun!” (Muvatta ’, Kur ’Ân, 1)
“Kur ’Ân ’a temiz olan dışında hic kimse dokunmasın!” (HÂkim, Mustedrek, I, 553/1447)
Tekvîn: CenÂb-ı Hakk ’ın yaratma sıfatıdır. Bu, yoktan var etme demektir; yalnız O ’na mahsustur. Sayısız Âlemler O ’nun eseridir.
Tekvîn, el veya Âletle bir şey yapmayı ifade etmez. Tekvîn, irÂde ile kudretin taalluku ve kÂinÂtın emre boyun eğdirilmesiyle gercekleşen bir yaratmadır.
Hak TeÂl Hazretleri ’nin butun ulvî sıfatları gibi tekvîn sıfatı da kadîm ve ezelî olmakla birlikte, onun tesir ve tecellîsi ile hÂsıl olan kÂinÂtın her cuz ’u hÂdistir (sonradan meydana gelmiştir).
CenÂb-ı Hakk ’ın kulları tarafından bilinmesi, başlıca bu sıfatlarla mumkundur. Bahsettiğimiz bu sıfatlar ve diğer sonsuz sıfÂt-ı ilÂhiyye, ayrı ayrı zaman ve mekÂn şartlarına gore değil, her an CenÂb-ı Hakk ’ın varlığında mevcuttur.
O ’nun yuce zÂtına Âit butun sıfatların muhtevÂları tÂriflere sığmayacak bir genişlik ve sonsuzluk arz eder. Onların hepsi ezelî ve ebedîdir. Hepsi O ’nda mutlaktır ve sonsuz husûsiyetlere sahiptir. Yani hicbir sıfatının hudut ve sÂhili yoktur. Bu itibarla O ’nun ilmi, kelÂmı, kudreti, tekvîni ve diğer butun evsÂfı bu mÂhiyetleriyle her turlu teşbih ve îzahtan da munezzehtir. Bizim ve dunyamızın husûsiyetleri ise hem mahdut, hem de fÂnîdir. Bu hÂliyle daha kendisini kÂmil mÂnÂda tanıyamayan insanoğlunun, elbette ki CenÂb-ı Hakk ’a Âit husûsî mÂhiyetteki sıfatları lÂyıkı vechile idrÂki mumkun değildir. Yani nasıl ki Allah TeÂl ’nın zÂtının hakîkat ve mÂhiyetini idrÂk edemiyorsak, sıfatlarının da hakîkat ve mÂhiyetini kÂmil mÂnÂda idrÂk edemeyiz. O ’nun sıfatlarından dunyamızda tecellî edenler, ancak birer kırıntı mesÂbesindedir.
Necip FÂzıl ne guzel soyler:
Atomlarda cumbuş, donanma, şenlik;;
Ve cevre cevre nûr, cevre cevre nûr.
İcice mîmÂrî, ic ice benlik;
Bildim seni ey Rab, bilinmez meşhûr!
AllÂh ’ın Varlık ve Birliğinin Delilleri Şu ucsuz bucaksız kÂinatta akılları hayret ve acze duşuren bir nizam ve Âhenk olduğu ÂşikÂrdır. Bu nizam ve Âhenk, kÂinÂt yaratıldığından beri son derece mukemmel, ince ve hassas hesapların ebedî dengesi icerisinde, hic şaşmadan devam edip gitmektedir.
Bir meyve bahcesinin sahibi, bir sabah kalktığında fidanların bÂzılarının duzensiz bir şekilde devrilmiş bulunduğunu gorse, bunu bir fırtınanın veya tabiî bir Âfetin neticesi olarak kabullenebilir. Ancak ağacların devrilişinde bir hesap ve duzen olsa, mesel her uc veya beş ağactan biri sırayla devrilmiş bulunsa, bunun tabiî bir Âfetle meydana geldiğini kabul edemez. Anlar ki, bu hasara, hesaba muktedir bir varlık sebep olmuştur. O hÂlde duşunmelidir ki, beş-on ağacın devrilmesinden ibaret bir hÂdisenin, şuuru olmayan sebeplere bağlanmasını kabul edemeyen idrÂkler, kÂinattaki bunca hesÂbî inceliğe rağmen onun tesÂdufen veya kendi kendine var olduğunu iddi etmesi ne abes bir gaflettir![2]
ŞÃ‚ir Necip Fazıl, boyle bir gaflete suruklenenlere şoyle seslenir:
Yon yon sarılmışım ne yana baksam,
Sarılan olur da saran olmaz mı?
Kim bu yuzu cizen sanatkÂr ressam;
Gecip de aynaya soran olmaz mı?
Fıtratı bozulmamış her sÂlim akıl, kÂinattaki sebepler zincirini şuurlu bir şekilde fark eder ve hepsinin bir musebbibu ’l-esbÂba, yani butun sebeplerin asıl sebebi olan CenÂb-ı Hakk ’a vardığını idrÂk ile îmÂn eder. Ancak bu hususta şeytan, beşer tefekkurunu yanıltmak icin her koşe başında insanoğluna binbir hîle ve tuzak kurmuştur. Dolayısıyla, sÂlim bir kafayla duşunup insafla hareket ederek şeytanın tuzaklarından kurtulmak îcÂb eder.
Kur ’Ân-ı Kerîm ’de:
“Kulları icinde ancak ilim sahibi olanlar Allah ’tan (lÂyıkıyla) korkarlar.” buyrulur. (FÂtır, 28)
Bu sebeple AllÂh ’ın azamet ve kudretini lÂyıkıyla kavramak, her şeyden once bir ilim işidir. Bu gercek dolayısıyladır ki makro ve mikro Âlemlerin incelikleri uzerinde calışan Âlimler, muşÃ‚hede ettikleri dehşet verici nizam ve kÂnunlar sebebiyle Yaratıcı ’nın varlığını ve kudretini herkesten daha mukemmel bir şekilde idrÂk ederler.
Bunun bir misÂlini Hint Âlimlerinden Doktor İnÂyetullah el-Maşrikî şoyle anlatır:
1909 yılında yağmurlu bir Pazar gunu Cambridge Universitesi profesorlerinden meşhur astronomi Âlimi Sir James Jones ’i gordum. İncil ve şemsiyesi koltuğunun altında olduğu hÂlde kiliseye gidiyordu. Ona yaklaşarak selÂm verdim, cevap vermedi. Tekrar selÂm verince:
“–Benden ne istiyorsun?” dedi.
“–İki şey istiyorum beyefendi! Birincisi, yağmurun bu şiddetine rağmen şemsiyeniz neden koltuğunuzun altında duruyor?” dedim.
Gulumseyerek derhÂl şemsiyesini actı. Devamla dedim ki:
“–İkincisi de, sizin gibi dunya capında soz sahibi olan bir Âlimi kiliseye gitmeye sevk eden şey ne olabilir?”
Sir James, bu suÂlim karşısında kısa bir sure durakladıktan sonra:
“–Bugun bize gel de akşam cayını birlikte icelim!” dedi.
Akşam evine gittiğimde, bana semÂvî cisimlerin yaratılışından, onlardaki muthiş sistemlerden, aralarındaki korkunc uzaklık ve farklardan, bu cisimlerin mÂcerÂlarından, mihverlerinden, cekimlerinden, akıllara durgunluk veren ışık tufanlarından vs. bahseden bir konferans vermeye başladı ki, o anda kalbimin AllÂh ’ın azamet ve heybetinden titrediğini hissediyordum. Sir James ’in ise Allah korkusuyla sacları diken diken olmuş, gozlerinden yaşlar boşanmış ve elleri tir tir titriyordu. Bir ara durdu ve sozlerine şoyle devÂm etti:
“−İnÂyetullah dostum! AllÂh ’ın yaratmış olduğu butun bu guzelliklere ve ihtişÃ‚ma goz attığımda, AllÂh ’ın celÂlinden vucûdum titremeye başlar. CenÂb-ı Hakk ’ın huzûrunda eğilerek O ’na: «AllÂh ’ım Sen buyuksun!» dediğimde, vucûdumdaki her bir hucrenin bu sozumu tasdik ettiğini hissederim. İşte o zaman ben, buyuk bir huzur ve saÂdet duyarım ve bu saÂdetimin, diğer insanların saÂdetinden bin defa daha ustun olduğunu bilirim.”
Bunun uzerine ben de kendisine, o anda hatırıma gelen şu Âyet-i kerîmeyi okudum:
“Kulları icinde ancak ilim sahibi olanlar Allah ’tan (lÂyıkıyla) korkarlar.” (FÂtır, 28)
Sir James, Âyet-i kerîmeyi işitince birdenbire haykırdı:
“–Ne diyorsun, «Kulları icinden ancak Âlimler, Allah ’tan (gereğince) korkarlar.» oyle mi? Bu cok muthiş, aynı zamanda cok garip ve acÂyip bir şey!.. Benim elli yıllık uzun araştırma ve tecrubelerim neticesinde keşfettiğim bir şey, Hazret-i Muhammed ’in onceden haber verdiği şeyler arasında mı bulunuyor? Bu Âyet hakîkaten Kur ’Ân ’da var mı? Eğer oyleyse, Kur ’Ân-ı Kerîm ’in Allah tarafından vahyedilmiş bir kitap olduğuna şÃ‚hitlik ettiğimi bir tarafa yaz!.. Hazret-i Muhammed ummî idi, okuma-yazma bilmiyordu. Bu yuzden O ’nun bu sırrı kendi kendine keşfetmesi mumkun değildir. O hÂlde bu sırrı O ’na bildiren CenÂb-ı Allah ’tır.” (Vahiduddin Han, İslÂm Meydan Okuyor, s. 251-253)
Boyle musbet ilimlerle meşgul olan nice gayr-i muslim ilim erbÂbı musluman olmuş ve niceleri de îmÂn etmese bile kendilerini hakkı teslîm etmek mecbûriyetinde hissetmişlerdir. Bu hÂl, Kur ’Ân-ı Kerîm ’in bir mûcizesidir. Allah TeÂl buyurur:
“(Habîbim!) Gercek ilim erbÂbı, Rabb ’inden Sana indirilen ilÂhî vahyin tamÂmen hakîkatten ibaret olduğunu ve Hamîd olan AllÂh ’ın yoluna ilettiğini elbette goreceklerdir.” (es-Sebe ’, 6)
“İnsanlara ufuklarda ve kendi nefislerinde Âyetlerimizi gostereceğiz ki, onun (Kur ’Ân ’ın) hak olduğu kendilerine iyice belli olsun! Rabb ’inin her şeye şÃ‚hid olması yetmez mi?..” (Fussilet, 53)
KÂinÂta ibret nazarıyla bakan her goz, onda bu Âyet-i kerîmelerin sayısız tezÂhur sahnelerini seyreder:
Kudret-i İlÂhiyye Misalleri Dunyada sadece insanlar ve hayvanlar mevcut olsaydı, havadaki butun oksijeni kullanıp karbondioksite cevirirler ve bir muddet sonra oksijenin azalmasına mukàbil gittikce artan karbondioksit ile zehirlenip yok olurlardı. Ancak bu Âlemi var eden kudret bir de bitkileri yaratmış ve onlara da karbondioksiti kullanıp oksijene donuşturme kÂbiliyeti vermek sûretiyle Âlemde bir denge ve devam edip giden bir akış meydana getirmiştir.
Diğer taraftan CenÂb-ı Hak, dunyanın dortte ucunu su ile doldurmuştur. Dortte birinin buyuk kısmını da bitki yetiştirme kÂbiliyeti olmayan kayalıklar veya coller olarak yaratmıştır. Geride kalan cok az bir kısmı topraktır. Ancak o ne yuce bir kudrettir ki, bu toprağı, ebedî bir değişim ve hÂlden hÂle geciş ile butun canlıları doyuracak gıdÂların kaynağı kılmıştır. Şoyle ki:
Bir hayvan turunu ele alalım. Bu turden ne kadar canlı gelmiş ve gelecek ise hepsi dunyaya bir anda gonderilmiş olsa idi, dunya mekÂn olarak sadece o ture kÂfî gelmeyeceği gibi, gıdÂlar da onlara yetmezdi. Ancak Allah TeÂlÂ, onları zaman sırrı ile mekÂndakinden daha geniş bir şekilde yayıp bir teselsul kanunu ile yaratmaktadır. Butun canlılar icin aynı nukte gecerlidir. Dolayısıyla Dunya, zaman ve mekÂn sırrı ile, normal kapasitesinin trilyonlarca katı fazlasına sahne olabilmektedir. Yani varlıkların Âlemimizde yer alışları da bir denge ile tahdîde tÂbîdir.
Mesel bir cınar ağacı, her yıl milyonlarca tohum uretir. Bunların etrafa dağılması icin tuyden Âdeta birer paraşutleri bulunur. Bu tohumlar ruzgÂr vÂsıtasıyla cok uzak mekÂnlara ulaşır. Eğer bir tek cınar ağacına Âit butun tohumlar yeni bir cınar olsaydı, kısa bir zaman sonra Dunya ’nın her tarafı cınarların istilÂsına uğrardı. Yani koca Dunya bir tek ağaca dar gelirdi. Diğer butun varlıklar icin de bu misÂli şumullendirmek mumkundur. Bu da kÂinatta kolay kolay akıl sır erdirilemeyecek bir Âhenk ve dengenin mevcûdiyetini gosterir.
Boylesine mukemmel, girift ve cok ince bir hesap mekanizmasının varlığı, Yaratcı ’sının varlık ve birliğine, kudret ve azametine ulvî bir nişÃ‚nedir. Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“O, semÂyı yukseltti ve mîzÂnı (olcu ve dengeyi) koydu.” (er-RahmÂn, 7)
“O ki, birbiri ile Âhenktar yedi goğu yaratmıştır. RahmÂn olan AllÂh ’ın yaratışında hicbir uygunsuzluk goremezsin. Gozunu cevir de bir bak, bir bozukluk gorebiliyor musun? Sonra gozunu, tekrar tekrar cevir bak; goz (aradığı bozukluğu bulmaktan) Âciz ve bitkin hÂlde sana donecektir.” (el-Mulk, 3-4)
Ayrıca CenÂb-ı Hak, butun bu canlılara oyle husûsiyetler vermiştir ki, benzer gıdÂlarla beslenenler dahî farklı mahsuller meydana getirmekte ve bunlar da hayatı butunuyle mumkun kılacak şekilde birbirlerini tamamlamaktadır. Mesel yeşil bir dut yaprağını sığır veya koyun yese, ondan et, sut ve yun hÂsıl ettiği hÂlde, kucucuk bir kurtcuk olan ipek boceği aynı yapraktan ipek istihsÂl etmektedir. Aynı şeyi bir cins geyik yese, ondan misk yapar. Arının cicek tozlarından bal yapabilmesi, kÂinattaki en mukemmel varlık olan insanın iktidÂrı hÂricindedir. Ciceklerin topraktan bulup cıkardığı renkler, kokular ve hayat kudretini hÂiz yapraklar, hicbir kimyagerin muktedir olamayacağı hÂrika keyfiyetlerdir. Hayvan, otu et ve sut yaparken, insan bir kimya laboratuvarında tonlarca ottan bir gram et veya sut îmÂl etmeye muktedir değildir.
Akl-ı selîm sahibi bir insan bu kÂinÂtta nereye yonelse, AllÂh ’ın varlık ve azametini seyreder. Peygamber gondermek, onların diliyle, ilmiyle, ahlÂkıyla beşeriyeti kemÂle erdirmek, aralarından Âlimler yetiştirmek gibi tecellîler, hep ilÂhî lûtfun eseridir. Diğer taraftan insana binbir istifadeler takdîm ederek hizmet eden butun ilimlerin neticesi de, nihÂyet AllÂh ’ın varlık ve azametini gosterip beşere aczini tattırmak ve bulunduğu kulluk makamını idrÂke yardımcı olmaktır. İnsan kendisine ve kÂinÂta insafla bakınca derhÂl anlar ki, zÂhir olan ilÂhî kudret ve saltanat karşısında îmÂn etmemek ne kadar gulunc ve tuhaf olur!
Gokyuzunde siyah ve beyaz delikler mevcuttur. CenÂb-ı Hak, musbet ilmin yeni keşfettiği bu boşluklara şoyle yemîn etmektedir:
“Hayır! Yıldızların yerlerine yemin ederim ki, bilirseniz bu, gercekten buyuk bir yemindir.” (el-VÂkıa, 75-76)
Bugunku ilmin henuz tespit edebildiği şu hakîkat ne kadar dehşet verici bir ihtişamla karşı karşıya olduğumuzu gosterir. Yıldızların doğduğu yere beyaz delik; olduğu yere de kara delik adı verilir. Beyaz deliklerden kucuk bir cisim cıkmakta ve Ânî bir genişlemeyle govdesinin trilyonlarca katı buyuyerek dev bir yıldız kutlesini meydana getirmektedir. Diğer taraftan dunyamızdan kat kat buyuk nice dev yıldızlar da, vakti gelince kara deliklerin icine girip olmektedir. Bu itibarla bizim semÂmızı aydınlatan Guneş de bir gun:
“Guneş durulup ışığı kalmadığı zaman...”[3] Âyetinde buyrulan gerceği yaşayacaktır.
O gun onun omru de sona erecektir. O gun elbette ki kıyÂmet gunu olacaktır. Oradan otesi!..
İnsan icin, derhÂl secdeye kapanıp AllÂh ’a sığınmaktan başka bir cÂre yok!
ElhÂsıl goren gozler idrÂk eder ki, ilÂhî saltanat karşısında bu dunya, fezÂda yuzen milyarlarca, trilyonlarca tozdan sadece bir tanesidir. Dağlar, ovalar, okyanuslar ve insan da bu tozun icerisindedir. İşte bu acziyetiyle insan, kulluğu dışında sadece bir hicten ibÂrettir!..
Okyanuslardan bir damla kabîlinden verdiğimiz bu misÂller; HÂkim, KÂdir, Kayyûm, RezzÂk… bir varlığın mevcûdiyetini kabul etmenin mantıkî bir zarûret olduğunu ifÂdeye kÂfîdir. Fakat bu hakîkati gormek icin basardan ziyÂde basîretin, yani baş gozlerinden ziyÂde gonul gozlerinin acık olması lÂzımdır. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Hic yeryuzunde dolaşmadılar mı? Zira dolaşsalardı elbette duşunecek kalpleri ve işitecek kulakları olurdu. Ama gercek şu ki, gozler kor olmaz; lÂkin goğusler icindeki kalpler kor olur.” (el-Hac, 46)
Her Şey Hareket ve Değişim HÂlinde Duşunecek olursak, şu gorduğumuz Âlemde her şey değişiyor. Bir sûretten diğer bir sûrete geciyor. Mesel nutfe alekaya, aleka mudğaya, mudğa et ve kemiğe donuşuyor. Bu tur tahavvulÂt/değişim, yıldızlarda, gezegenlerde, madenlerde, bitkilerde, yani her şeyde oluyor.
Atomun icinde muazzam bir hareket var. Elektronlar cok ince bir hesapla ve akla hayÂle sığmayacak bir hızla donuyorlar. Cekirdek elemanları olan proton ve notronlar ise, cok daha kucuk bir hacme sıkıştıklarından, hızları da elektronlara nisbetle fevkalÂde yuksektir. Oyle ki saniyede yaklaşık 60.000 kilometreyi aşan bir hızla donerler.
Bir milimetre kare kabul ettiğimiz bir toplu iğne başında yaklaşık 100 trilyon atom olduğunu hatırlarsak, kÂinÂttaki hareketleri idÂre eden Yuce ZÂt ’ın kudretini tam olarak anlamanın imkÂnsız olduğunu daha iyi idrÂk ederiz.
İşte butun bu hareket ve değişimin meydana gelmesi icin hakîkî bir muessire ihtiyac vardır. O da HallÂk-ı MuteÂl olan Allah TeÂl ’dır. Zira aklı hayrete duşuren şu hÂrikulÂde hÂllerin herhangi bir muessir olmadan meydana gelmesi veya şuursuz bir fÂilden zuhûr etmesi, kesinlikle mumkun değildir.
Bunları tefekkur ettiğimizde, eserden muessire intikal edebilmek icin bir zerrenin bile kÂfî olduğunu goruruz. ŞÃ‚ir bunu ne guzel ifÂde eder:
Varlığın bilme ne hÂcet kure-i Âlem ile,
Yeter isbÂtına halk ettiği bir zerre bile. (ŞinÂs&#238
Aynı Maddeden Farklı Eserler Vucûda Geliyor Cevremizde gorduğumuz farklı varlıkların aslı hep aynıdır. Hepsi de maddeden vucûda gelmiştir. Farklı unsurlar hep aynı mÂhiyetin parcalarıdır. Mesel gok cisimleri de hep aynı maddeden meydana gelirler. Ancak her birinin kendine mahsus bir huviyeti, vaziyeti, miktarı ve omru vardır. Bir kısmı soğuk, bir kısmı son derece sıcaktır…
Azot, karbon, oksijen, hidrojen gibi elementlerden bitkiler ve hayvanlar meydana geliyor. HÂlbuki bu maddelerle hayat arasında ve hele ilim, irÂde, kudret, işitme, gorme gibi sıfatlar arasında asl bir munÂsebet yoktur.
İşte butun bunlar, ilÂhî sanat hÂrikalarıdır. KÂinÂtta gorduğumuz bu kadar farklı ve mukemmel varlık, yuce kudret sahibi bir sanatkÂrın eseridir. Bu kadar sanat hÂrikasını meydana getiren bir varlığın sonradan olanlara benzemesi mumkun değildir. O, VÂcibu ’l-Vucûd olan, yani varlığı zarûrî, kendinden ve ezelî olan CenÂb-ı Hak ’tır.
Her Şey Bir GÂye ile Yaratılmış Şu Âlemde her şeyin bir hikmet ve fayda icin yaratıldığı acıkca goruluyor.
- Guneş ve Ay ’ın ışığıyla Dunya uzerindeki mahlûkÂt aydınlanıp neşv u nem buluyor. Dunya ve Ay ’ın Guneş etrafında donmesiyle vakitler meydana geliyor. Yer ’in donuşuyle mevsimler, seneler, gun ve geceler; Ay ’ın donuşuyle aylar husûle geliyor.
- Devamlı teneffus ettiğimiz hava, akciğere giderek kanı temizliyor. Vucûdumuzun her şeyden cok ona ihtiyacı olduğu icin hava son derece kolay ve cok bulunuyor.
- RuzgÂrlar bulutları sevk ederek ihtiyac olan yere yağmur goturuyor. Yine ruzgÂrlar, bitkileri ve ağacları aşılıyor, sıcaklığı ayarlıyor, havayı temizliyor…
- Aynı şekilde denizlerin faydaları da saymakla bitmez…
Butun bunların ve burada saymakla bitiremeyeceğimiz daha nice hususların, insan hayatındaki ehemmiyeti mÂlûmdur. Dolayısıyla bunları ibret nazarıyla seyredip tefekkur eden bir insan şu neticeye varır ki, butun eşyÂnın yaratılışında buyuk bir hikmet ve gÂye bulunmaktadır. Bunu tesÂduf olarak kabullenmek ise, akıl, iz ’an ve insafın iptali demektir. Bunlar, ilim, hikmet, kudret ve azamet sahibi bir ZÂt ’ın eseridir. O da Allah TeÂl Hazretleri ’dir.
HÂsılı akl-ı selîm sahibi olup da tefekkur eden bir insanın Rabb ’ini bulması, O ’na ve bu ilÂhî ihtişam ve azamete hayran olması gÂyet kolaydır. Bu, selîm aklın ve berrak bir vicdÂnın en tabiî neticesidir. Bir insan, kÂinÂtta ve kendisinde olup bitenleri hakkıyla tefekkur etse, kÂfir ise îmÂna kavuşur, mu ’min ise îmÂnına seviye kazandırır; mÂrifet ve muhabbet basamaklarında yol almaya başlar.
Allah ’a imanın Faydaları CenÂb-ı Hak, insanın fıtratına, yani yaratılışına îman etme ihtiyacını koymuştur. Bu sebeple, sahih bir îmÂna sahip olamayan insan, mÂnen huzursuz olur. Kalbinde taşıdığı derin bir tatminsizlik hissiyle yaşar. Bunun yegÂne cÂresi, CenÂb-ı Hakk ’ın gosterdiği şekilde îmÂn etmektir.
Diğer taraftan, kendisini dÂim goren, işiten ve bilen bir AllÂh ’a îmÂn eden kişi, guzel ahlÂk sahibi olup, hakka hukûka riÂyet eder. Bu sebeple de huzurlu bir hayat yaşar. Kimseye zarar vermediği gibi, kimseden de zarar gormez. Âhiretteki ebedî hayatı ise dunyasından daha guzel olur.
AllÂh ’a boyle inanan kimse, hic kimsenin gormediği bir yerde bile olsa, ahlÂksızlık yapamaz. Cunku Allah TeÂl ’nın kıyÂmet gunu kendisini hesÂba cekerek amellerinin karşılığını -iyi veya kotu- mutlak vereceğini bilir ve ona gore hareket eder.
AllÂh ’a îmÂn eden kişi, gurur ve kibirden korunur, tevÂzû sahibi olur. Gurur ve kibir, insanlarda bulunan en kotu kalbî hastalıktır. Butun tartışma, kavga ve mucÂdelelerin altında hep kibir duygusu yatar. Dolayısıyla, kibirli kimse bir muddet sonra butun dostlarını kaybederek yalnızlığa itilmeye mahkûmdur. Nitekim Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh-:
“En buyuk yalnızlık, kendini beğenmektir.” buyurmuştur.
TevÂzû ise insanı susleyen en guzel hasletlerden biridir. AllÂh ’a îman eden kişi, kendisinde bulunan her şeyin Allah tarafından lûtfedildiğini bilir. Bu sebeple de dÂim tevÂzû ve şukur hÂlinde bulunur. Bu da onun insanlarla guzel gecinmesini ve herkes tarafından sevilmesini sağlar.
Bunun yanında îman, başa gelen sıkıntı ve belÂlara karşı buyuk bir tesellî kaynağıdır. Îmansız insan sıkıntılar karşısında kendini harÂb eder, kolay kolay tesellî yolu bulamaz. Mu ’min ise elinden geleni yaptıktan sonra AllÂh ’a tevekkul eder ve teslîm olur. Guzel bir neticeyle karşılaşırsa şukreder, AllÂh ’ın rızÂsını kazanır. İstemediği bir şeyle karşılaşırsa sabreder, yine AllÂh ’ın rızÂsını kazanır. Yani her hÂli onun icin hayırdır. (Bkz. Muslim, Zuhd, 64)
AllÂh ’a îmÂn eden ve bunun gereğini yapan kişi, olumden cok fazla korkmaz. Îmansız kimse ise olum korkusuyla hayatını kendisine zehir eder. Bu dunyada huzur bulamadığı gibi Âhirette de rahat yuzu goremez. Olum sonrasını hesÂba katmadığından, dunyada eline fırsat gectiğinde her turlu zarar ve ihÂneti yapabilir. Ufacık bir menfaati icin butun dunyayı ateşe vermeyi bile duşunebilir.
AllÂh ’a îman ve ibÂdet, sıhhat acısından da faydalıdır. International Journal of Psychiatry in Medicine ’ın Şubat 2002 ’de yayınladığı araştırmaya gore, mu ’minlerin beraberce yaptığı ibadetlere sık sık devam edenlerin, kanser dışı sindirim hastalıklarına yakalanma ihtimalleri yarı yarıya daha azdır. Damar rahatsızlıklarından (kalp krizi ve felc dÂhil) olme oranları yuzde 21, solunum hastalıklarından olme oranları ise yuzde 66 daha azdır.
Bu araştırma şu husûsa dikkat cekiyor: Dînin psikolojik faydaları giderek daha cok anlaşılıyor. Kişinin îmÂnı ve mÂneviyÂtı kuvvetlendikce, rûhu endişe ve stresten uzaklaşıyor. Daha iyi kÂbiliyetlere, guclu sahiplenme duygusuna, daha berrak bir idrÂke ve aydınlık bir hayata kavuşuyor.
Dipnotlar:
[1] Bkz. el-Bakara, 18. [2] Bkz. İsmÂil Fennî Ertuğrul, Îman Hakîkatleri Etrafında Suallere Cevaplar, İstanbul, 1978, s, 21-22. [3] el-Tekvîr, 1.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hak Din İslam, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan